Thị trường lao động: Đến “mùa” lại… khan hiếm
09:07 | 12/02/2020
Cùng với làn sóng FDI mới và mở rộng tại Việt Nam tăng lên, nguồn cung lao động lại giảm đi, khiến tình trạng khan hiếm lao động ngày càng lớn hơn.
Thủ tướng chỉ thị giải pháp thúc đẩy tăng năng suất lao động quốc gia | |
Tăng cường hợp tác quốc tế, tạo việc làm mới |
Lao động trên 40 tuổi vẫn được nhiều doanh nghiệp săn đón |
“Tuyển lao động từ 16-40 tuổi, lương 6-9 triệu đồng/tháng, nếu làm 2 ca thu nhập có thể lên đến 15 triệu đồng, không cần hồ sơ xin việc hay giấy khám sức khỏe, chỉ cần có chứng minh thư…”. Những nội dung quảng cáo tuyển dụng như vậy đang xuất hiện dày đặc trên các trang mạng hay trước cổng các khu công nghiệp, khu chế xuất. Lương cao và thậm chí tuyển cả lao động ở độ tuổi 40, song những lời mời chào như thế này cũng không mấy hấp dẫn để giúp DN đủ lao động vào thời điểm hiện tại. Các DN đang tung nhiều cách thức để tuyển người nhằm lấp đủ dây chuyền sản xuất của mình.
Nếu như trước đây trên thị trường lao động có hiện tượng DN tìm đủ mọi cách để loại công nhân quá 35 tuổi, thì nay tình thế đã hoàn toàn đảo ngược. Tại nhiều khu công nghiệp, việc lao động trên 40 tuổi được tuyển dụng đã là chuyện bình thường. Nhiều DN cho biết phải chấp nhận đào tạo lao động trong thời gian khoảng 1-2 tuần là có thể đáp ứng những công việc giản đơn. Trong cùng địa bàn, khu công nghiệp, ngành nghề… đang có sự cạnh tranh khốc liệt trong tuyển dụng lao động phổ thông.
Tình trạng thiếu lao động phổ thông không chỉ thời điểm này mà đã nhiều năm. Lãnh đạo một DN FDI cho biết, ban giám đốc đã phải giao chỉ tiêu cho công nhân tuyển nhân sự bởi từ năm 2020, DN này tăng thêm 30% sản lượng tức là phải tuyển thêm khoảng 3.000 người. Nhiều nhà máy đã phải xoay sở theo hướng không chỉ giao chỉ tiêu lao động cho bộ phận nhân sự mà còn giao đến tận từng nhân viên. Theo đó, mỗi nhân viên tuyển được người nhà vào nhà máy thì được thưởng 1-1,5 triệu đồng.
“Việc tuyển dụng của chúng tôi chưa bao giờ dừng cả, không thể chờ lao động tìm đến nhà máy mà phải đi đến tận vùng xa hơn ở xung quanh nhà máy hoặc địa phương khác để tìm lao động. Để tìm cách đối phó với tình trạng thiếu lao động, nhiều DN phải tìm cách cho lao động làm thêm giờ, vượt khung quy định”, lãnh đạo DN FDI cho hay.
Bộ Lao động, Thương binh & Xã hội và Tổ chức Lao động quốc tế (ILO) đã khẳng định, Việt Nam không gặp khó khăn vì thiếu lao động mà do chất lượng việc làm quá thấp. Năng suất lao động thấp khiến hiệu quả thị trường lao động không thể cao.
Với các nhà máy trong các ngành thâm dụng lao động, rất hiếm khi tuyển đủ người để lấp đầy các dây chuyền sản xuất. Tuy nhiên, nếu chỉ dựa vào các ngành này thì không bao giờ tăng được năng suất lao động. Điều đó cho thấy Việt Nam không cần thêm nhiều việc làm mà cần việc làm tốt hơn. Thiếu lao động phổ thông không phải thách thức mà là cơ hội để dịch chuyển lao động từ khu vực năng suất thấp sang năng suất cao hơn.
Tại Diễn đàn DN Việt Nam (VBF) năm 2019, các DN FDI cũng bày tỏ lo ngại trước tình trạng thiếu hụt lao động trên thị trường Việt Nam. Cùng với làn sóng FDI mới và mở rộng tại Việt Nam tăng lên, nguồn cung lao động lại giảm đi, khiến tình trạng khan hiếm lao động ngày càng lớn hơn.
Hàng năm, nhu cầu đối với các kỹ sư Việt Nam trên các dây chuyền sản xuất, ví dụ như các khu công nghiệp, đang tăng lên đáng kể. Song theo các DN nước ngoài, chỉ có khoảng 12% trong số 57 triệu người trong độ tuổi lao động có trình độ cao. Ngoài ra, ngay cả trong các lĩnh vực truyền thống như may mặc và thiết bị điện tử, sự phát triển nhân sự CNTT cũng rất cần thiết để tạo ra giá trị gia tăng cao hơn ở Việt Nam.
Ông Nobufumi Miura - Chủ tịch Hiệp hội DN Nhật Bản tại Việt Nam đánh giá, Việt Nam đang đối mặt với tình trạng thiếu hụt các kỹ sư do sự thâm nhập của các công ty nước ngoài và số lượng ngày càng tăng của các công ty trong lĩnh vực sản xuất. Trong khi đó, có rất nhiều người Việt Nam hiện đang làm việc với vai trò thực tập sinh kỹ thuật hoặc chuyên viên kỹ thuật cao tại Nhật Bản.
Tuy nhiên có nhiều trường hợp người lao động bị buộc phải làm trong môi trường làm việc nghèo nàn, dưới khả năng chuyên môn.
“Chúng tôi mong Việt Nam có thể tạo môi trường làm việc thích hợp để những lao động có kinh nghiệm này có thể truyền đạt kỹ năng của họ cho các kỹ sư khác tại Việt Nam”, ông khuyến nghị một giải pháp để nâng cao chất lượng lao động trong nước.
Lan Hương