Bộ chỉ số đo lường đổi mới sáng tạo trong khu vực công là cần thiết
Theo TS. Phạm Thị Thu Trang - Chuyên gia NIC, hiện nhiều quốc gia trên thế giới đã có khung đo lường đổi mới sáng tạo cho khu vực công, trên cơ sở đó NIC phối hợp cùng UNDP đề xuất Khung khái niệm Bộ chỉ số đo lường đổi mới sáng tạo cho khu vực công tại Việt Nam.
Bộ chỉ số hướng đến các mục tiêu: Cung cấp góc nhìn tổng quan trong việc hình thành khái niệm và đo lường đổi mới sáng tạo trong khu vực công; Đo lường năng lực đổi mới sáng tạo tổ chức công lập trong khu vực công; Giúp các nhà hoạch định chính sách nhận diện được các mức độ đổi mới và động lực khác nhau trong các bộ phận khác nhau của cơ quan, tổ chức trong khu vực công; Làm căn cứ giúp cơ quan, tổ chức có giải pháp thúc đẩy đổi mới sáng tạo trong khu vực công.
Các nghiên cứu cho thấy, đổi mới sáng tạo mang đến những tác động tích cực, như đóng góp tới 95% đối với mức độ cạnh tranh của nền kinh tế, 91% đối với nền kinh tế xanh, 88% trong các công việc mới, 86% đối với quan hệ hợp tác, 87% với việc mang lại giá trị cho toàn xã hội…
Tuy nhiên, ông Võ Xuân Hoài - Phó Giám đốc Trung tâm NIC cho biết, đổi mới sáng tạo trong khu vực doanh nghiệp và đổi mới sáng tạo trong khu vực công có sự khác biệt. Cụ thể, khu vực công hoạt động theo logic chính trị và tiến hành các hoạt động được tài trợ từ ngân sách, nhằm tạo ra hàng hoá công được xác định về mặt chính trị hoặc phục vụ nhu cầu của công dân. Trong khi đó, đối với khu vực doanh nghiệp, đổi mới sáng tạo nhằm đạt được lợi thế cạnh tranh và tạo lợi nhuận, nên tuân theo logic thị trường.
"Các động lực chính của đổi mới sáng tạo trong khu vực công là sự lan toả phi lợi nhận của đổi mới, cộng tác, ra quyết định chính trị, sáng kiến của nhân viên và nhu cầu của người dân", ông Võ Xuân Hoài thông tin.
Trên thực tế, để thúc đẩy đổi mới sáng tạo trong khu vực công, thời gian qua Việt Nam cũng ban hành mộ loạt các cơ chế, chính sách. Cụ thể như, Nghị quyết số 52-NQ/TW ngày 27/9/2019 của Bộ Chính trị về một số chủ trương, chính sách chủ động tham gia Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4; Luật Đầu tư năm 2020; Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa năm 2017; Nghị định số 94/2020/NĐ-CP của Chính phủ quy định cơ chế, chính sách ưu đãi đối với Trung tâm NIC. Đặc biệt, gần đây nhất là Quyết định số 569/QĐ-TTg ngày 11/5/2022 ban hành Chiến lược phát triển khoa học - công nghệ và đổi mới sáng tạo đến năm 2030…
Các ý kiến tại hội thảo cho rằng, việc xây dựng một Bộ chỉ số sáng tạo nhằm thúc đẩy đổi mới sáng tạo trong khu vực công là vô cùng cần thiết, nhất là trong bối cảnh nền kinh tế số đang phát triển mạnh mẽ như hiện nay.
Ông Lý Đình Quân, Giám đốc Trung tâm ươm tạo khởi nghiệp sông Hàn, chuyên gia về hệ sinh thái của Bộ Khoa học và Công nghệ nhận định, đổi mới sáng tạo trong khu vực công có vai trò quan trọng, tạo ra sự đột phá thúc đẩy khu vực tư nhân và tăng trưởng kinh tế của Việt Nam.
Tuy nhiên, hiện còn nhiều địa phương chưa thúc đẩy đổi mới sáng tạo, nên để xây dựng bộ chỉ số khả thi và phát huy hiệu quả thì cần có sự phát triển đồng đều giữa các địa phương, các ngành, có như vậy bộ chỉ số mới phát huy được hết giá trị trong quá trình thực hiện trong thực tế. Đối với các địa phương hoặc cơ quan lớn, đã có sẵn hệ sinh thái đổi mới sáng tạo như Hà Nội hoặc TP. HCM thì việc đổi mới diễn ra dễ dàng hơn, nhưng với một số địa phương hoặc cơ quan quá nhỏ thì việc đổi mới hay đánh giá rất khó khăn.
Bên cạnh đó, nguồn nhân lực cho đổi mới sáng tạo của Việt Nam hiện vẫn được đánh giá hạn chế, vì vậy vấn đề phát triển nguồn nhân lực cho đổi mới sáng tạo cũng cần được quan tâm thông qua thúc đẩy gắn kết với các trường đại học, chuyên gia.
Nhất trí về mục đích và ý nghĩa của Bộ chỉ số, ông Phạm ngọc Thạch (VCCI) tin tưởng nếu có thể triển khai sẽ góp phần thúc đẩy tích cực thay đổi khu vực công.
Về đề xuất, ông Phạm ngọc Thạch cho rằng cần làm rõ hơn nữa đối tượng sử dụng của Bộ chỉ số, đồng thời nên thiết kế đơn giản cũng như cần kết hợp cả đánh giá và xếp hạng dựa trên các nguồn thông tin nội bộ và bên ngoài.
TS. Phạm Thị Thu Trang cho biết, đối tượng phục vụ của Bộ chỉ số này là các cơ quan, bộ ngành địa phương để giúp tự đánh giá, nâng cao năng lực đổi mới sáng tạo trong các khu vực công, cũng như cho các cán bộ, nhân viên hiểu về đổi mới sáng tạo khu vực công.
Dự kiến sau khi hoàn thiện các bước, Bộ chỉ số PII sẽ được công bố vào tháng 12 tới.