Không để những mặt hồ bị lấn chiếm
08:38 | 19/03/2020
Quá trình đô thị hóa như vũ bão đã làm biến mất nhiều ao hồ, nhường chỗ cho kinh doanh, buôn bán. Hiện trạng này rất cần sự vào cuộc mạnh mẽ của các cơ quan chức năng, trả lại giá trị cho những “lá phổi xanh” của thành phố.
Thủ đô Hà Nội nghìn năm văn hiến không chỉ đẹp bởi những công trình kiến trúc độc đáo, những khu phố cổ, mà còn bởi những hồ nước duyên dáng, tạo những khoảng không gian rất đỗi bình yên giữa lòng đô thị sầm uất tấp nập. Hồ - ao, bởi thế đã là một yếu tố rất quan trọng tạo nên sự cân bằng không thể thiếu cho đô thị hiện đại.
Nhưng những năm qua, quá trình đô thị hóa như vũ bão đã làm biến mất nhiều ao hồ, nhường chỗ cho kinh doanh, buôn bán. Hiện trạng này rất cần sự vào cuộc mạnh mẽ của các cơ quan chức năng, trả lại giá trị cho những “lá phổi xanh” của thành phố.
Quán bia Hà Nội Xanh lấn hồ Rùa |
Điểm yếu thực thi pháp luật
Theo khảo sát trên địa bàn nhiều quận huyện, các ao, hồ như hồ Ba Mẫu, hồ Đống Đa, hồ Xã Đàn (quận Đống Đa), hồ Đầm Tròn (quận Ba Đình), ao Cần, hồ Thanh Nhàn (quận Hai Bà Trưng), ao Sen làng Đại Từ và hồ Linh Đàm (quận Hoàng Mai), hồ Rùa (quận Thanh Xuân), thậm chí là ven hồ Tây - viên ngọc của Hà Nội cũng đã và đang bị lấn chiếm, làm chỗ bán trà đá, bán hàng ăn…Ví dụ như hồ Rùa, nằm áp phố Nguyễn Lân, thuộc địa bàn phường Phương Liệt, hiện đang bị ba quán bia lấn chiếm. Ông Nguyễn Hữu Phúc, Phó chủ tịch UBND phường này cho biết, thời gian tới sẽ tích cực tuyên truyền, xử lý vi phạm.
Điều dễ nhận thấy, là trong khi dịch Covid-19 đang hoành hành, trong bối cảnh vắng khách, thì không ít quán bia đã trang trí hấp dẫn hơn, rực rỡ hơn để hút khách. Nhiều khu vực nhà hàng, quán bia, quán cà phê ngoài lấn chiếm vỉa hè của đường, còn lấn vỉa hè mé hồ để làm chỗ để xe, kê bàn cho khách uống cà phê, uống bia. Trước hiện tượng ao, hồ bị lấn chiếm, bà Nguyễn Ngọc Lý, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Môi trường và Cộng đồng (CECR), cho biết: “Quy định về bảo vệ ao, hồ đã rõ. Nhiệm vụ của các cấp quản lý cũng được phân công. Nhưng việc chấp hành luật pháp của chúng ta còn quá yếu, dẫn đến nhiều ao hồ chưa được bảo vệ triệt để”.
Phát biểu về vấn đề này, GS,TSKH Phạm Ngọc Đăng, Phó chủ tịch Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Việt Nam, nêu quan điểm: “Những năm qua các chính sách cụ thể, việc cải tạo và hiệu quả trong công tác bảo vệ ao hồ vẫn chưa được ủng hộ cao. Kết quả là nhiều ao hồ thi thoảng vẫn còn bị ô nhiễm, và ở một số khu vực nhỏ tiếp tục bị lấn chiếm mà đến bây giờ vẫn chưa có phương án để giải quyết dứt điểm. Chúng ta phải quan tâm hơn đến công tác bảo vệ ao hồ và phải đề xuất, nhân rộng được những cách làm hay trong việc này”.
Có một văn hóa ao, hồ
Ngắm những hồ nước được các nhiếp ảnh gia chụp từ trên cao, mỗi chúng ta đều thấy nao lòng bởi vẻ đẹp giản dị, thân thương mà thiên nhiên ban tặng. Hồ nước ở Hà Nội đã là niềm cảm hứng vô tận cho nhiều nghệ sĩ sáng tác, từ nhiếp ảnh, hội họa đến thơ, nhạc. Nhà báo Hà Hồng, người đã chụp hàng nghìn bức ảnh về ao, hồ ở Hà Nội cũng đã dành một tình yêu đặc biệt cho hồ Gươm. Anh đã làm một cuốn sách dày gần 400 trang có tên “Kể chuyện hồ Gươm”, gồm tất cả các bài viết dung dị, đời thường xung quanh hồ này. Nhà báo Hà Hồng cho biết, mỗi người dân Thủ đô dường như đều có tình yêu đặc biệt với ao, hồ, với nơi mình gắn bó. Ở đó cũng lưu dấu những kỷ niệm tuổi thơ độc đáo.
