Chưa thể bỏ trần lãi suất
Sở dĩ như vậy là bởi, hiện chính sách tiền tệ đang phải cùng lúc thực hiện nhiều nhiệm vụ, mà mục tiêu của những nhiệm vụ này có thời điểm lại hoàn toàn trái ngược nhau, đó là vừa phải quyết liệt kiềm chế lạm phát, song vẫn phải góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Bởi để kiềm chế lạm phát phải thực thi chính sách tiền tệ chặt chẽ, phải kiểm soát chặt lượng tiền cung ứng và tăng trưởng tín dụng để giảm tổng cầu của nền kinh tế. Thế nhưng, điều đó khiến mặt bằng lãi suất bị đẩy lên cao, khả năng tiếp cận vốn bị thu hẹp nên sẽ gây nhiều khó khăn cho hoạt động sản xuất kinh doanh của cộng đồng doanh nghiệp; và hệ quả là ảnh hưởng đến mục tiêu tăng trưởng kinh tế.
Chính việc phải theo đuổi những mục tiêu trái ngược như vậy khiến cho dư địa để sử dụng các công cụ điều hành mang tính thị trường không còn nhiều, trong khi tính tuân thủ của các TCTD còn nhiều bất cập, buộc NHNN phải sử dụng các công cụ mang tính hành chính. Có thể khẳng định, trần lãi suất là một công cụ hiệu quả nhất hiện nay để "ép" mặt bằng lãi suất ở mức hợp lý nhằm hỗ trợ tăng trưởng kinh tế trong bối cảnh vẫn phải quyết liệt kiềm chế lạm phát. Mặc dù, lạm phát đã giảm tốc khá mạnh, song sức ép lạm phát vẫn còn lớn khi giá năng lượng, lương thực trên thị trường thế giới vẫn biến động rất khó lường. Trong nước, kỳ vọng lạm phát trong người dân chưa giảm được bao nhiêu khi giá xăng dầu vừa tăng mạnh, trong khi điện cũng liên tục đòi tăng giá. Rồi còn áp lực từ việc tăng lương cơ bản từ 1/5 tới...
Do kỳ vọng lạm phát vẫn còn cao nên người dân có xu hướng chuyển sang nắm giữ các tài sản an toàn và nếu có gửi tiền cũng chỉ chọn các kỳ hạn cực ngắn. Điều đó khiến thanh khoản của hệ thống ngân hàng, mặc dù thời gian gần đây đã có nhiều cải thiện, song vẫn thiếu bền vững. Thậm chí với nhiều ngân hàng nhỏ, vấn đề thanh khoản còn căng thẳng hơn khi người dân có xu hướng dịch chuyển tiền gửi sang các ngân hàng lớn. Nếu bỏ trần lãi suất vào thời điểm này, các ngân hàng nhỏ có thể đẩy cao lãi suất huy động để hút vốn bù đắp thanh khoản, châm ngòi cho cuộc đua lãi suất như đã từng diễn ra năm 2008. Khi đó, mặt bằng lãi suất sẽ bị đẩy lên cao càng gây khó cho nền kinh tế. Đó chính là lý do chưa thể bỏ trần lãi suất vào thời điểm này, ít nhất cho đến khi NHNN xử lý dứt điểm vấn đề thanh khoản của các ngân hàng nhỏ.
Tuy nhiên, dù sao trần lãi suất cũng là một công cụ hành chính, nếu kéo dài quá lâu sẽ gây nhiều méo mó cho thị trường. NHNN cũng hiểu rất rõ điều này nên đang rốt ráo xử lý vấn đề thanh khoản của các ngân hàng nhỏ thông qua việc buộc các ngân hàng này không được tăng trưởng tín dụng, hoặc chỉ cho phép tăng trưởng ở mức thấp để tập trung vào việc xử lý nợ và cơ cấu lại hoạt động theo hướng an toàn, bền vững hơn. Với những ngân hàng quá yếu sẽ buộc phải hợp nhất, sáp nhập, đi đôi với tái cơ cấu toàn diện để tăng năng lực cạnh tranh. Song quá trình này cũng không thể diễn ra trong ngày một, ngày hai mà đòi hỏi phải có thời gian. "Giục tốc" sẽ "bất đạt". Thống đốc NHNN cũng đã cho biết, ít nhất đến tháng 6 mới có thể bỏ trần lãi suất.
Minh Trí