Để biến những điều không thể thành có thể
09:20 | 09/04/2021
Sau kỳ họp thứ 11 Quốc hội khóa XIV, Chính phủ mới của Thủ tướng Phạm Minh Chính đã chính thức được kiện toàn. Mặc dù được thừa hưởng nhiều thành quả từ Chính phủ tiền nhiệm để lại, nhưng vẫn còn nhiều vấn đề cần giải quyết để phục vụ cho đầu tư phát triển, đặc biệt là chuyển đổi số và ứng dụng AI... để biến những điều không thể thành những điều có thể...
Làm sao để huy động tối đa nguồn lực
Trước hết, đó là về việc thực hiện chủ trương huy động nguồn lực ngoài ngân sách cho đầu tư phát triển. Ngay từ đầu nhiệm kỳ Quốc hội khóa XIV, tại Nghị quyết số 26 về kế hoạch trung hạn đã đề ra nhiệm vụ phát huy tối đa tiềm lực của mọi thành phần kinh tế ngoài nhà nước, Nhà nước chỉ đầu tư cho những lĩnh vực dự án mà các thành phần kinh tế khác không thể đầu tư. Tiếp đó, Quốc hội cũng đã ban hành luật về đối tác công tư với động lực huy động tối đa nguồn ngân sách từ thành phần kinh tế tư nhân.
Tuy nhiên nhìn lại cả chặng đường đã qua, nhiệm vụ này vẫn chưa hoàn thành như mong muốn. Thậm chí trong nhiệm kỳ có rất nhiều dự án đã phải chuyển từ hình thức đầu tư theo hình thức đối tác công tư sang 100% vốn nhà nước, đó là hàng loạt các dự án thuộc tuyến đường cao tốc Bắc - Nam, các dự án thuộc tuyến đường ven biển và nhiều dự án BOT ở một số địa phương đã phải chuyển đổi sang 100% vốn nhà nước.
Rất cần huy động nguồn vốn của khu vực tư nhân vào phát triển hạ tầng |
Hiện nay, tỷ lệ đầu tư từ khối tư nhân trong tổng vốn đầu tư tại thời điểm cao nhất cũng chỉ đạt được 45,6% thấp hơn nhiều nước trên thế giới. Vẫn biết rằng việc huy động nguồn lực ngoài ngân sách khó hơn rất nhiều so với việc dùng ngân sách, nhưng một Chính phủ kiến tạo phải là một Chính phủ phát huy được sức mạnh tổng hợp, huy động được mọi nguồn lực, khơi dậy khát vọng phát triển trong mỗi người dân. Đây cũng là nhiệm vụ mà Chính phủ mới sẽ phải làm bởi chỉ có như vậy chúng ta mới đủ sức để đi đường dài, mới phù hợp với xu thế phát triển tất yếu của thế giới.
Bên cạnh đó là thực hiện phân cấp trong đầu tư công. Trong giai đoạn vừa qua, Quốc hội đã ban hành nhiều đạo luật nhằm phát huy tính chủ động của chính quyền địa phương. Tuy nhiên, có những quy định vừa đi vào thực hiện đã phát sinh bất cập. Chẳng hạn như Luật Đầu tư công vừa sửa đổi năm 2019 đã giao thẩm quyền cho chính quyền địa phương trong quyết định những dự án chi tiết để đưa vào danh mục. Nhưng ngay khi áp dụng, bên cạnh những địa phương đã thực hiện nghiêm túc, đúng đắn thì cũng không ít các địa phương đã đưa vào danh mục nhiều dự án chưa đúng tiêu chí; hàng loạt các dự án mới đã được bổ sung, trong khi nguồn lực ngân sách có hạn.
Hiện nay, tổng số vốn đề xuất là 3,8 triệu tỷ đồng, trong khi đó, nguồn lực dự kiến đầu tư từ phía Nhà nước chỉ có 2,750 triệu tỷ đồng và chúng ta cũng chưa biết sẽ lấy nguồn này từ đâu. Điều này đã tạo gánh nặng rất lớn cho ngân sách nhà nước và ảnh hưởng đến việc thực hiện các nhiệm vụ chính trị khác.
Bởi vậy, các chuyên gia kinh tế cho rằng, tới đây Chính phủ cần rà soát, quán triệt đầy đủ tinh thần của Luật Đầu tư công; tránh vi phạm điều cấm, đó là vượt quá sức chịu đựng của ngân sách nhà nước, đồng thời phải tuyệt đối tránh tư duy nhiệm kỳ. Trong trường hợp cần thiết có thể sửa đổi Luật Đầu tư công.
