Cần phát triển đa dạng thị trường tài chính
Thị trường tài chính và thách thức hội nhập | |
Nâng cao năng lực phát triển thị trường tài chính Việt Nam | |
Thị trường tài chính: Chú trọng nhận diện, đo lường rủi ro |
Nếu coi công tác điều hành kinh tế của đất nước như một dàn nhạc giao hưởng, trong đó Chính phủ đóng vai trò là nhạc trưởng, Cơ quan quản lý là nhạc công và các DN là ca sĩ thì mục tiêu của chúng ta là phải làm sao để bản giao hưởng mà chúng ta đang chơi cho giai đoạn 2016 - 2020 này phải trở thành tuyệt tác với đất nước.
Ông Trần Bắc Hà, Chủ tịch HĐQT BIDV đã phát biểu như vậy tại buổi Thủ tướng gặp mặt các DN hôm 29/4, đồng thời đề xuất nhiều giải pháp đột phá, sáng tạo.
Tăng trưởng GDP: vẫn nặng gánh cho ngân hàng
Theo tính toán, để GDP tăng trưởng ở mức 6,5 - 7% (năm 2016 là 6,7%) thì nguồn vốn tín dụng cần tăng ở mức 16 - 18%. Để đạt mục tiêu này, cần có những biện pháp bổ sung để tăng cường nguồn vốn đầu tư phát triển. Ông Trần Bắc Hà cho rằng, giải pháp đầu tiên là tiếp tục xem xét gia tăng vốn đầu tư và giảm lãi suất cho vay thêm 0,5% - 1%.
Thực tế, trong bối cảnh hiện nay, việc này không dễ vì hiện lãi suất cho vay (LSCV) tại các NHTM đang ở mức 7-11%/năm (bình quân 8,5%/năm), trong khi giá vốn đang ở mức khoảng 7,8%. Do đó chênh lệch ròng của các NHTM hiện rất thấp chỉ khoảng 0,7%. Nhưng LSCV bình quân 8,5%/năm của Việt Nam hiện nay vẫn cao hơn các nước trong khu vực ASEAN (đang ở mức khoảng 6 - 7%/năm), do đó bất lợi cho DN Việt Nam khi tham gia AEC.
Ông Trần Bắc Hà, Chủ tịch HĐQT BIDV đề xuất giảm lãi suất cho vay thêm 0,5% - 1% |
Để hỗ trợ các TCTD giảm lãi suất, BIDV đề xuất NHNN xem xét điều chỉnh giảm tỷ lệ dự trữ bắt buộc đối với cả VND và USD. Đồng thời điều chỉnh giảm tỷ lệ dự trữ thanh khoản. Giải pháp thứ hai, giảm lượng phát hành trái phiếu Chính phủ (TPCP).
Hiện các TCTD nắm giữ tới 85% TPCP, riêng 4 tháng đầu năm 2016, Chính phủ đã phát hành thành công 102 nghìn tỷ đồng, trong đó các TCTD nắm giữ đến 97 nghìn tỷ đồng. Theo kế hoạch năm 2016, Kho bạc Nhà nước dự kiến sẽ phát hành tổng cộng 220 nghìn tỷ đồng, như vậy với tỷ lệ tham gia 85% như trên, các TCTD sẽ nắm giữ khoảng 187 nghìn tỷ đồng TPCP.
Vì vậy, để giảm sức ép lên lãi suất và cạnh tranh nguồn vốn trung - dài hạn, Chính phủ xem xét giảm kế hoạch phát hành TPCP ở mức khoảng 10%. Cùng với việc tăng nguồn vốn tín dụng cho nền kinh tế, BIDV đề xuất giải pháp tăng vòng quay của vốn.
Cụ thể, theo BIDV, Chính phủ và NHNN đẩy nhanh cơ chế, thủ tục tái cấp vốn/cấp bù lãi suất, đồng thời đẩy nhanh xử lý nợ xấu giúp các NH có thêm vốn để phục vụ DN. Và để “hòa âm” cùng các chính sách từ nhà điều hành, quản lý bản thân các TCTD cũng phải nỗ lực tiết giảm khoảng 10% chi phí quản lý hoạt động trong năm 2016.
