Nơi tái hiện những câu chuyện văn hóa
08:05 | 06/08/2022
Lễ hội sâm Ngọc Linh là dịp để người dân được tham gia trình diễn các chương trình nghệ thuật đặc sắc, góp phần bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống. Đồng thời là cầu nối giúp người trồng sâm giới thiệu đến du khách một không gian phiên chợ sâm núi Ngọc Linh độc đáo, chủ đạo là hội thi sâm, khuyến khích cộng đồng chung tay bảo vệ, phát triển loài sâm “quốc bảo” của Việt Nam...
Ngọc Linh mời gọi
Khác với các lần tổ chức trước đây, không gian Lễ hội sâm Ngọc Linh lần thứ 4 - năm 2022 (diễn ra từ 1-3/8/2022) gần như tái hiện những nét văn hóa tiêu biểu của đồng bào Ca Dong, Xê Đăng, từ tục rước thần sâm, cúng thần rừng, cho đến nghi thức cúng máng nước, ăn mừng lúa mới… Lễ hội lần đầu tiên quy tụ hàng nghìn nghệ nhân, diễn viên tham gia kết hợp các sự kiện trình diễn văn hóa truyền thống.
Những người trồng sâm giới thiệu với khách về quá trình trồng và giá trị của củ sâm |
Với chủ đề “Ngọc Linh mời gọi”, chương trình nghệ thuật khai mạc lễ hội mang đến cho người xem một không gian văn hóa đặc sắc, kể lại đầy đủ câu chuyện quá trình đưa sâm Ngọc Linh ra thế giới. Câu chuyện văn hóa tiếp tục được tái hiện, thông qua chương trình liên hoan nghệ thuật cồng chiêng và trình diễn trang phục các dân tộc sinh sống dưới chân núi Ngọc Linh. Những điệu múa, điệu nhảy của các chàng trai, cô gái Ca Dong, Xê Đăng kết hợp nhạc cụ truyền thống như góp thêm một không gian nghệ thuật trình diễn lạ mắt, thu hút sự quan tâm của du khách.
Trong hương vị nồng đượm của rượu cần, rượu nếp rẫy, người Ca Dong, người Xê Đăng quây quần bên nhà sàn kể lời huyền sử, róc rách trong tiếng suối ngàn được phát ra từ nhịp đàn hai dây truyền thống. Các nghi thức cúng thần linh mừng ngày chiến thắng, cầu mùa, cúng máng nước… lần lượt diễn ra. Tất cả được tái hiện bởi chính những người con của thần núi, thần sâm Ngọc Linh của mảnh đất Nam Trà My. Ngay trong chương trình khai mạc lễ hội, cả du khách và người dân có dịp chứng kiến nghi thức độc đáo rước biểu tượng sâm núi Ngọc Linh của đồng bào Xê Đăng. Đây được xem là hoạt động khởi nguồn cho tục cúng thần sâm, nhằm tạ ơn thần núi đã ban tặng cho cộng đồng một “quốc bảo” có giá trị kinh tế cao.
Lễ hội sâm Ngọc Linh lần này được khởi động trở lại sau thời gian dài tạm dừng do ảnh hưởng của dịch bệnh Covid-19. Đây không chỉ đơn thuần là lễ hội thường niên, mà còn là không gian để cộng đồng các dân tộc có cơ hội gặp gỡ, giao lưu đoàn kết, tạo sức hút lớn trong việc quảng bá hình ảnh, vẻ đẹp của mảnh đất, con người Nam Trà My đến với bạn bè trong và ngoài nước. Lễ hội là dịp để người dân được tham gia trình diễn các chương trình nghệ thuật đặc sắc, góp phần bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống. Đồng thời là cầu nối giúp người trồng sâm giới thiệu đến du khách một không gian phiên chợ sâm núi Ngọc Linh độc đáo, chủ đạo là hội thi sâm, khuyến khích cộng đồng chung tay bảo vệ, phát triển loài sâm “quốc bảo” của Việt Nam.
