Bắc Ninh gần đuổi kịp TP.Hồ Chí Minh về kim ngạch xuất khẩu
Vấn đề này được đặt ra tại hội thảo “Giải quyết khó khăn cho doanh nghiệp xuất nhập khẩu nhằm tạo thuận lợi thương mại trong bối cảnh COVID-19”, do Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ (USAID) phối hợp với Sở Công Thương TP.Hồ Chí Minh tổ chức ngày 18/1/2022.
TP.Hồ Chí Minh mất dần vị thế đầu tàu
Ông Lê Huỳnh Minh Tú, Phó Giám đốc Sở Công Thương TP.Hồ Chí Minh đánh giá trong năm qua, hầu hết các thị trường xuất khẩu chủ yếu của thành phố đều có kim ngạch giảm, như Trung Quốc giảm 8,7%, Hoa Kỳ giảm 2,3%, Nhật Bản giảm 14,7%, EU giảm 0,8%. Xu hướng này trái ngược hoàn toàn với cả nước là tất cả các thị trường xuất khẩu chủ lực đều tăng trưởng tốt.
TP.Hồ Chí Minh đã đặt mục tiêu tăng trưởng kim ngạch xuất khẩu trong giai đoạn 2021-2025 là bình quân 11%/năm đối với hàng hoá, 15%/năm đối với dịch vụ. Tuy nhiên, mức tăng trưởng của năm khởi đầu giai đoạn cho thấy để đạt được mục tiêu này là rất khó khăn.
Toàn cảnh hội thảo - Nguồn: Đạt Vĩnh Trần/Dự án USAID TFP |
Ông Nguyễn Khắc Hiếu, Phó trưởng Phòng Quản lý xuất nhập khẩu, Sở Công Thương TP.Hồ Chí Minh nêu thực trạng là từ năm 2004 đến nay, tốc độ tăng trưởng xuất khẩu của thành phố và tỷ trọng đóng góp của thành phố vào kim ngạch chung của cả nước có xu hướng giảm dần theo thời gian. Tốc độ tăng trưởng kim ngạch xuất khẩu của cả nước luôn cao hơn so với thành phố. Nếu như năm 2005, kim ngạch xuất khẩu của TP.Hồ Chí Minh chiếm khoảng 47% tổng kim ngạch của cả nước thì tới năm 2010, tỷ lệ này giảm xuống còn 31%. Năm 2015, kim ngạch xuất khẩu của thành phố chỉ còn chiếm khoảng 18% tổng kim ngạch của cả nước và tới năm 2020 tỷ lệ này tiếp tục giảm xuống còn 15,6%.
“Tốc độ tăng trưởng giảm dần do ảnh hưởng của nguyên lý giá trị biên giảm dần. Với tình hình đầu tư hiện tại thì tốc độ tăng trưởng của thành phố khó mà tăng cao nữa trong thời gian tới”, ông Hiếu lo ngại.
So sánh giữa 5 tỉnh, thành phố có kim ngạch xuất khẩu cao nhất cả nước cho thấy rõ hơn thực trạng này. Năm 2010, kim ngạch xuất khẩu của TP.Hồ Chí Minh cao vượt trội so với 4 tỉnh, thành phố còn lại gồm Bắc Ninh, Thái Nguyên, Bình Dương và Đồng Nai; cao gấp 2,6 lần so với tỉnh đứng thứ 2 là Bình Dương (22,47 tỷ USD so với 8,54 tỷ USD). Tuy nhiên tới năm 2021, Bắc Ninh đã gần như đuổi kịp TP.Hồ Chí Minh với kim ngạch bám đuổi sát nút là 44,8 tỷ USD so với 44,9 tỷ USD.
4 địa phương trong Top đầu sau TP.Hồ Chí Minh đều có sự vươn lên vượt bậc về kim ngạch xuất nhập khẩu trong những năm gần đây. Trong đó, Bắc Ninh và Thái Nguyên có được sự bứt tốc là nhờ thu hút đầu tư vào các nhóm ngành công nghệ cao, công nghiệp điện tử; Bình Dương và Đồng Nai đẩy mạnh thu hút đầu tư vào các khu công nghiệp. Trong khi đó, TP.Hồ Chí Minh trong 10 năm gần đây không không đầu tư thêm các khu công nghiệp lớn, thu hút đầu tư công nghệ cao được chú trọng nhưng kết quả chưa được như kỳ vọng.
