Cơ cấu lại thị trường, phát huy lợi thế ngành thủy sản
Bà đề nghị Bộ trưởng cho biết, giải pháp để tiếp tục bảo đảm nguồn vốn ngân sách và đẩy mạnh thu hút đầu tư từ các thành phần kinh tế và các nguồn hợp pháp khác để phát triển hạ tầng thủy sản, nhất là hệ thống cảng cá và khu neo đậu tránh trú bão.
Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Nguyễn Xuân Cường |
Một vấn đề khác mà đại biểu quan tâm là hợp tác xã là một mô hình sản xuất dịch vụ rất quan trọng trong lĩnh vực nông nghiệp. Đến nay, cả nước có 16.335 hợp tác xã, trong đó có nhiều hợp tác xã hoạt động có hiệu quả, nhưng cũng còn nhiều hợp tác xã hoạt động không hiệu quả và ngưng hoạt động là 928 hợp tác xã. Bà đề nghị Bộ trưởng cho biết các nhóm giải pháp để thúc đẩy hoạt động của hợp tác xã phát triển trong thời gian tới được tốt hơn.
Đại biểu Nguyễn Thanh Phương (TP.Cần Thơ) thì cho rằng, Việt Nam có nhiều mặt hàng nông sản có giá trị cao và được xuất khẩu, trong đó có mặt hàng cá tra rất nổi tiếng và gần như độc quyền trên thị trường thế giới. Trong thời gian qua, kim ngạch xuất khẩu năm 2019 đạt 2,2 tỷ USD. Tuy nhiên, giá trị xuất khẩu trong 2 thập niên qua gần như không tăng, đặc biệt là khi đó giá thành sản xuất lại tăng, giá bán của người sản xuất lại thấp cho nên họ lỗ rất nặng. Hơn nữa, các quốc gia quanh ta như Ấn Độ, Indonesia, Bangladesh cũng đang sản xuất được lượng cá tra tương tự như Việt Nam và họ cũng đang có định hướng xuất khẩu nên sự cạnh tranh trong thị trường chắc chắn sẽ tăng lên. Đại biểu đã hỏi Bộ trưởng có giải pháp hay tính toán gì để cải thiện giá trị và khắc phục các khó khăn của ngành hàng này. Đồng thời, để ngành hàng có thể cạnh tranh được với các quốc gia xung quanh trong thời gian tới.
Trả lời câu hỏi của đại biểu Phạm Thị Thu Trang, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Nguyễn Xuân Cường cho biết, khai thác hải sản của nước ta với công suất 1 năm khoảng 3,5 triệu tấn và chúng ta có khoảng 99.000 tàu các loại, trong đó có 31.500 tàu có công suất lớn, với chiều dài từ 15m trở lên. Để đảm bảo phục vụ nghề cá này, chúng ta có một quy hoạch theo quyết định của Thủ tướng Chính phủ, đó là quy hoạch hệ thống khu neo đậu và cảng cá. Theo quyết định của Thủ tướng thì đúng ra chúng ta phải thực hiện từ sau năm 2015, với tổng giá trị là 36.500 tỷ đồng, tuy nhiên do khó khăn về ngân sách, 5 năm vừa qua, đầu tư công chúng ta mới đảm bảo được 28% theo quyết định đó, dẫn đến thiết chế hạ tầng để đảm bảo cho các tàu của chúng ta neo đậu, các cảng cá theo hướng hiện đại chưa đáp ứng được.
Thời gian tới, trong đầu tư trung hạn 2021-2025, một trong những nhiệm vụ ưu tiên của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn là đã đề xuất tập trung những cái còn thiếu trong 36.500 tỷ đồng này thì tập trung giai đoạn tới là khoảng 2/3, còn 1/3 đầu tư chu kỳ tới. Ông đề nghị các bộ, kể cả Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch và Đầu tư tổng hợp cùng với đơn vị để ưu tiên nhiệm vụ hoàn thiện thiết chế hạ tầng này để chúng ta có một nghề cá, nghề khai thác hải sản phát triển bền vững.