Nếu các giải pháp về tiền tệ được thực hiện một cách quyết liệt nhưng chính sách tài khóa không “cùng tông” thì sẽ khó thành bản giao hưởng hay. Chính vì thế cùng với các giải pháp trên, ông Trần Bắc Hà cho rằng, tiếp tục thực hiện tiết giảm chi tiêu và đa dạng hóa đầu tư công bằng các giải pháp: đẩy mạnh mô hình hợp tác công tư (PPP) đối với các lĩnh vực có tính đột phá, lan tỏa như nông nghiệp, công nghệ sinh học, công nghiệp công nghệ, đầu tư kết cấu hạ tầng…
Nghiên cứu phương án thành lập mô hình Quỹ/Công ty tài chính phát triển kết cấu hạ tầng như mô hình của một số nước Mỹ, Pháp, Nhật Bản nhằm huy động tài chính từ nhiều nguồn khác nhau, cung cấp vốn cho các dự án một cách trực tiếp hoặc thông qua các TCTD. Vì thực tế nhu cầu vốn đầu tư hạ tầng, giao thông giai đoạn 2016 – 2020 của chúng ta vào khoảng 48 tỷ USD, trong đó vốn cho PPP & Hợp đồng xây dựng - kinh doanh - chuyển giao (BOT) cần khoảng 23 tỷ USD, còn lại cần có sự tham gia của các TCTD.
Bên cạnh đó, hiện nền kinh tế Việt Nam có vấn đề lớn, chưa được khắc phục: Thị trường tài chính Việt Nam như kiềng 3 chân khập khiễng, phụ thuộc quá nhiều vào hệ thống các TCTD, trong khi thị trường chứng khoán và trái phiếu chưa phát triển. Do đó, để giảm gánh nặng cho NH cần phát triển cân bằng, đa dạng thị trường tài chính qua việc phát triển mạnh thị trường chứng khoán và trái phiếu, tạo kênh dẫn vốn trung - dài hạn cho nền kinh tế.
Có thể xử lý triệt để nợ xấu?
Xử lý nợ xấu đã và sẽ tiếp tục là vấn đề quan trọng không chỉ của riêng ngành Ngân hàng. Và cho đến giờ, dù tỷ lệ nợ xấu đã giảm rất nhiều nhưng các món nợ xấu chủ yếu vẫn chỉ đang “tạm giam” ở VAMC. Và một trong những khó khăn của VAMC là chỉ mua mà chưa bán được nhiều. Muốn hàng hóa – nợ xấu được giải quyết nhanh, triệt để thì cần có “chợ”.
Thế nhưng, dù chủ trương thành lập thị trường mua bán nợ đã được Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo từ tháng 2/2013, đến 12/2014 Thủ tướng tiếp tục có thông báo số 10055/VPCP yêu cầu trình ban hành khuôn khổ pháp lý cho thị trường mua bán nợ và tài sản… “Nhưng đến nay sau hơn 3 năm NHNN và Bộ Tài chính vẫn chưa trình Chính phủ” - ông Bắc Hà cho biết.
Do đó, cần đẩy nhanh tiến độ ban hành Nghị định về thị trường mua bán nợ và tài sản theo hướng gỡ bỏ tối đa các rào cản, tạo điều kiện thu hút các tổ chức, cá nhân có thể tham gia vào thị trường mua bán nợ.
Hiện tại VAMC vẫn là đơn vị chủ chốt trong hỗ trợ các TCTD xử lý nợ xấu nhưng từ khi đi vào hoạt động đến nay (tháng 7/2013) VAMC vẫn ở vào thế trọng trách nhiều mà quyền năng chưa đủ. Vì thế, BIDV đề xuất cần có cơ chế đặc thù cho VAMC.
