Tránh tình trạng ưu đãi đầu tư tràn lan
09:00 | 11/09/2020
Bộ Kế hoạch và Đầu tư (KH&ĐT) đang chủ trì soạn thảo Nghị định hướng dẫn thi hành Luật Đầu tư năm 2020 với một số nội dung liên quan tới ngành nghề ưu đãi đầu tư và địa bàn ưu đãi đầu tư. Đây là một trong những vấn đề trọng tâm của dự thảo Nghị định, dự kiến sẽ được rà soát và siết chặt để tránh tình trạng ưu đãi đầu tư tràn lan.
Điều chỉnh kế hoạch đầu tư trung hạn vốn ngân sách trung ương | |
Tích cực đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công |
Cần có các tiêu chí chặt chẽ để lựa chọn dự án được hưởng ưu đãi đầu tư |
Thể chế hóa tinh thần thu hút đầu tư chọn lọc
Theo quy định hiện hành, ngành, nghề ưu đãi đầu tư hoặc ngành nghề đặc biệt ưu đãi đầu tư đã được hướng dẫn chi tiết tại Điểm a Khoản 1 Điều 16 Nghị định số 118/2015/NĐ-CP hướng dẫn thi hành Luật Đầu tư 2014.
Tuy nhiên tại Luật Đầu tư 2020, Điều 15 và 16 đã bổ sung quy định về khuyến khích hoạt động sản xuất, kinh doanh các sản phẩm hình thành từ kết quả nghiên cứu khoa học; hoạt động đổi mới sáng tạo; sản xuất hàng hóa hoặc cung cấp dịch vụ tạo ra hoặc tham gia chuỗi giá trị, cụm liên kết ngành; phát triển công nghiệp môi trường… Vì vậy theo ban soạn thảo nghị định, cần kế thừa và cập nhật, bổ sung các nội dung liên quan đến ngành, nghề ưu đãi đầu tư đã được bổ sung theo quy định của luật.
Về địa bàn ưu đãi đầu tư, danh mục địa bàn ưu đãi đầu tư đã được hướng dẫn chi tiết tại điểm b khoản 1 Điều 16 Nghị định số 118/2015/NĐ-CP. Tuy nhiên, trong quá trình triển khai thực hiện nghị định, một số huyện, thị xã thuộc địa bàn ưu đãi đầu tư ban hành kèm theo Nghị định số 118 đã được chuyển đổi lên thành phố hoặc có thay đổi địa giới hành chính.
Do vậy, danh mục địa bàn ưu đãi đầu tư cũng cần được rà soát, điều chỉnh để phân loại và cập nhật theo quy định nêu trên và điều kiện phát triển kinh tế - xã hội của từng địa bàn. Theo đó địa bàn có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn sẽ không bao gồm thành phố hoặc thị xã thuộc tỉnh (Đô thị loại III)…
Ông Trần Hào Hùng - Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Bộ KH&ĐT đánh giá, các nội dung liên quan đến ngành, nghề ưu đãi đầu tư và địa bàn ưu đãi đầu tư là những nội dung rất lớn trong dự thảo Nghị định hướng dẫn thi hành Luật Đầu tư 2020. Trong quá trình soạn thảo Luật Đầu tư 2020, cơ quan soạn thảo đã cố gắng thể hiện quan điểm thu hút FDI có chọn lọc theo tinh thần của Bộ Chính trị trong Nghị quyết số 50-NQ/TW về định hướng hoàn thiện thể chế, chính sách, nâng cao chất lượng, hiệu quả hợp tác đầu tư nước ngoài đến năm 2030. Theo đó, luật vừa bổ sung một số ngành nghề ưu đãi đầu tư, đồng thời cũng vừa đưa ra cơ chế kiểm soát việc ban hành, bổ sung các ngành nghề ưu đãi đầu tư. Tuy nhiên do chúng ta bổ sung một số ngành nghề mới, được thể chế hoá từ Nghị quyết 50 nên nội dung còn rất chung chung.