Vẻ đẹp hồ Hoàn Kiếm |
Đó cũng là điều ông Triệu Đình Hồng, người dân ở làng Triều Khúc, xã Tân Triều (huyện Thanh Trì) chia sẻ khi ông khẳng định giá trị của hồ Triều Khúc. Hồ có hình con rùa, nằm trước chùa Vân Hương, có nhà Thủy tạ. Tuổi thơ ông Hồng cùng bè bạn đồng lứa vẫn thường tắm hồ, được người già kể cho nghe về sự tích của hồ, cũng như chuyện người dân giúp nghĩa quân Phùng Hưng đánh giặc. Ông Hồng còn cho biết thêm, trong lòng người dân Hà Nội thật sự có một “văn hóa ao hồ”. Đa số ở những ngôi làng cổ của Hà Nội đều có một hồ nhỏ, hoặc ao mà đến nay nhiều làng còn giữ được và được bảo vệ nghiêm ngặt. Người dân quanh hồ đi hay về đều gặp hồ, nắng thì ngồi hóng mát hoặc tụ tập dưới gốc cây ven hồ để đánh cờ. Ao, hồ là hình ảnh sinh động nhắc nhớ các thế hệ trẻ về giá trị quê hương, đạo lý uống nước nhớ nguồn.
Tôi cũng lật giở những trang nghiên cứu của cố nhà văn Băng Sơn, nhà Hà Nội học Nguyễn Vinh Phúc, đều có những trang viết khẳng định các ao, hồ Hà Nội có giá trị vô cùng quan trọng trong đời sống văn hóa, tinh thần của người dân Thủ đô. Gia sản lớn nhất của nhà văn Băng Sơn là tùy bút. Ông am tường món ăn, phố phường, ao hồ, ăn hóa. Trong cuốn “Hà Nội rong ruổi quẩn quanh”, Băng Sơn đã rưng rưng khi mô tả vẻ đẹp của nhiều ao hồ Hà Nội. Ao, hồ trong văn thơ thật sự có hồn, có sức sống, có số phận. Đọc nhiều sách về Hà Nội và trở trăn với kiến trúc, ao hồ của thành phố, KTS Phạm Thanh Tùng, Chánh văn phòng Hội KTS Việt Nam, nhấn mạnh: “Ao, hồ là những chiếc gương thẩm mỹ, là giá trị độc đáo và là tài sản vĩ đại mà thiên nhiên ban cho Thủ đô. Điều đó khiến chúng ta tự hào. Song tự hào phải đi đôi với bảo vệ. Việc giữ gìn, bảo vệ những di sản đó là trách nhiệm chung của tất cả mọi người, để thành phố nghìn năm ngày càng đẹp hơn và văn minh hơn”.
Là người có nhiều năm nghiên cứu về ao, hồ, PGS,TS. Nguyễn Nam- Khoa Kiến trúc và Quy hoạch trường Đại học Xây dựng Hà Nội, khẳng định: “Văn hóa của Thủ đô không thể tách rời địa danh của các hồ, vì đó cũng chính là nơi cội nguồn sinh ra các đặc trưng văn hóa: Hồ Gươm gắn với truyền thuyết vua Lê và các đình đền xung quanh. Hồ Tây, hồ Thiền Quang gắn với các làng nghề truyền thống và các đình chùa gần đó. Hiện nay một trong những tiêu chí của đô thị đáng sống chính là chất lượng cuộc sống. Trong đó không gian mở công cộng, gồm ao, hồ là một yếu tố quan trọng để đánh giá chất lượng sống đó”. PGS,TS. Nguyễn Nam cho biết thêm, ngoài giá trị văn hóa, các ao hồ còn có vai trò vô cùng quan trọng trong tạo lập môi trường vi khí hậu cho Hà Nội, như tăng độ ẩm, làm mát không khí, lọc bụi, giảm tiếng ồn, giảm bức xạ của mặt trời.
Ao, hồ đẹp và quan trọng với đời sống, nhưng cũng dễ bị tổn thương bởi hành động vô ý thức của con người. Để ao hồ được cải tạo, xây kè, làm đường xung quanh đã khó, việc gìn giữ để không bị tái lấn chiếm cũng chẳng hề đơn giản. Bởi thế, cần phải xử lý dứt điểm những xâm phạm đến ao hồ, để còn mãi những giá trị văn hóa của Hà Nội.
Diên Khánh