Thị trường lao động: Cần những giải pháp mạnh và kịp thời
08:00 | 07/07/2021
Tổng cục Thống kê đề xuất cần chủ động và tích cực triển khai hiệu quả 12 chính sách hỗ trợ người lao động và người sử dụng lao động gặp khó khăn do đại dịch Covid-19 theo đúng tinh thần của Nghị quyết 68/NQ-CP ngày 1/7/2021 của Chính phủ
Chính phủ ban hành chính sách hỗ trợ người lao động và người sử dụng lao động khó khăn do COVID-19 | |
Thị trường lao động mùa dịch: Khó chồng thêm khó | |
Cổ phiếu ưu đãi giữ chân người lao động |
Tại buổi Họp báo công bố tình hình lao động, việc làm quý II và 6 tháng năm 2021 và kết quả Khảo sát mức sống dân cư năm 2020, ông Phạm Hoài Nam - Vụ trưởng Vụ Thống kê Dân số và Lao động (Tổng cục Thống kê) cho biết, làn sóng dịch Covid-19 bùng phát trở lại vào những ngày cuối tháng 4 đã làm nghiêm trọng hơn những tác động tiêu cực đến người lao động. Kết quả lao động việc làm quý II/2021 cho thấy tỷ lệ thất nghiệp, thiếu việc làm đều tăng so với quý trước. Những khó khăn này là thách thức rất lớn đối với các nỗ lực của Chính phủ trong việc hoàn thành mục tiêu kép.
Bức tranh lao động chưa cải thiện
Báo cáo của Tổng cục Thống kê cho thấy, riêng quý II, cả nước có 12,8 triệu người từ 15 tuổi trở lên bị ảnh hưởng tiêu cực bởi dịch Covid-19, tăng thêm 3,7 triệu so với quý I. Lực lượng lao động từ 15 tuổi trở lên ước tính 51,1 triệu người, tăng 44,7 nghìn người so với quý I và tăng 1,7 triệu người so với cùng kỳ năm trước. Tuy vậy so với cùng kỳ năm 2019 vẫn còn thấp hơn 304 ngàn người. Nếu so với xu hướng tăng lực lượng lao động hàng năm trước khi có dịch, thì thực tế lao động quý II đang thấp hơn trạng thái bình thường là 1,7 triệu người. “Nói cách khác đại dịch Covid-19 đã tước đi cơ hội tham gia thị trường lao động của hơn 1,7 triệu người từ 15 tuổi trở lên”, ông Nam cho biết.
Đẩy mạnh đào tạo nâng cao trình độ, kỹ năng của người lao động |
Quy mô lao động có việc làm trong quý II năm nay cũng chỉ đạt 49,9 triệu người, giảm 65 nghìn người so với quý trước. Bên cạnh đó, mặc dù tăng 1,8 triệu lao động có việc làm so với cùng kỳ năm trước, song vẫn thấp hơn so với cùng kỳ năm 2019 hơn 500 nghìn người. “Nếu giả định dịch được kiểm soát và nền kinh tế phục hồi hoàn toàn để đạt được trạng thái bình thường ban đầu so với cùng kỳ năm trước, quy mô lao động có việc làm cần phải tăng là 3,6 triệu người”, ông Nam phân tích.
Trong khi đó, tỷ lệ lao động có việc làm phi chính thức quý II năm 2021 là 57,4%, cao nhất so với các quý trong 3 năm trở lại đây, với 20,9 triệu người. 6 tháng đầu năm tỷ lệ có việc làm phi chính thức là 57,2% tăng 1,7 điểm phần trăm so với cùng kỳ năm trước.
Dịch bệnh cũng làm gián đoạn đà phục hồi thu nhập bình quân của người lao động khi chỉ đạt 6,1 triệu đồng, giảm 226 nghìn đồng so với quý trước, song vẫn tăng 547 nghìn đồng so với cùng kỳ năm trước.
