Bối cảnh bất định, doanh nghiệp cần ứng xử nhanh
Khó khăn còn ở phía trước, doanh nghiệp tái cấu trúc mô hình cạnh tranh và kinh doanh | |
Ngân hàng tiếp sức doanh nghiệp hậu Covid-19 |
Các diễn giả lưu ý doanh nghiệp cần tận dụng chính sách hỗ trợ của Chính phủ |
Bối cảnh mới đòi hỏi xu hướng mới
Từ đầu năm đến nay, dịch Covid-19 vẫn chưa được kiểm soát trên thế giới, đồng thời ngày càng lan rộng, diễn biến nhanh, khó lường. Dự báo của các tổ chức quốc tế lớn đã luôn phải thay đổi, cập nhật về triển vọng tăng trưởng kinh tế toàn cầu cũng như các nước, khu vực lớn như Mỹ, châu Âu, Trung Quốc, Nhật Bản… Nhiều tổ chức lớn đưa ra nhận định về khả năng suy thoái kinh tế của một số nước và toàn cầu ngày càng rõ nét.
TS. Võ Trí Thành, Viện trưởng Viện Nghiên cứu chiến lược thương hiệu và cạnh tranh nhận định, tác động của Covid-19 là vô cùng nghiêm trọng, nhưng đáng nói hơn là đánh giá về mức độ nghiêm trọng cũng ngày càng tăng lên, thậm chí nhìn tiếp đến năm 2021 cũng vậy.
Trong bối cảnh đó, diễn biến của kinh tế thế giới là rất khó đoán định, khiến các dự báo cũng thay đổi thường xuyên. Hiện nay, đa số ý kiến cho rằng mô hình chữ V gần như không có khả năng, tức là khó phục hồi nhanh, do các vấn đề về cách ly, địa giới khác nhau. Cùng với đó, nền kinh tế sẽ phục hồi vào năm 2021, yếu hơn so với các dự báo trước đó. Rất nhiều lãnh đạo doanh nghiệp cho rằng để kinh tế quay lại trước khi có Covid phải sang năm 2022. Vì vậy năm 2021 vẫn là một năm rất khó khăn.
Đối với Việt Nam, các chỉ tiêu vĩ mô quan trọng như tăng trưởng, thu hút và giải ngân FDI, sản xuất công nghiệp… đều âm hoặc sụt giảm mạnh. Tuy nhiên TS. Võ Trí Thành cho rằng mức độ âm hoặc sụt giảm của Việt Nam vẫn nhỏ hơn rất nhiều so với các nước. Ông phân tích, sở dĩ tác động của dịch đối với kinh tế Việt Nam không nặng như với nhiều quốc gia khác trên thế giới, là bởi khu vực dịch vụ của chúng ta nhỏ hơn các nước phát triển, chỉ chiếm khoảng hơn 40% GDP. Thứ 2, nền kinh tế có khu vực nông nghiệp vừa là bệ đỡ, vừa là nơi cung cấp các nhu cầu lương thực thiết yếu. Thứ 3, chúng ta có tầng lớp trung lưu mà thời gian qua đã tích luỹ rất tốt. Vì vậy, sức chịu đựng của nền kinh tế khá hơn so với nhiều nước, ít nhất là trong ngắn hạn.
“Hiện nay có nhiều đánh giá khác nhau về triển vọng tăng trưởng của Việt Nam trong năm 2020. Dù ở mức nào thì tôi cho rằng tăng trưởng của chúng ta vẫn là tốt nhất thế giới trong năm nay. Thế nhưng với đất nước đang phát triển như Việt Nam thì tăng trưởng khoảng 3,5-4% trở xuống có thể coi là suy thoái rồi, nó không đủ hỗ trợ cho việc làm và các vấn đề xã hội”, ông Thành lo ngại.
Trong bối cảnh đó, ông Thành đánh giá các chính sách hỗ trợ của Chính phủ là chưa từng có trong tiền lệ; thể hiện ở quy mô, phạm vi các gói hỗ trợ, việc trao quyền cho Chính phủ, kích hoạt các “luật thời chiến” để thúc đẩy các lĩnh vực động lực như đầu tư công... Bên cạnh đó, ông cũng cho rằng phản ứng của Chính phủ là khá nhanh, đứng cả về chống dịch hay hỗ trợ kinh tế, song việc thực thi lại rất chậm chạp.
Bước đi tiếp theo là phải tiếp tục thực hiện và đẩy nhanh tốc độ các gói hỗ trợ đã có. Cùng với đó là bổ sung thêm một số biện pháp như giảm thuế, kéo dài thời gian; hỗ trợ trực tiếp cho một số lĩnh vực, không phân biệt đối xử… Nhưng yếu tố quan trọng hơn cả là trong tình hình khó khăn hiện nay, Chính phủ đang yêu cầu một số bộ ngành chuẩn bị gói kích thích kinh tế mới, có thể cho cả năm 2021 chứ không chỉ là năm nay. “Chúng ta có thể chấp nhận thâm hụt ngân cách lớn hơn, nợ công cao hơn. Các gói này không chỉ duy trì, cầm cự, mà phải tính đến các xu hướng mới, vấn đề mới như sáng tạo, công nghệ, hội nhập, phát triển bền vững…”, ông Thành khuyến nghị.
