Cơ hội “hạ cánh mềm” cho Mỹ đã hết?
Đúng kỳ vọng thị trường
Quyết định của Fed hoàn toàn đúng như kỳ vọng mà đa số thành viên thị trường đưa ra trong những tuần gần đây. Đây là lần thứ 4 liên tiếp mức tăng 0,75% được Fed đưa ra (trước đó là các lần tăng tương tự vào tháng 6, tháng 7 vào tháng 9). Tổng cộng từ đầu năm đến nay Fed đã tăng lãi suất 6 lần, đưa lãi suất tham chiếu tại Mỹ hiện nằm trong khoảng 3,75-4% và là mức cao nhất kể từ tháng 1/2008.
Quyết định hôm thứ Tư của FOMC có thể đẩy chi phí của việc vay mượn lên cao hơn nữa, sẽ làm tăng thêm “nỗi đau kinh tế” cho hàng triệu doanh nghiệp và hộ gia đình Mỹ, cũng như càng làm gia tăng khả năng gây ra suy thoái kinh tế. “Bức tranh lạm phát ngày càng trở nên thách thức hơn trong năm nay. Điều đó có nghĩa là chúng ta phải có chính sách hạn chế mạnh hơn và khiến thu hẹp con đường dẫn đến “hạ cánh mềm”, Chủ tịch Fed Jerome Powell thừa nhận tại buổi họp báo sau cuộc họp của Fed. Ông Powell cũng nhắc lại cam kết quyết liệt trong giảm lạm phát và giữ nguyên lập trường của mình rằng, lạm phát dai dẳng, kéo dài sẽ gây ra “nỗi đau kinh tế” lớn hơn là suy thoái.
Sau lần tăng lãi suất mới nhất, Fed đang do dự trong đưa ra thông điệp về hướng đi giai đoạn tiếp theo |
Dữ liệu gần đây cho thấy, lãi suất vay mua nhà cao ở mức chưa từng thấy trong gần 20 năm qua đang bắt đầu bóp nghẹt thị trường nhà ở. Doanh số bán nhà xây mới đã giảm 10,9% trong tháng 9 so với tháng 8 và giảm 17,6% so với cùng kỳ năm trước. Tuy nhiên, một số dấu hiệu cũng cho thấy áp lực lạm phát đang giảm bớt. Chỉ số chi phí tuyển dụng cho thấy, lương nhân công chỉ tăng 1,2% trong quý III, giảm từ 1,6% trong quý II. Vào ngày thứ Sáu, báo cáo việc làm tháng 10 sẽ được công bố. Giới phân tích dự báo, sẽ có thêm 200.000 việc làm mới trong tháng 10, dù giảm so với tháng 9 (tháng có số lượng việc làm tăng đột biến) nhưng vẫn ở mức cao trong lịch sử.
Tốc độ tăng lãi suất mạnh và liên tục trong 4 cuộc họp gần đây của Fed đã gây ra sự quan ngại rất lớn trên toàn cầu, lo lắng Fed đang kéo nền kinh tế thế giới đến điểm “không thể quay trở lại”. Đồng USD liên tục mạnh lên so với các đồng tiền chính khác đang khiến cả thế giới lo ngại việc “xuất khẩu lạm phát” của Hoa Kỳ, đồng thời gây những căng thẳng cho các thị trường tài chính từ London đến Tokyo.
Và thông điệp “hai mặt”
Nhưng đồng thời với lần tăng lãi suất mạnh này, Fed cũng đưa ra những tín hiệu cho thấy mức độ thắt chặt sẽ giảm trong thời gian tới. Thứ nhất, trong thông báo cuộc họp chính sách tháng 11 đã thêm cụm từ “theo thời gian” so với tuyên bố vào cuộc họp chính sách trước đây. Cụ thể thông báo nêu: “Các dự kiến về sự gia tăng lãi suất trong phạm vi mục tiêu sẽ phù hợp để đạt được lập trường của chính sách tiền tệ “đủ hạn chế” để đưa lạm phát trở lại 2% theo thời gian”. Các nhà phân tích cho rằng, việc bổ sung cụm từ này cho thấy xu hướng ôn hòa, nghĩa là Fed có thể chọn giảm bớt việc tăng lãi suất mạnh mẽ thành các mức tăng nhỏ hơn, nhưng dài hạn hơn để vẫn đưa được lạm phát về mức mục tiêu.
Cùng với đó thông báo cuộc họp cũng cho biết: “Khi xác định tốc độ tăng lãi suất trong tương lai trong phạm vi mục tiêu, Ủy ban sẽ cân nhắc tổng mức thắt chặt tiền tệ; độ trễ tác động của chính sách tiền tệ đến hoạt động kinh tế, lạm phát và những biến chuyển của kinh tế, tài chính”. Ngôn ngữ mới này cũng có thể là tín hiệu mở đường cho việc nới lỏng lãi suất vì thừa nhận rằng, chính sách tiền tệ có thể đã “làm mát” nền kinh tế một cách hiệu quả, ngay cả khi các dữ liệu kinh tế vẫn cho thấy sự tăng trưởng mạnh mẽ. Phố Wall cũng có thể coi ngôn ngữ mới này là một cách để xoa dịu trước nhiều chỉ trích gia tăng gần đây, cho rằng Fed đang hành động quá mức với việc tăng lãi suất mạnh mẽ và điều này có thể gây thiệt hại không cần thiết cho nền kinh tế.
Cũng trong buổi họp báo sau cuộc họp, ông Powell nói đã đến lúc để đánh giá lại tốc độ gia tăng lãi suất. "Nó có thể đến ngay sau cuộc họp tiếp theo hoặc cuộc họp sau đó... Chưa có quyết định nào được đưa ra". Chủ tịch Fed cho biết ông muốn “không có sự nhầm lẫn” nào về điểm này. Theo đó, ngay cả khi các nhà hoạch định chính sách có quyết định giảm quy mô tăng lãi suất trong tương lai, thì vẫn chưa thể định hướng cụ thể về mức độ tăng sẽ là bao nhiêu và sẽ tìm thấy nó “theo thời gian”.
Ông Powell cũng nhấn mạnh: "Câu hỏi về thời điểm điều chỉnh tốc độ tăng lãi suất ít quan trọng hơn nhiều so với câu hỏi về mức độ cao... và giữ chính sách tiền tệ hạn chế trong bao lâu", ông nói và lưu ý thêm rằng, còn "rất sớm" để thảo luận khi nào có thể tạm dừng việc tăng lãi suất. Những thông điệp mang tính “hai mặt” như vậy cho thấy nó vừa để ngỏ khả năng Fed có thể tăng lãi suất với mức tăng nhỏ hơn trong tương lai, ví dụ như mức chỉ 0,5% trong cuộc họp chính sách tiếp theo; nhưng đồng thời mở ra cơ hội cho các nhà hoạch định chính sách Fed tiếp tục tăng lãi suất mạnh hơn nếu lạm phát không bắt đầu chậm lại.
Derek Tang, chuyên gia kinh tế của LH Meyer, tỏ ra “hơi ngạc nhiên” về sự thay đổi trong tuyên bố của FOMC. “Tuyên bố của Fed rõ ràng hơn rất nhiều về khả năng giảm mức độ tăng lãi suất so với tôi nghĩ. Tôi nghĩ, có vẻ như Ủy ban đã đạt được sự đồng thuận để có thể giảm tốc độ tăng sớm nhất vào tháng 12 tới, tùy thuộc vào dữ liệu thế nào”, chuyên gia này nhận định.