Còn e dè thì chưa thể có đột phá
Tận dụng cơ hội tham gia chuỗi giá trị toàn cầu | |
Nông nghiệp vững chân vào chuỗi giá trị | |
Tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu: Nỗ lực của bản thân là quan trọng nhất |
DN tham gia vào chuỗi giá trị, vào chuỗi sản xuất toàn cầu là vấn đề sống còn của nền kinh tế Việt Nam. Tuy thế nhưng đến nay, cả nước có gần 800.000 DN, nhưng số tham gia chuỗi chỉ đếm trên đầu ngón tay.
Theo tổng hợp của dự án LinkSME, các công ty Nhật Bản mua sắm khoảng 32,4% các dịch vụ và sản phẩm đầu vào từ các nhà cung cấp địa phương. Con số này thấp hơn nhiều so với các DN FDI của Nhật tại các nước láng giềng ví dụ như Trung Quốc (67,8%), Thái Lan (57,1%) và Indonesia (40,5%).
Trong số các DN cung cấp cho các công ty FDI của Nhật Bản tại Việt Nam, thì 58,9% là các công ty FDI có trụ sở tại đây. Chỉ có 13% nguồn dịch vụ, sản phẩm đầu mua tại địa phương được cung cấp bởi các DN Việt.
Theo Báo cáo của Ngân hàng Thế giới, mối liên kết giữa các DN tư nhân trong nước và DN nước ngoài, giữa các DN nhỏ và các DN lớn là không đáng kể.
Ví dụ, trong ngành công nghiệp ô tô hiện có 20 DN lắp ráp ô tô lớn đang hoạt động, chỉ có 81 nhà cung cấp cấp 1 và 145 nhà cung cấp cấp 2 và cấp 3. Trong khi đó Thái Lan chỉ có 16 nhà lắp ráp ô tô lớn nhưng quốc gia này có tới 690 nhà cung cấp cấp 1 và 1.700 nhà cung cấp cấp 2 và cấp 3.
Khi nói về vấn đề này, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Trần Duy Đông cho rằng, đó là do DN Việt vẫn đang gặp khó khăn khi tham gia vào chuỗi giá trị khu vực và toàn cầu bởi năng lực cạnh tranh hạn chế.
Nhưng “trong mọi hoàn cảnh, DNNVV luôn năng động, sáng tạo, nhạy bén, linh hoạt vượt qua mọi khó khăn, thách thức góp phần quan trọng vào phát triển kinh tế - xã hội của cả nước”, Thứ trưởng Đông khẳng định và tin tưởng.
“Phần lớn DN chưa có chiến lược đầu tư cho sự phát triển dài hạn. Đôi lúc còn có tâm lý e dè, chưa dám chấp nhận rủi ro để đầu tư phát triển nên chưa thể có những bước đi đột phá”, ông Đông phân tích.
Đồng thời, các DN Việt Nam còn rất hạn chế trong hợp tác, hỗ trợ và nâng đỡ nhau để trở thành các đối tác lâu dài, hướng tới mục tiêu phát triển chung. Và nhận thức của một số DN, đặc biệt là các DNNVV còn ngắn hạn, chưa xác định tầm nhìn dài hạn với tư duy chiến lược.
Nguyên nhân cơ bản được chỉ ra là còn nhiều DN chưa nhận thức đầy đủ về sự cần thiết và tầm quan trọng của việc tham gia vào cụm liên kết ngành, các chuỗi cung ứng, chuỗi giá trị để phát triển bền vững. Trong khi đó, các DN FDI, DN quy mô lớn thường đã có sẵn hệ sinh thái riêng và có chuỗi cung ứng luôn sẵn sàng nên cũng chưa tạo cơ hội cho DN trong nước tham gia.
Sự liên kết giữa các khu vực còn yếu và rời rạc không chỉ ảnh hưởng tới sự phát triển bền vững của các DN mà còn làm giảm hiệu quả xuất khẩu, cũng như hiệu quả khi tham gia các FTA thế hệ mới.
Và đây cũng chính là bài toán mà Chính phủ luôn trăn trở: Làm sao để tăng cường liên kết giữa khu vực DN FDI, DN lớn với DN khu vực tư nhân trong nước; đồng thời thúc đẩy hỗ trợ các DNNVV Việt Nam lớn mạnh để có thể chủ động tham gia, chuyển dịch lên nấc thang cao hơn trong các chuỗi giá trị toàn cầu.
Trong bối cảnh kinh tế trong nước và quốc tế vẫn đang ẩn chứa nhiều biến động khó lường thì việc tham gia vào cụm liên kết ngành, chuỗi giá trị là bước chuyển động cần thiết của DN, và đây là yếu tố then chốt để DN có cơ hội phát triển bền vững.
Do đó, theo Thứ trưởng Trần Duy Đông, cộng đồng DN cần thay đổi tư duy, đổi mới tầm nhìn để tận dụng cơ hội này và cần tiếp tục phát huy sức sáng tạo và linh hoạt thích ứng với hoàn cảnh mới, nhanh nhạy tận dụng các cơ hội thị trường; dám chấp nhận rủi ro, huy động mọi nguồn lực đầu tư cải tiến công nghệ, nâng cao trình độ quản lý và đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao để có thể đáp ứng yêu cầu của các doanh nghiệp đối tác và tham gia sâu hơn vào các chuỗi giá trị trong nước và quốc tế.
Ông cũng mong các tập đoàn, DN tư nhân lớn thể hiện tính tiên phong, dẫn dắt, liên tục đổi mới sáng tạo, phát huy vai trò đầu tầu đầu tư vào khoa học công nghệ và con người để tạo ra một hệ sinh thái phát triển chung, đồng thời chia sẻ thị trường, cơ hội cho DN nhỏ phát triển. DN lớn nên xây dựng chiến lược, tầm nhìn lớn với mục tiêu thiết lập vị thế mới của thương hiệu Việt trên thị trường trong và ngoài nước.
Thứ trưởng đề nghị Chính phủ có chính sách khuyến khích thu hút, nhưng cũng yêu cầu các DN FDI xây dựng mối quan hệ tương hỗ với các thành phần doanh nghiệp khác trong nước với phương châm cùng lớn mạnh, cùng phát triển. Đề nghị khối FDI cần tăng cường sự liên kết với các DN trong nước, thực hiện chuyển giao kiến thức, công nghệ cho các DN Việt Nam để tạo dựng hệ sinh thái DN hiệu quả, bền vững.
Và để DN Việt vững vàng tham gia chuỗi toàn cầu, đề nghị các bộ ngành, địa phương và hiệp hội DN tiếp tục phối hợp chặt chẽ với Bộ Kế hoạch và Đầu tư triển khai hiệu quả các chính sách, giải pháp hỗ trợ phát triển DN, tiếp tục hoàn thiện môi trường đầu tư kinh doanh bình đẳng, tạo điều kiện thuận lợi nhất cho DN phát triển.