Xây dựng thương hiệu sản phẩm quốc gia
Tại phiên chợ sâm Ngọc Linh nằm trong không gian lễ hội, gần 100kg sâm được bày bán, khá đông người dân và du khách đã đến thăm quan, chiêm ngưỡng vẻ đẹp của từng cây sâm. Những người trồng sâm trực tiếp giới thiệu với khách về quá trình trồng và hiểu hơn về giá trị của củ sâm. Không chỉ du khách mà cả người dân địa phương cũng rất hào hứng với phiên chợ.
Ông Trần Duy Dũng, Chủ tịch UBND huyện Nam Trà My cho biết. Cây sâm Ngọc Linh có từ bao đời nay tại vùng núi Ngọc Linh. Đây là loại cây dược liệu đặc biệt quý hiếm, mang lại giá trị kinh tế cao. Tháng 6/2017, sâm Ngọc Linh được công nhận là sản phẩm quốc gia và được đưa vào loại cây trồng chủ lực trong chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi. Tại Quảng Nam, chính quyền địa phương đã ban hành nhiều chủ trương, chính sách nhằm bảo tồn, phát triển cây sâm Ngọc Linh. Hiện nay, riêng tại huyện Nam Trà My diện tích quy hoạch trồng sâm Ngọc Linh khoảng 15.000ha; đã thực hiện bảo tồn được 100ha, tương đương với 2 triệu cây và phát triển vùng nguyên liệu sâm hơn 1.500ha với hơn 1.250 hộ tham gia; Các nhà khoa học, các doanh nghiệp đã tập trung đầu tư nghiên cứu áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật vào trồng sâm, sản xuất sản phẩm từ sâm. Người dân trồng sâm trên địa bàn huyện đã ý thức được việc trồng sâm đi đôi với bảo vệ và phát triển rừng, vì cây sâm chỉ sống dưới tán rừng nguyên sinh.
Lễ hội sâm Ngọc Linh lần thứ 4 - năm 2022 với chủ đề “Ngọc Linh mời gọi” là cơ hội quảng bá và thu hút đầu tư cho cây sâm Ngọc Linh cũng như xây dựng thương hiệu sản phẩm quốc gia. Từ đó đưa sâm Ngọc Linh trở thành cây dược liệu có thương hiệu, giá trị kinh tế cao, sánh ngang những loại sâm trên thế giới. Không chỉ là lễ hội được du khách trong nước biết đến, tỉnh Quảng Nam còn đặt mục tiêu xây dựng lễ hội sâm quốc tế. Trước đó, địa phương cũng đã đề nghị thủ tướng Chính phủ xem xét, giao các bộ, ngành liên quan xây dựng Chương trình quốc gia phát triển sâm Ngọc Linh giai đoạn 2021-2030 và định hướng đến 2045, nhằm phát triển cây sâm Ngọc Linh thành công nghiệp sản xuất sâm đạt thương hiệu sản phẩm quốc gia sâm Việt Nam, tạo điều kiện thuận lợi cho vùng đồng bào dân tộc thiểu số miền núi phát triển kinh tế bằng cây sâm quý này.
Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Nam Hồ Quang Bửu khẳng định: Lễ hội sâm Ngọc Linh là sự kiện có ý nghĩa lớn, giúp kích cầu tiêu thụ sản phẩm sâm Ngọc Linh, đóng góp cho sự phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh. Ông đề nghị huyện Nam Trà My tuyên truyền người dân bảo vệ nguồn gen gốc, bảo vệ nguồn giống sâm Ngọc Linh đảm bảo chất lượng; giao đất cho nhóm hộ trồng sâm Ngọc Linh dưới tán rừng để bảo vệ rừng; đẩy mạnh quảng bá, xúc tiến tiêu thụ sản phẩm không chỉ trong nước mà còn hướng tới xuất khẩu; tạo điều kiện cho doanh nghiệp thuê dịch vụ môi trường rừng để trồng sâm Ngọc Linh, phát triển sản phẩm sâm theo hướng chế biến sâu để xuất khẩu.
Bài và ảnh Huỳnh Nga