Cơ hội của Việt Nam trong chuyển dịch thương mại

Thương mại bền vững: Việt Nam đang ở đâu?

Từ dư địa cải cách

VBF lần này chọn chủ đề “Chia sẻ cơ hội trong xu thế dịch chuyển của thương mại toàn cầu” với nhận định thế giới đang và sẽ có sự dịch chuyển thương mại lớn, nhất là trong bối cảnh căng thẳng thương mại giữa Hoa Kỳ - Trung Quốc, nhiều DN đã cân nhắc việc rời khỏi Trung Quốc. Trong khi Việt Nam nổi lên là một điểm đến, là quốc gia có nhiều cơ hội đón nhận các dòng dịch chuyển này. Nhưng làm thế nào để Việt Nam có thể tận dụng triệt để cơ hội này để tiếp tục giữ vững tốc độ kinh tế là điều không hề dễ dàng.

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc phát biểu tại Diễn đàn doanh nghiệp Việt Nam (VBF) 2018

Như theo báo cáo khảo sát ý kiến của gần 1.200 CEO hàng đầu của 21 nền kinh tế APEC mà PWC công bố cách đây 2 tuần, Việt Nam đã vượt Trung Quốc trở thành nền kinh tế có tiềm năng thu hút đầu tư nước ngoài lớn nhất. Cũng theo kết quả cuộc khảo sát này, 34 – 40% DN đang hoạt động ở Việt Nam kỳ vọng các hiệp định thương mại tự do mới sẽ giúp họ tăng doanh thu trong thời gian tới.

Các phiên thảo luận của VBF 2018 tập trung vào 3 nhóm nội dung quan trọng gồm: Nguồn lực đầu tư cho cơ sở hạ tầng; Nâng cao kiến thức phục vụ ngành công nghiệp hiện đại; Khắc phục những trở ngại đối với DN. Hầu hết các ý kiến, quan điểm của các chuyên gia, đại diện các hiệp hội DN và các Nhóm công tác đều có chung nhận định cho rằng, thương mại toàn cầu và các chuỗi giá trị đang dịch chuyển và Việt Nam sẽ là một trong những nền kinh tế được dự báo sẽ hưởng lợi nhiều từ quá trình này.

Chia sẻ tại Diễn đàn lần này, ông Vũ Tiến Lộc - Chủ tịch VCCI cho biết cộng đồng DN đánh giá cao nỗ lực cải cách của Chính phủ trong năm qua. Trong đó, 2 điểm sáng nhất là Chương trình cải cách hành chính, cắt giảm 50% điều kiện kinh doanh (ĐKKD), thủ tục hành chính (TTHC), kiểm tra chuyên ngành và những nỗ lực bước đầu trong việc xây dựng Chính phủ điện tử và nền kinh tế số.

Tuy vậy, kết quả vẫn chưa được như kỳ vọng. Như tính đến tháng 9/2018, vẫn có tới 58% DN (theo khảo sát của VCCI) vẫn phải “xin” các loại giấy phép kinh doanh có điều kiện và 42% DN. Việc nộp thuế của DN đã thuận lợi hơn nhờ ứng dụng công nghệ thông tin nhưng tình trạng quy định pháp luật về thuế thiếu rõ ràng, gây ra cách hiểu không thống nhất giữa DN và cơ quan thuế và thậm chí giữa các cơ quan thuế vẫn còn không ít và chậm được khắc phục. Hay công tác thanh, kiểm tra có chuyển biến tích cực nhưng tỷ lệ DN bị thanh, kiểm tra từ 2 lần trở lên trong năm vẫn còn tới 40%, tỷ lệ DN cho biết có sự trùng lặp về nội dung giữa các cuộc thanh kiểm tra còn 14%...

Những con số như vậy hay còn rất nhiều vướng mắc cụ thể khác được các Nhóm công tác, đại diện các hiệp hội DN nêu ra tại VBF lần này cho thấy MTKD mặc dù đã có cải thiện nhưng vẫn còn nhiều vướng mắc và khoảng cách giữa các báo cáo kết quả cải cách trên giấy tờ với thực tiễn vẫn còn xa, dư địa cải cách vì thế vẫn còn rất lớn.

Đến trăn trở và khát vọng lớn lao

Tại Diễn đàn, đã có nhiều ý kiến tâm huyết của cộng đồng DN và những khuyến nghị đối với Việt Nam để có thể thu hút, tận dụng tốt hơn các dòng vốn đầu tư trong bối cảnh mới đã được nói ra. Cơ hội đang thực sự mở ra và chìa khóa thành công cho quá trình chuyển các cơ hội thành hiện thực chính là tiếp tục hội nhập và đẩy mạnh hơn nữa công cuộc cải cách thể chế trong nước, bởi hội nhập và cải cách thể chế luôn là “cặp đôi song sinh” tạo ra những động lực chính cho sự phát triển của Việt Nam.

