Bức tranh kinh tế Nga và Ukraine: Những gam màu tương phản
Ảnh minh họa |
Điều đáng ngạc nhiên là họ không hề nhận 25 tỷ USD cứu trợ từ phương Tây. Thay vào đó, đây lại là quốc gia xuất khẩu dầu cho khu vực phương Tây. Câu hỏi được đặt ra là tại sao nền kinh tế Nga lại có thể tăng trở lại như vậy?
Vào cuối năm 2014 đồng Rúp đã bị rơi tự do. Đến đầu năm 2015, giá đồng Rúp so với đồng USD giảm 1/3 so với sáu tháng trước đó. Với dự đoán về một cuộc suy thoái sâu trong năm 2015, nhiều nhà kinh tế cho rằng nước Nga thậm chí có thể sẽ gặp phải tình trạng tồi tệ hơn.
Trong khi đó, Ukraine lại đang đối mặt với những rủi ro lớn khi dự trữ ngoại hối hiện ở mức rất thấp. Những cuộc khủng hoảng đang diễn ra đã phá hủy phần lớn nền kinh tế của các quốc gia này và khiến họ không nhận được bất kỳ sự giúp đỡ tài chính nào từ phương Tây trong nhiều tháng qua.
Tuy nhiên, thực tế mọi thứ diễn ra tại nước Nga dường như tốt hơn. Trong ba tháng qua, đồng Rúp đã tăng cao trở lại lên đến 30%. Giá trái phiếu Chính phủ tăng đều ổn định. Trung tuần tháng 3 vừa qua, Ngân hàng Trung ương Nga cắt giảm lãi suất xuống còn 14% từ mức 17% trong tháng 12/2014. Sự hồi phục tại Nga một phần đã dẫn đến hiện tượng thay đổi tâm lý của các nhà đầu tư.
Theo nhận định của Timothy Ash (Ngân hàng Standard Chartered) thì sự sụt giảm giá đồng Rúp đã đi quá xa. Trong khi một số nhận định lạc quan khác lại cho rằng, nhiều lĩnh vực của nền kinh tế Nga đang diễn ra khá mạnh mẽ. Tài khoản vãng lai của Nga sẽ đạt mức thặng dư 65 tỷ USD trong năm nay. Dự trữ ngoại hối mặc dù đã bị giảm mạnh trong vòng 12 tháng qua nhưng vẫn còn rất cao.
Từ phía bên ngoài, mọi cái nhìn về nước Nga cũng bắt đầu trở nên tích cực hơn. Các biện pháp trừng phạt của Mỹ và châu Âu đang mất dần sức mạnh. Như trường hợp của các biện pháp trừng phạt của Liên minh châu Âu (EU) sẽ mất hiệu lực vào tháng 7/2015, trừ phi có một quyết định đồng thuận của 28 thành viên EU mong muốn giữ lại.
Bên cạnh đó, với giá dầu đang ngừng biến động và việc xuất khẩu dầu mỏ và khí đốt chiếm tới 70% kim ngạch xuất khẩu hàng năm của Nga và 52% ngân sách liên bang, vị thế của nền kinh tế Nga có vẻ an toàn hơn. GDP thực tế của Nga dự báo có thể ở mức 3-5% trong năm 2015 và sự suy thoái có thể chỉ trong ngắn hạn.
Ngược lại, nền kinh tế Ukraine chưa có nhiều khởi sắc. Đồng Hryvnia của Ukraine hơi tăng giá một chút trong tháng vừa qua. Nó đã hạ xuống do thỏa thuận Minsk II đạt được vào tháng 2 vừa qua. Thỏa thuận ngừng bắn này đang được thực hiện tốt hơn so với dự đoán mặc dù còn xa mới đạt được tính tối ưu.
Tuy nhiên, đồng Hryvnia vẫn thấp hơn 30% so với thời điểm đầu năm. Theo các số liệu thống kê, đồng Hryvnia của Ukraine đã mất giá tới 91,5% trong năm 2014. Chỉ số BNY Mellon của Ukraine đã giảm xuống 40,18% ngay sau khi Ngân hàng Trung ương Ukraine quyết định thả nổi đồng Hryvnia.
Theo Hãng tin Reuters, khoảng 33% các khoản tiền gửi đã bị rút khỏi hệ thống ngân hàng của nước này, với giá trị lên tới gần 6,8 tỷ USD. Chỉ tính riêng trong tháng 10/2014, dự trữ ngoại hối của Ukraine đã giảm 23,2% xuống còn 12,6 tỷ USD và là mức thấp nhất trong vòng 9 năm qua. Kết thúc năm 2014, dự trữ ngoại tệ của Ukraine chỉ còn khoảng 7,8 tỷ USD.
Đó là vì vẫn có những niềm tin đặt vào nền kinh tế Ukraine. Gói cứu trợ được chấp thuận vào tháng Ba của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) không cung cấp nhiều tiền mặt trả trước. Kết quả là, Ukraine vẫn tiếp tục phải đối mặt với cuộc khủng hoảng thanh toán mà đợt sóng tiếp theo có thể gây ra bởi khoản tiền 750 triệu USD mà ngân hàng xuất nhập khẩu quốc gia có nghĩa vụ trả vào ngày 27/4.
Các điều kiện IMF đưa ra để đảm bảo việc hoàn trả tiền mặt như cắt giảm chi tiêu công ngặt nghèo (áp dụng chính sách “thắt lưng buộc bụng” để giảm chi tiêu công từ 48% xuống còn 45% vào năm 2017) có thể tạo thêm những rắc rối kinh tế cho đất nước này.
Nền kinh tế Ukraine sẽ gặp nhiều khó khăn trong vài tháng tới, kể cả là không còn nhiều chiến sự nổ ra. Chỉ số Standard and Poor hôm 10/4 đã hạ bậc nợ công của đất nước này. Dự trữ ngoại hối vẫn đang chịu áp lực. Và mọi thứ còn có thể tồi tệ hơn. IMF muốn Ukraine tìm ra phương án tái cơ cấu nợ vào tháng 6.
Theo điều kiện của thỏa thuận, nước này phải tái cấu trúc khoản nợ 15,3 tỷ USD cho các nhà đầu tư tư nhân. Rủi ro ở đây là để đáp ứng thời hạn này, chính phủ Ukraine phải nhượng bộ các chủ nợ của họ và chấp nhận nợ ghi thấp hơn nhiều (đó là một trong những lý do của cuộc biểu tình gần đây về trái phiếu Ukraine).
Tuy nhiên, theo một góc nhìn khác, triển vọng của nền kinh tế Nga trong thời gian dài có thể khá ảm đạm. Dân số đang thu hẹp và các công ty Nhà nước làm việc không hiệu quả. Đối với Ukraine, tương lai lâu dài có thể tươi sáng hơn.
Các thành viên cao cấp của chính phủ Ukraine mang nhiều tư tưởng mới mẻ cho sự cải cách và một số bước đi đã được thực hiện nhằm tạo dựng nền kinh tế thân thiện hơn. Tuy nhiên hiện tại, nước Nga đang làm tốt trong khi Ukraine vẫn còn đang đối mặt với tình cảnh khó khăn.