Trong tình hình kinh tế thế giới có nhiều bất định như vậy, TS. Võ Trí Thành lưu ý rằng các tập đoàn lớn ngay tại Việt Nam đang có 2 xu hướng vận hành mới. Thứ nhất là không còn chiến lược dài hạn, dài nhất là 1 năm, và làm từng năm từng tháng cuốn chiếu. Thứ 2 là rất nhiều công ty có phòng tác chiến, ứng xử nhanh.
Cơ hội và thách thức đan xen
TS. Cấn Văn Lực, Chuyên gia kinh tế đánh giá, dưới tác động của đại dịch Covid-19, các yếu tố phi truyền thống đã và đang diễn ra rất nhanh, mạnh. Kéo theo đó, thế giới ngày càng thay đổi bất định. Năm nay mức độ quan ngại rủi ro của NĐT còn cao hơn thời kỳ khủng khoảng tài chính toàn cầu năm 2008. Chính vì vậy, NĐT bắt đầu tăng cường đầu tư vào các tài sản an toàn hơn như vàng, trái phiếu Chính phủ.
Một xu hướng khác mà NĐT đang quan tâm chính là hoạt động M&A diễn ra nhiều hơn. Đó là bởi nhiều doanh nghiệp phá sản và cũng có nhiều doanh nghiệp đã tích luỹ trong thời gian trước, hiện đã sẵn sàng bỏ tiền ra gom hàng, tái cơ cấu các doanh nghiệp gặp khủng hoảng rồi bán lại.
Đối với sản xuất, có thể thấy rõ nhất là xu hướng cấu trúc lại chuỗi cung ứng và đầu tư, trong đó Việt Nam là địa bàn hấp dẫn và điểm đến triển vọng. Cùng với đó, là việc áp dụng công nghệ và thay đổi phương thức làm việc, các doanh nghiệp cần phải có cơ chế cho phép nhân viên làm việc ở nhà 50% hay 70% thời gian, các vấn đề số hoá, chữ ký điện tử… phải được chấp nhận và ứng dụng nhanh, mạnh hơn.
TS. Cấn Văn Lực nhấn mạnh, bối cảnh bất định, xu hướng mới tạo ra cả cơ hội và thách thức cho Việt Nam. Vì vậy để thích ứng trong bối cảnh bình thường mới, các doanh nghiệp phải có biện pháp ứng phó phù hợp. Đó là phục hồi càng nhanh càng tốt; tăng cường đổi mới sáng tạo; tiếp tục tái cơ cấu, cái gì không tốt, không tinh gọn phải tập trung lại; và tăng khả năng chống chọi đối với các cú sốc bên ngoài.
Cùng với đó, ông Lực đưa ra lời khuyên đối với các doanh nghiệp cần tập trung vào 4 yếu tố. Thứ nhất, không để mất người lao động vào lúc này, nhất là người giỏi. Thứ hai, phải quản lý tài chính chặt chẽ. Thứ ba, phải giữ được khách hàng. Thứ tư, phải duy trì được đối tác.
“Tôi cho rằng 2020 là năm cực kỳ khó khăn, tệ hơn cả 2008-2009. Do đó doanh nghiệp đạt 70-80% kế hoạch ban đầu đã là thành công, và 2021 khả năng phục hồi sẽ tốt hơn”, ông Lực nhận định.
Chia sẻ thêm về các vấn đề mà NĐT, doanh nghiệp cần lưu ý, ông Hoàng Đức Hùng, Phó TGĐ Công ty kiểm toán PwC Việt Nam cho rằng, cần thay đổi linh hoạt để ứng phó với các đột biến của môi trường kinh doanh, của các xu hướng mới.
Theo đó, ông Hùng cho rằng có 3 điểm mấu chốt. Thứ nhất, doanh nghiệp phải làm sao gìn giữ và phát triển giá trị của mình. Cùng với việc phát huy giá trị, định hướng đã có của DN, cần xác định các vấn đề khác như có tập trung vào sản phẩm nội địa hay không, có tập trung sản phẩm thiết yếu cho xã hội hay không…
Thứ 2, có chiến lược quản lý tài sản doanh nghiệp và tài sản cá nhân, thu xếp lại cấu trúc tài sản phù hợp mà vẫn duy trì hạt động sản xuất kinh doanh. Trong bối cảnh khó khăn hiện nay, các doanh nghiệp cần tận dụng lợi thế về chính sách thuế, các gói hỗ trợ của Chính phủ. Bên cạnh đó phải cân đối lại các luồng tiền, tính thanh khoản. Chẳng hạn tiến hành hoạt động M&A là chuyển dịch từ tài sản đang có sang tài sản có cơ hội sinh lợi trong tương lai.
Thứ 3, về chuyển giao quyền sở hữu trong gia đình. Trong bối cảnh khó khăn, các chủ doanh nghiệp phải xem lại kế hoạch chuyển giao của mình, nếu định chuyển giao thì cần cân nhắc đây đã phải là thời điểm thích hợp hay chưa. Bên cạnh đó, cần tận dụng thế mạnh của thế hệ tiếp theo về công nghệ, suy nghĩ đột phá, bởi đó sẽ là nền tảng cho doanh nghiệp tư nhân trong tương lai.