Sau khi rất chăm chú lắng nghe mọi ý kiến phát biểu tại Diễn đàn, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cho biết “đã cảm nhận rất rõ là “ngọn lửa nhiệt huyết trong các DN vẫn không ngừng cháy bỏng”. “Chính tinh thần doanh nhân và khí thế của các bạn là liều thuốc tinh thần động viên Chính phủ phải hành động mạnh mẽ hơn, đổi mới hơn và nhanh hơn nữa”, Thủ tướng nhấn mạnh.

Đánh giá cao những ý kiến đóng góp của cộng đồng DN trong chia sẻ những thông tin hữu ích cho sự phát triển kinh tế - xã hội của Việt Nam trong bối cảnh sự chuyển dịch của thương mại toàn cầu, Thủ tướng cho rằng chúng ta cần xem đây như là sự dịch chuyển tự nhiên của những dòng hải lưu. Có những dòng hải lưu lạnh và cũng có những dòng hải lưu nóng, nhưng chúng ta hoàn toàn có thể tận dụng những dòng “hải lưu thương mại” này để đẩy con thuyền của chúng ta đi nhanh hơn đến đích.

Thủ tướng nhấn mạnh để nắm bắt cơ hội và hợp tác thành công cần thúc đẩy sự nỗ lực và hợp tác của cả 3 bên. Trong đó, trước hết là nỗ lực của chính các DN Việt Nam. Mỗi DN đều có những lợi thế so sánh nên nếu nhận diện đúng và biết phát huy lợi thế đó, DN đã thành công một nửa. Ngoài ra, trong bối cảnh hiện nay, muốn vươn ra biển lớn, bản thân các DN cũng cần xóa bỏ tâm lý trông chờ sự hỗ trợ của Chính phủ, thay vào đó cần chủ động nắm bắt các cơ hội và xu hướng lớn đang mở ra, học hỏi và sáng tạo không ngừng để trưởng thành và thành công hơn nữa.

Bên cạnh đó, rất cần sự hợp tác và chia sẻ cơ hội của các DN FDI. Chính phủ Việt Nam mong muốn các tập đoàn quốc tế, các DN FDI cởi mở hơn nữa trong chính sách cung ứng của mình cũng như tạo cơ hội nhiều hơn và hỗ trợ cho các DN Việt Nam tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị, đặt niềm tin nhiều hơn vào năng lực của các DN Việt Nam.

Song hành với đó là việc tiếp tục thúc đẩy vai trò kiến tạo phát triển và đồng hành của Chính phủ. Theo đó, Chính phủ quyết tâm giữ vững sự ổn định chính trị, xã hội và nền tảng kinh tế vĩ mô. Môi trường vĩ mô ổn định cùng với vị trí địa chính trị tối ưu sẽ là một lợi thế so sánh nổi trội của Việt Nam trong bối cảnh thế giới có nhiều biến động và sự suy giảm nghiêm trọng niềm tin. Chính phủ cam kết sẽ thúc đẩy mạnh mẽ hơn nữa các cải cách về cơ cấu, nâng cao chất lượng thể chế và năng lực quản trị nhà nước cả cấp trung ương và địa phương, cải cách DNNN, hệ thống tài chính, xử lý nợ xấu, quản lý nợ công, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, nỗ lực khơi thông các điểm nghẽn cho phát triển nhanh và bền vững hơn.

Chẳng hạn vừa qua Chính phủ đã ban hành Nghị quyết 139 về Chương trình hành động cắt giảm chi phí cho DN, và nếu thực hiện tốt Chương trình hành động này sẽ giúp giảm được tối thiểu 10% chi phí cho DN. Năm 2019 Chính phủ sẽ tiếp tục cắt bỏ những ĐKKD không cần thiết, tiếp tục cải cách thuế và các TTHC khác theo hướng đơn giản, minh bạch, hiệu quả trên tinh thần tạo thuận lợi tối đa cho DN.

“Tôi đề nghị các bộ, ngành, địa phương ưu tiên đưa các quan tâm của DN vào trong các chương trình nghị sự của mình, phải đưa vấn đề của DN lên trang đầu trong sổ tay điều hành”, Thủ tướng nêu rõ và kỳ vọng, Diễn đàn VBF sẽ tiếp tục là một kênh đối thoại chính sách quan trọng và hiệu quả giữa Chính phủ với cộng đồng DN, là chất keo kết dính các ý tưởng, đề xuất, kiến nghị của DN với chính sách của Chính phủ.