Xét theo top 10 thị trường xuất khẩu lớn nhất cũng cho thấy "điểm nghẽn" trong xuất khẩu của TP.Hồ Chí Minh. Theo đó, từ năm 2000 cho tới 2014-2015, Hoa Kỳ luôn là thị trường xuất khẩu hàng đầu của các doanh nghiệp TP. Hồ Chí Minh nhưng tới giai đoạn sau đó đã bắt đầu có sự đổi ngôi. Trong đó, xuất khẩu vào Trung Quốc tăng trưởng rất cao và hiện nay Trung Quốc là thị trường lớn nhất của doanh nghiệp xuất khẩu tại TP.Hồ Chí Minh.
“Điều đó có nghĩa là chúng ta khai thác các thị trường ở khu vực địa lý xa có hạn chế, trục trặc, nên không giữ được tốc độ tăng trưởng và Trung Quốc đã trở thành thị trường hàng đầu của doanh nghiệp thành phố”, ông Hiếu cho biết thêm.
Ngoài ra, tổng kim ngạch xuất khẩu vào 10 thị trường hàng đầu chiếm tới 73% kim ngạch xuất khẩu của thành phố, còn lại thuộc về gần 200 nền kinh tế khác. Việc thị trường xuất khẩu của thành phố tập trung vào các nước Hoa Kỳ và Đông Bắc Á cho thấy tính đa dạng thị trường xuất khẩu không cao.
Nỗ lực tìm giải pháp tăng tốc
Sở Công Thương TP.Hồ Chí Minh đánh giá, hiện nay, công tác kiểm soát dịch bệnh trên địa bàn đang được triển khai tốt nhưng hoạt động sản xuất, xuất khẩu của doanh nghiệp khó có thể sớm phục hồi. Các vấn đề về nhân công, tài xế, kho bãi, giá cước vận tải biển tăng cao, tình trạng thiếu hụt container rỗng, thiết bị bốc dỡ và tàu chuyên chở vẫn đang khiến các chuỗi cung ứng đối mặt áp lực lớn.
Đặc biệt, các thị trường xuất khẩu trọng điểm của thành phố nói riêng, Việt Nam nói chung đang có xu hướng tăng cường áp dụng nhiều biện pháp để phòng chống dịch, gây khó khăn cho hoạt động xuất khẩu của doanh nghiệp.
Bà Ann Marie Yastishock, Giám đốc USAID Việt Nam cho biết, Hoa Kỳ là một trong những thị trường xuất khẩu lớn nhất của các doanh nghiệp tại TP.Hồ Chí Minh. USAID thông qua Dự án Tạo thuận lợi thương mại (Dự án USAID TFP) luôn xem TP.Hồ Chí Minh là đối tác chiến lược trong các hoạt động tạo thuận lợi thương mại.
“Thông qua hội thảo, chúng tôi hy vọng thu thập được nhiều ý kiến đóng góp của cộng đồng doanh nghiệp và các cơ quan hữu quan để từ đó có các giải pháp nhằm thúc đẩy hoạt động xuất nhập khẩu, cắt giảm thời gian và chi phí cho doanh nghiệp và khắc phục những khó khăn trong bối cảnh dịch bệnh COVID-19 còn diễn biến phức tạp, gây nhiều ảnh hưởng tiêu cực”, bà Ann Marie Yastishock bày tỏ.
Đề án phát triển xuất khẩu trên địa bàn TP.Hồ Chí Minh đến năm 2025, tầm nhìn 2030 đặt mục tiêu tăng trưởng xuất khẩu bình quân 9,5%/năm trong giai đoạn 2021-2025 và 9%/năm trong giai đoạn 2026-2030. Kim ngạch xuất khẩu của thành phố đến năm 2025 ước đạt 70 tỷ USD và đến năm 2030 đạt 108 tỷ USD.
Cũng theo Đề án, hoạt động xuất khẩu hàng hóa tại thành phố hiện còn một số hạn chế. Trong đó, thủ tục hành chính của hải quan, kiểm tra chuyên ngành dù đã có nhiều cải thiện nhưng vẫn bị doanh nghiệp đánh giá là chưa tiện lợi. Vì vậy, cải cách và tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, cung cấp dịch vụ công trực tuyến cần được đẩy mạnh, nhất là trong định hướng phát triển TP.Hồ Chí Minh trở thành trung tâm dịch vụ xuất khẩu của cả vùng phía Nam.