Chuyển đổi số, ứng dụng AI
Ở góc nhìn khác, PGS.TS. Hoàng Văn Cường - Đại học Kinh tế Quốc dân cũng nêu ra 3 vấn đề cần quan tâm trong điều hành của nhiệm kỳ tới. Thứ nhất, thành công của Chính phủ tiền nhiệm trong việc kiểm soát nợ xấu ngân hàng từ mức báo động đã giảm xuống dưới mức an toàn 3%. Đồng thời nợ công cũng giảm sâu gần 10 điểm, từ sát kịch trần xuống 55,3% GDP. Đây là điều kiện thuận lợi rất tốt cho Chính phủ mới có dư địa để tăng nguồn lực đầu tư bằng nguồn vốn vay; sử dụng kết hợp các chính sách tài khóa và tiền tệ để thúc đẩy tăng trưởng, trên quan điểm tiếp tục giữ ổn định kinh tế vĩ mô.
Thứ hai, cán cân thương mại từ nhập siêu đã chuyển sang xuất siêu đến gần 20 tỷ USD và nâng mức dự trữ ngoại hối lên 100 tỷ USD đã minh chứng cho thành công trong hội nhập kinh tế quốc tế và là cơ sở quan trọng để bình ổn tỷ giá, điều hành tiền tệ và đảm bảo các quan hệ thanh toán quốc tế.
Thứ ba, Chính phủ tiền nhiệm đã rất thành công trong việc cải cách thể chế, cải thiện môi trường kinh doanh bằng việc quyết liệt chỉ đạo; giao chỉ tiêu cụ thể cho các bộ, ngành để cắt giảm tới 63% điều kiện kinh doanh và cắt giảm tới 68% các danh mục, dòng hàng kiểm tra chuyên ngành; để môi trường kinh doanh tăng lên 2 bậc, năng lực cạnh tranh toàn cầu tăng lên 10 bậc.
Tuy nhiên, thành công này của Chính phủ tiền nhiệm lại đặt ra một thách thức vô cùng lớn cho nhiệm kỳ tới. Bởi vì chúng ta không còn nhiều dư địa để tiếp tục cắt giảm các ràng buộc và thủ tục hành chính. Do vậy, để tiếp tục cải thiện môi trường kinh doanh thì không phải là tiếp tục thực hiện rà soát, cắt giảm thủ tục mà phải thực hiện đột phá thể chế bằng việc thay đổi hoàn toàn phương thức quản lý, chuyển cơ chế, đối tượng quản lý từ xin phép khai báo trước với cơ quan quản lý sang cơ chế đối tượng quản lý tự lựa chọn quyết định, tự công khai thông tin, cơ quan quản lý từ nhiệm vụ tiếp nhận thông tin và tiền kiểm sang nhiệm vụ tìm kiếm, thu thập thông tin và thực hiện hậu kiểm. Phương thức quản lý này chỉ có thể được thực hiện trên cơ sở chuyển đổi số toàn bộ thông tin và quy trình quản lý, đây phải là khâu đột phá tiên phong trong chương trình chuyển đổi số quốc gia.
“Nếu chuyển đổi số và ứng dụng AI trong quản lý thành công thì tất cả những yêu cầu về đột phá trong cải cách về thể chế sẽ giúp chúng ta biến những điều không thể thành những điều có thể và mang lại những nguồn lực vô cùng to lớn cho đất nước”, ông Cường nhấn mạnh.
Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính: Đổi mới mạnh mẽ mô hình tăng trưởng, cơ cấu lại nền kinh tế Phát biểu trước Quốc hội và với đồng bào cử tri cả nước khi nhậm chức, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh tới việc tập trung vào 6 nhiệm vụ trọng tâm và 3 đột phá chiến lược để cụ thể hóa việc thực hiện Nghị quyết Đại hội XIII. Tiếp tục hoàn thiện thể chế, cơ chế, chính sách, nhất là hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa; đổi mới mạnh mẽ mô hình tăng trưởng, cơ cấu lại nền kinh tế. Tăng cường phân cấp, phân quyền, đồng thời xác định rõ trách nhiệm, phát huy tính chủ động, sáng tạo của các cấp, các ngành. Quản lý, huy động và sử dụng có hiệu quả mọi nguồn lực để phát triển đất nước; đẩy mạnh phát triển hạ tầng chiến lược có trọng tâm, trọng điểm; coi trọng chuyển đổi số quốc gia, phát triển kinh tế số dựa trên nền tảng phát triển khoa học và công nghệ… |
Dương Công Chiến