Cần chủ động với các giải pháp chống hạn
Doanh nghiệp, ngân hàng hợp sức chống hạn | |
Sát cánh cùng nông dân chống hạn |
Thủy lợi không phát huy hết năng lực
Cứ vào mùa nắng là các địa phương Tây Nguyên và Nam Trung bộ chật vật tìm giải pháp chống hạn cho cây trồng. Mặc dù, Chính phủ đã quyết liệt chỉ đạo các địa phương tìm giải pháp căn cơ cho vấn đề này, nhưng đến nay các địa phương vẫn loay hoay, bởi phải đối mặt với nhiều vấn đề như nguồn vốn đầu tư hạn hẹp, ý thức người dân trong việc chung tay chống hạn còn nhiều hạn chế… Đây là thực trạng chung diễn ra từ nhiều năm qua song vẫn chưa có giải pháp khắc phục triệt để.
Cần đầu tư các giải pháp công nghệ để tiết kiệm nguồn nước phục vụ sản xuất nông nghiệp |
Theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, năm 2016, do thời tiết biến đổi tiêu cực đã gây thiệt hại nặng nề cho hoạt động sản xuất nông nghiệp của Việt Nam. Riêng vùng Tây Nguyên có đến 176.193ha cây trồng vụ đông xuân bị ảnh hưởng nặng do hạn hán gây ra.
Theo nhận định của bộ này, nguyên nhân chính dẫn đến việc hạn hán kéo dài, gây thiệt hại lớn cho cây trồng và vật nuôi là do phát triển hệ thống thủy lợi chưa đồng bộ; các công trình thủy lợi chưa được đầu tư đúng mức, thiếu hệ thống dẫn nước tưới, chỉ phát huy được 65% năng lực thiết kế. Cùng với việc khai thác nguồn nước trong lưu vực sông, suối quá mức, dẫn đến cạn kiệt nguồn nước.
Một yếu tố khác có thể kể đến nữa là quản lý không chặt chẽ, gây thất thoát trong quá trình dẫn nước, phân phối nước. Đồng thời, chưa ứng dụng khoa học công nghệ vào công tác tưới tiêu, nên nguồn nước bị lãng phí.
Ông Trương Hồng, Viện Khoa học Kỹ thuật Nông lâm nghiệp Tây Nguyên (Wasi) cho biết, tài nguyên nước mặt trên các sông suối tại Tây Nguyên như Sê San, SêrêPôk, sông Ba và sông Đồng Nai đã kiệt dần, từ lưu lượng 173.863l/s của thời điểm 2005, xuống còn 125.000l/s hiện nay.
Ông Hồng phân tích thêm, gần đây, rừng Tây Nguyên liên tục bị xâm hại, chặt phá nghiêm trọng, cộng với những yếu tố bất lợi như mùa khô kéo dài, biến đổi thất thường của thời tiết làm cho lũ lụt, hạn hán trở nên trầm trọng. Điều này dẫn đến trữ lượng nước ngầm bị sụt giảm mạnh, hiện chỉ còn khoảng 30-35%...
Theo khảo sát của Bộ Tài nguyên và Môi trường thì mực nước ngầm tại nhiều khu vực như Krông Pak, Krông Buk, Lăk (Đăk Lăk); Đăk Mil, Đăk Song (Đăk Nông), Chư Sê (Gia Lai)… đang đứng trước tình trạng đáng báo động, giảm từ 3-5m so với trước đây. Những yếu tố trên tác động tiêu cực đến nguồn nước tưới phục vụ sản xuất nông nghiệp và đời sống xã hội của người dân toàn vùng.
Cần có giải pháp căn cơ
Theo đánh giá của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, thời tiết ở Tây Nguyên có nhiều diễn biến bất thường trong 3 năm trở lại đây, mùa mưa chấm dứt sớm, nhiều hồ đập nước không đạt dung tích thiết kế, mực nước trên các sông, suối ở mức thấp, lượng dòng chảy bình quân thiếu hụt từ 27-85% so với trung bình nhiều năm, mực nước ngầm giảm sâu.
Theo ông Hồng, trước thực trạng này, ngành nông nghiệp cần tích cực áp dụng khoa học công nghệ vào sản xuất nông nghiệp. Tiến hành công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn, kết hợp với quy hoạch tổng thể vùng sản xuất từng loại nông sản, đảm bảo tính bền vững trong bối cảnh biến đổi khí hậu như hiện nay.
Đồng thời, cần quan tâm đến công tác quản lý quy hoạch một cách hiệu quả, gắn quy hoạch với vùng sản xuất nguyên liệu có truy nguyên nguồn gốc; Chuyển một số diện tích đất trồng như cà phê, hồ tiêu ở các vùng có điều kiện khí hậu không phù hợp, sản xuất không hiệu quả sang trồng các loại cây khác như sắn, khoai lang, khoai môn… có khả năng thích ứng cao với biến đổi khí hậu.
Các nông hộ cũng nên đầu tư trồng cây che bóng mát cho các loại cây công nghiệp… để giảm lượng bốc hơi nước và giữ ẩm, mát cho cây trồng nhằm tiết kiệm lượng nước phải tưới trong một mùa vụ.
Một yếu tố rất quan trọng trong các giải pháp chống hạn mà ông Hồng đề cập đến là tăng cường công tác bảo vệ, quản lý rừng, đầu tư trồng rừng tái tạo cũng như các dự án trồng cây xanh. Cùng đó, các biện pháp quản lý hệ thống thủy lợi và thoát lũ là vấn đề mà các ngành chức năng cần phải đặc biệt quan tâm trong thời gian tới.