Liên quan đến giải pháp thúc đẩy phát triển hợp tác xã nhanh hơn, trong đó đặc biệt có giải quyết 938 hợp tác xã mà hiện nay không còn hoạt động. Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường cho rằng, kinh tế hợp tác xã là rất phù hợp với nền kinh tế đa dạng của Việt Nam, không chỉ trước mắt mà cả một thời gian rất dài nữa. Chính vì thế, Quốc hội đã ban hành Luật Hợp tác xã 2012, theo đó một loạt các chủ trương, chính sách phát triển của Chính phủ, của các tỉnh, các thành phần kinh tế cho đến nay đã phát triển được khoảng xấp xỉ 17.000 hợp tác xã. Theo nghị quyết của Quốc hội phấn đấu đến năm 2020 là 15.000 hợp tác xã. Như vậy, chúng ta phấn đấu về số lượng có bước cố gắng để giải quyết được, thúc đẩy nhanh hơn thì có các biện pháp, trong đó có biện pháp giải quyết tồn đọng những hợp tác xã mà không còn hoạt động nữa. Những cái này là một trong những biện pháp để chúng ta tập trung thúc đẩy nhanh hơn những hợp tác xã được nảy sinh, phát triển sau khi chúng ta giải thể.
Tuy nhiên việc thanh toán tài sản của những hợp tác xã sau khi dừng hoạt động thì đang bị vướng mắc. Nguyên nhân nguồn tài sản của hợp tác xã bắt đầu từ nhiều nguồn, nhiều thời kỳ. Hai là, cổ phần góp của từng thành viên... Tuy nhiên, có rất nhiều tỉnh đã giải quyết xong vấn đề này.
Bộ trưởng cũng cho rằng, chúng ta phải tiếp tục hoàn thiện các cơ chế, chính sách, bởi vì dạng hình kinh tế này xuất phát điểm người ta thấp, khó khăn cạnh tranh với các doanh nghiệp thì phải ưu tiên một loạt các chính sách vừa rồi nhưng chưa đủ thì tới đây phải tiếp tục hoàn thiện chính sách.
Khẳng định băn khoăn của đại biểu Nguyễn Thanh Phương hoàn toàn đúng, Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường cho hay cá tra là một mặt hàng chúng ta rất có lợi thế. Chỉ có một diện tích là 6.000 hecta mà một năm đã tạo ra 1,5 triệu tấn cá với một giá trị xuất khẩu là 2 tỷ USD, một ngành hàng rất lợi thế. Tuy nhiên, để tiếp tục phát triển cần tập trung vào một số giải pháp:
Thứ nhất, trong khâu sản xuất phải tiếp tục ứng dụng khoa học, công nghệ để làm sao khâu sản xuất tốt nhất. Khâu sản xuất phải làm tốt hơn để góp phần hạ giá thành sản xuất, tăng năng suất.
Thứ hai là tập trung chế biến. Ngành hàng cá tra hiện nay có trên 50 sản phẩm, trong đó là tuân thủ theo quy luật kinh tế tuần hoàn, hiện nay làm colagen từ da cá tra Việt Nam làm đầu tiên, 50 mặt hàng khác, chúng ta phải đẩy mạnh hơn nữa chuỗi giá trị này để đảm bảo cho giá trị cao nhất.
Thứ ba, quan trọng nhất hiện nay là tổ chức lại thị trường. Chúng ta chỉ chú ý mỗi đến thị trường xuất khẩu, thị trường không tăng nhưng giá thành sản xuất cứ liên tục tăng là khó bền vững, trong khi lại bị sản phẩm cá của các nước khác cạnh tranh nên thời gian tới chúng ta đi vào sản xuất tinh, không phải đẩy mạnh xuất khẩu tăng về số lượng. Thứ hai nữa, phải hết sức chú ý đến thị trường trong nước với 100 triệu dân. 2 năm qua, chúng ta đã làm và đặc biệt năm nay xu hướng tiêu dùng ở ngoài Bắc khá tốt. Như vậy, thực hiện đồng thời 3 nhóm giải pháp, một mặt là thúc đẩy sản xuất, một mặt tăng cường chế biến, một mặt tổ chức lại thị trường đồng bộ những giải pháp đó của khu vực nhà nước, cả khu vực doanh nghiệp, cả người dân thì chúng ta sẽ tiếp tục có một lợi thế phát triển sản phẩm này ở đồng bằng sông Cửu Long.