“Ví dụ luật bổ sung các dự án khởi nghiệp sáng tạo. Thì khởi nghiệp sáng tạo là những hoạt động gì? Hoặc dự án thành lập trung tâm đổi mới sáng tạo, nghiên cứu phát triển, tiêu chí là như thế nào cũng chưa rõ. Rồi các dự án nghiên cứu sản phẩm tạo ra hay tham gia chuỗi giá trị, cụm liên kết ngành… cũng rất chung chung và cần tiêu chí cụ thể”, ông Hùng dẫn chứng.
Không thể tùy tiện xin ưu đãi
Về địa bàn ưu đãi hỗ trợ đầu tư, theo các chuyên gia, thời gian qua vấn đề này được thực hiện kém hiệu quả và đặc biệt danh mục địa bàn ưu đãi đầu tư được ban hành tràn lan, tuỳ tiện. Thống kê sơ bộ của Bộ KH&ĐT cho thấy, có tới 54/64 tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương đều có địa bàn ưu đãi đầu tư, trong đó được phân thành địa bàn khó khăn và đặc biệt khó khăn.
Đặc biệt, theo quy định tại Luật Đầu tư năm 2014, khu công nghiệp, khu kinh tế cũng là địa bàn ưu đãi đầu tư. NĐT vào các khu này đều được hưởng ưu đãi thuế thu nhập DN ở mức nhất định. Riêng đầu tư vào khu kinh tế được hưởng ưu đãi thuế ở mức cao nhất, miễn 4 năm, giảm 50% trong 9 năm thiếp theo và hưởng thuế suất 10% trong 15 năm. Ngoài ưu đãi thuế thu nhập DN, NĐT còn được hưởng ưu đãi về thuế nhập khẩu tạo tài sản cố định và các ưu đãi khác như tiền thuê đất, vay tín dụng đầu tư phát triển…
Theo một chuyên gia về đầu tư nước ngoài, đây là vấn đề cần xem xét lại, bởi thời gian qua nguồn vốn hỗ trợ đầu tư hoàn thiện các cơ sở hạ tầng trong khu công nghiệp, khu kinh tế đã tăng rất nhanh, bao gồm cả vốn ngân sách và đầu tư tư nhân. Do đó NĐT đang có nhiều thuận lợi khi rót vốn vào các khu vực này với cơ sở hạ tầng hiện đại và sẵn có. Nếu còn tiếp tục ưu đãi thì sẽ là tràn lan, kém hiệu quả.
Ông Trần Hào Hùng chỉ ra thực trạng là việc bổ sung danh mục địa bàn ưu đãi đầu tư trong thời gian qua cũng hết sức tuỳ tiện. Địa phương nào cũng mong muốn bổ sung địa bàn của mình vào các địa bàn khó khăn hay đặc biệt khó khăn, mặc dù tăng trưởng GRDP hàng năm ở mức khá, cơ sở hạ tầng hoàn thiện, đời sống người dân cải thiện…
Bên cạnh đó, một số địa phương thời gian qua có điều chỉnh địa giới hành chính, nâng cấp lên thành thị trấn, thị xã… Tất cả diễn biến thực tế đó cho thấy cần thiết kế lại cơ chế để quy định rõ thế nào là địa bàn khó khăn với các tiêu chí cụ thể, từ đó có danh mục địa bàn, quy định rõ cơ chế để sửa đổi, bổ sung danh mục này, đảm bảo thu hút đầu tư chọn lọc và có chất lượng.
Ông Trần Kim Chung - Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế trung ương (CIEM) cũng cho rằng, có nhiều địa bàn đã được nâng cấp rồi nhưng vẫn nằm trong danh mục đặc biệt khó khăn là không thoả đáng. Với cách thiết kế cơ chế ưu đãi như hiện nay thì sẽ tiếp tục xu thế là rất nhiều nơi xin được vào danh mục này.
Do đó, ông Chung khuyến nghị cần thực hiện công đoạn khảo sát thực tế, rà soát, đánh giá, phân loại từng địa bàn khó khăn và đặc biệt khó khăn. “Phải đến tận nơi xem xét, chúng ta không thể ngồi đây để bàn về địa bàn đặc biệt khó khăn được, mà phải đưa ra tiêu chí và giám sát xem địa bàn đó có còn khó khăn hay đặc biệt khó khăn hay không”, ông Chung đề xuất.
Khanh Đoàn