Cơ cấu lại thu - chi, giữ nợ công không vượt giới hạn
Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về phân bổ ngân sách Trung ương | |
Thu ngân sách tăng nhưng không bền vững | |
Phân bổ ngân sách 2021-2025 và năm 2022: Cần có trọng tâm, trọng điểm |
Đánh giá bổ sung kết quả thực hiện ngân sách nhà nước (NSNN) năm 2021, tình hình triển khai thực hiện dự toán NSNN năm 2022, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính Ngân sách Quốc hội (UBTCNS) Nguyễn Phú Cường cho biết, Ủy ban cơ bản thống nhất với các giải pháp điều hành về kinh tế - ngân sách của Chính phủ đề ra từ nay đến cuối năm, song để bảo đảm việc hoàn thành tốt việc triển khai, thực hiện dự toán NSNN, đề nghị Chính phủ xây dựng kế hoạch, giải pháp thực hiện chi tiết, cụ thể hơn.
Năm 2021 vượt thu, nhưng nhiều vấn đề cần lưu ý
Theo báo cáo của Chính phủ, tổng thu NSNN năm 2021 vượt rất cao so với dự toán (tăng 16,8%), tăng 202,923 nghìn tỷ đồng so với số đã báo cáo Quốc hội vào tháng 10/2021 (số báo cáo Quốc hội chỉ tăng 22,2 nghìn tỷ đồng so với dự toán), trong đó ba khoản thu chủ yếu của NSNN đều vượt dự toán rất cao: Thu nội địa vượt 15,1%, thu từ dầu thô vượt 92,44% và thu cân đối từ hoạt động xuất nhập khẩu vượt 20,9% so với dự toán NSNN năm 2021.
Tuy nhiên, UBTCNS nhận thấy, công tác dự báo kết quả thu NSNN năm 2021 phục vụ việc lập dự toán NSNN năm 2022 chưa bảo đảm chất lượng, không sát thực tiễn, có sự chênh lệch rất lớn giữa số báo cáo Quốc hội tại Kỳ họp thứ 2 vào tháng 10/2021 và số đánh giá bổ sung.
Vốn ngân sách tập trung cho hạ tầng giao thông |
Bên cạnh đó, vai trò chủ đạo của ngân sách trung ương (NSTW) bị giảm. Một số khoản thu mặc dù tăng khá lớn, nhưng cơ cấu thu chưa thật sự bền vững, phụ thuộc vào khai thác tài nguyên; chính sách hoàn thuế từ nguồn NSTW còn bất cập; công tác quản lý thu ngân sách còn hạn chế nhất định; công tác cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước tại doanh nghiệp không đạt yêu cầu, còn nhiều khó khăn.
“Mặc dù dự toán NSNN năm 2021 được xây dựng trong bối cảnh dịch Covid-19 đang diễn biến rất phức tạp, khó dự báo chính xác, song việc chênh lệch quá lớn so với dự toán và số đã báo cáo Quốc hội tại Kỳ họp thứ 2 thể hiện năng lực dự báo, đánh giá còn hạn chế, chưa dự báo đầy đủ các biến động kinh tế - xã hội với các yếu tố tác động đến thu NSNN trong những tháng cuối năm. Đặc biệt, tình trạng này đã kéo dài trong nhiều năm, làm ảnh hưởng lớn đến việc xây dựng dự toán năm sau và hiệu quả phân bổ, sử dụng NSNN”, ông Nguyễn Phú Cường nhấn mạnh.
Chủ động trong điều hành NSNN
Về tình hình phân bổ và giao dự toán NSNN năm 2022, căn cứ Luật NSNN, các Nghị quyết của Quốc hội về dự toán và phân bổ NSTW năm 2022 và Báo cáo của Chính phủ, UBTCNS nhận thấy, về cơ bản tình hình hướng dẫn tổ chức thực hiện dự toán và thông báo nhiệm vụ thu, chi NSNN đã bảo đảm thời gian quy định.
Về thu NSNN, theo báo cáo của Chính phủ, thu NSNN bốn tháng ước đạt 46,6% dự toán, tăng 15,4% so với cùng kỳ năm 2021, trong đó, tăng ở cả ba khoản thu: thu nội địa, thu từ dầu thô và thu từ hoạt động xuất nhập khẩu. Đặc biệt, cùng với giá dầu tăng cao, thu từ dầu thô ước đạt 80,7% dự toán... Đây là những tín hiệu khả quan cho khả năng phục hồi và tăng trưởng kinh tế.
Về chi và cân đối NSNN năm 2022, UBTCNS cho rằng, nhiệm vụ chi trong các tháng đầu năm 2022 cơ bản đã đáp ứng được những yêu cầu, nhiệm vụ đề ra. Tuy nhiên, đề nghị Chính phủ lưu ý đối với vốn đầu tư xây dựng cơ bản, tiến độ giải ngân chung còn khá chậm, sẽ tạo áp lực khá lớn trong những tháng còn lại, đặc biệt là vốn ngoài nước chỉ đạt xấp xỉ 4,4% kế hoạch.
Việc triển khai ba chương trình mục tiêu Quốc gia tiếp tục không bảo đảm tiến độ, thể hiện việc chưa nghiêm túc trong thực hiện các Nghị quyết của Quốc hội, ảnh hưởng đến hiệu quả nguồn lực trong bối cảnh NSNN hạn hẹp, trong khi đối tượng thụ hưởng chủ yếu là người dân tộc thiểu số, người yếu thế trong xã hội đang gặp nhiều khó khăn, cần hỗ trợ kịp thời.
Bên cạnh đó, tình hình tổ chức triển khai thực hiện Nghị quyết số 43/2022/QH15 của Quốc hội về chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội còn chậm. Đến nay qua 5 tháng kể từ ngày Quốc hội thông qua Nghị quyết, căn bản nguồn vốn chưa đi vào thực tế; chưa phân bổ vốn cho các dự án đầu tư thuộc chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội; việc thực hiện điều hòa nguồn vốn giữa các dự án chưa được triển khai như mục tiêu đặt ra...
Để bảo đảm việc hoàn thành tốt việc triển khai, thực hiện dự toán NSNN, UBTCNS đề nghị Chính phủ xây dựng kế hoạch, giải pháp thực hiện chi tiết, chủ động trong điều hành NSNN. Theo đó, đề nghị Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương bám sát mục tiêu phát triển kinh tế-xã hội và Nghị quyết số 34/2021/QH15 của Quốc hội về dự toán NSNN năm 2022 để thu đúng, thu đủ, thu kịp thời số thu vào NSNN; có giải pháp hữu hiệu để thúc đẩy sản xuất, kinh doanh, tháo gỡ khó khăn cho các doanh nghiệp, cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh, ban hành đồng bộ các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp...
UBTCNS cũng đề nghị Chính phủ tiếp tục thực hiện các biện pháp hữu hiệu, cơ cấu lại thu, chi NSNN, nợ công, giữ mức nợ công không vượt quá giới hạn cho phép theo Nghị quyết của Quốc hội; Quản lý chặt chẽ chi NSNN, siết chặt hơn chi thường xuyên, chỉ ban hành chính sách làm tăng chi NSNN khi có nguồn đảm bảo. Đồng thời, thực hiện cắt giảm chi tương ứng khi thu không đạt dự toán…