Đáng chú ý, số người thất nghiệp trong độ tuổi lao động quý II là gần 1,2 triệu người, tăng 87,1 nghìn người so với quý trước. Đặc biệt, tỷ lệ thất nghiệp của thanh niên duy trì ở mức cao, số thanh niên từ 15-24 tuổi thất nghiệp trong quý II là 389,8 nghìn người, chiếm 31,8% tổng số người thất nghiệp…
Thách thức không chỉ trong ngắn hạn
Nhằm tháo gỡ khó khăn cho thị trường lao động trong bối cảnh đại dịch vẫn còn diễn biến khó lường, Tổng cục Thống kê đề xuất một số giải pháp: Tiếp tục thực hiện kiên định mục tiêu kép, vừa quyết liệt phòng chống dịch hiệu quả, vừa tháo gỡ khó khăn cho cộng đồng doanh nghiệp và người lao động; Đẩy nhanh tốc độ tiêm vắc xin để đạt được miễn dịch cộng đồng, đặc biệt ưu tiên cho các lao động tuyến đầu, lao động tại các khu công nghiệp, khu chế xuất để duy trì sản xuất, ngăn chặn tình trạng đứt gãy chuỗi giá trị sản xuất toàn cầu; Nâng cao vai trò của hệ thống Trung tâm dịch vụ việc làm trên cả nước nhằm tăng cường kết nối cung – cầu lao động, tạo niềm tin cho người lao động về cơ hội có việc làm, rút ngắn thời gian tìm việc của người lao động, thời gian tuyển dụng của người sử dụng lao động, tăng tỷ lệ tham gia lực lượng lao động...
Tổng cục Thống kê cũng đề xuất cần có các chương trình, chính sách khuyến khích thanh niên và lao động trẻ, đặc biệt là những người không có việc làm, không tham gia học tập đào tạo tích cực học tập nâng cao trình độ để sẵn sàng chủ động gia nhập thị trường lao động với hành trang là các kỹ năng cần thiết đáp ứng yêu cầu của nền kinh tế trong thời đại kỷ nguyên số 4.0.
Đặc biệt, Tổng cục Thống kê đề xuất cần chủ động và tích cực triển khai hiệu quả 12 chính sách hỗ trợ người lao động và người sử dụng lao động gặp khó khăn do đại dịch Covid-19 theo đúng tinh thần của Nghị quyết 68/NQ-CP ngày 1/7/2021 của Chính phủ; Ưu tiên chú trọng thực hiện tốt chính sách hỗ trợ cho người lao động tạm hoãn hợp đồng, nghỉ việc không lương, ngừng việc, chấm dứt hợp đồng và hỗ trợ đào tạo duy trì việc làm cho người lao động.
Nhận định Nghị quyết 68 vừa ban hành là một trong những trợ lực quan trọng hỗ trợ phục hồi kinh tế, tạo việc làm trong những tháng cuối năm, song trước thực tiễn vướng mắc về thủ tục và quy trình tiếp cận các gói hỗ trợ đã được triển khai trong năm 2020, ông Phạm Hoài Nam đề xuất cần thiết kế triển khai tốt hơn trong đó xem xét giảm 2/3 thủ tục hành chính, với các quy định rõ ràng dễ tiếp cận hơn để các đối tượng thụ hưởng nhất là người lao động yếu thế có thể tiếp cận kịp thời.
Trước ý kiến cho rằng tỷ lệ thất nghiệp thống kê có vẻ thấp, bà Nguyễn Thị Thanh Mai - Phó vụ trưởng Vụ Thống kê Dân số và Lao động khẳng định, cách tính tỷ lệ thất nghiệp này chỉ tính những người không có việc làm đang có động thái tích cực tìm việc, không tính đối tượng không đi tìm việc, hoặc do cách ly không thể tìm được việc đành chấp nhận tạm thời không có việc làm. “Những người này chỉ được coi là không có nguồn thu cho cuộc sống chứ không phải là người thất nghiệp”, bà Mai cho biết.
Tuy nhiên theo bà Mai, nếu như theo quan niệm không có việc làm tốt cũng là thất nghiệp thì bên cạnh 1,2 triệu người thất nghiệp, còn có 1,7 triệu người bị cướp cơ hội tham gia vào lực lượng lao động, khoảng 1,4 triệu người tăng thêm trong khu vực phi chính thức từ việc bị mất cơ hội việc làm chính thức trong quý II. Như vậy thì tổng số người có nhu cầu làm việc bền vững, việc làm tốt trong nền kinh tế lên đến 4,3 triệu người tương đương với khoảng 8,4% lực lượng lao động.
“Điều này cũng cho thấy, chúng ta có một tỷ lệ thất nghiệp thấp không có nghĩa là thị trường lao động hoàn hảo. Hơn thế, thị trường lao động của Việt Nam hiện còn rất nhiều vấn đề như: có tới 4 triệu người là lao động trong khu vực tự sản tự tiêu, gần 1/3 lao động đang làm việc trong khu vực nông-lâm-thủy sản và 60% có việc làm phi chính thức. Tất cả những con số này thể hiện là thị trường lao động, công việc mà thị trường đem lại cho dân số, cho lao động nói chung chưa phải là những công việc bền vững và chúng ta còn rất nhiều việc phải làm và đây vẫn là sức ép cho Chính phủ trong những năm tới”, bà Mai phân tích.
Nhất Thanh