Cụ thể: Cho VAMC cơ chế riêng khi tiến hành các thủ tục pháp lý để xử lý tài sản bảo đảm; Được bán nợ, bán tài sản cho nước ngoài, các đơn vị, cá nhân không có chức năng mua-bán nợ… Bộ Tài chính nghiên cứu, trình ban hành quy định miễn giảm các loại thuế liên quan đến việc xử lý, phát mại tài sản bảo đảm.
Ngoài ra, NHNN cần chỉnh sửa Quyết định 618/QĐ-NHNN theo hướng mở rộng đối tượng được mua bán nợ theo giá thị trường của VAMC, bao gồm cả các AMC của TCTD; đồng thời cho phép các TCTD cầm cố trái phiếu VAMC để vay vốn từ NHNN.
Giải quyết nợ xấu cũ, đồng thời phải kiểm soát để giảm phát sinh nợ xấu mới. Vì thế dù chúng ta đã rất thành công trong thực hiện tái cơ cấu các TCTD giai đoạn 2011 – 2015 nhưng vẫn còn một số tồn tại cần tiếp tục xử lý giai đoạn 2016 - 2020. Đơn cử, vấn đề tái cơ cấu và nâng cao năng lực tài chính của các TCTD.
Theo tính toán của BIDV, để tăng trưởng GDP ở mức 6,5-7%/năm thì tăng trưởng tín dụng cần ở mức 16 -18% và để đạt mức tăng trưởng tín dụng này thì tăng trưởng vốn tự có của các NH phải ở mức 19-22%, mới đảm bảo hệ số an toàn vốn (CAR).
Điều này không khả thi đối với các NHTM Nhà nước do từ năm 2013, các NHTM do Nhà nước nắm cổ phần chi phối không được sử dụng nguồn lợi nhuận sau thuế hàng năm để tăng vốn.
Do đó BIDV đề xuất: Chính phủ và các bộ, ngành đồng thuận nhất quán trong chính sách cho phép các NHTM Nhà nước để lại thặng dư từ chuyển nhượng phần sở hữu của Nhà nước, thặng dư từ các khoản thoái vốn đầu tư làm nguồn tăng vốn cho NH.
Cùng với đó cần đẩy mạnh thực hiện cổ phần hóa và giảm bớt tỷ lệ sở hữu của Nhà nước tại các NHTM sở hữu Nhà nước (hiện đang ở mức 65%) về mức 51% trong lộ trình 5 năm tới.
Với trường hợp những TCTD gặp khó khăn về tài chính, đề nghị Chính phủ coi đây như khoản đầu tư dưới hình thức là bơm một phần vốn tạm thời từ nguồn lợi nhuận để lại của Nhà nước để đảm bảo các TCTD này đáp ứng yêu cầu về an toàn vốn…
Kể từ ngày 29/4/2016, BIDV chính thức điều chỉnh giảm LSCV bằng VND. Cụ thể: LSCV ngắn hạn: Giảm đến 0,5%/năm đối với các khách hàng tốt, vay vốn phục vụ sản xuất kinh doanh. LSCV trung và dài hạn: Tối đa không quá 10%/năm đối với các khách hàng tốt, vay vốn phục vụ sản xuất kinh doanh. BIDV sẽ tập trung đẩy mạnh cơ cấu danh mục tín dụng theo hướng kiểm soát chặt chẽ quy mô cho vay bất động sản, các dự án BOT, kinh doanh chứng khoán và các lĩnh vực có hệ số rủi ro cao... Đồng thời BIDV đẩy mạnh huy động vốn trung và dài hạn để đáp ứng nhu cầu tăng trưởng tín dụng và các chỉ số an toàn theo quy định của NHNN. Đặc biệt, từ nay đến cuối 2016, BIDV sẽ nỗ lực tiết giảm 500 - 600 tỷ đồng chi phí hoạt động, tăng thu dịch vụ ròng, cải tiến quy trình nghiệp vụ, cải cách thủ tục hành chính... |