Dấu ấn điều hành chính sách tiền tệ trong kiểm soát lạm phát năm 2020
Vì đại dịch Covid-19 nên năm 2020 có nhiều khó khăn, thách thức lớn bất ngờ xuất hiện với những điều chưa từng có tiền lệ khiến nền kinh tế ảnh hưởng nặng nề. Thêm vào đó, dịch tả lợn châu Phi, thiên tai, hạn hán, bão lũ, sạt lở đất... liên tiếp xảy ra, nhất là trong những tháng cuối năm ở miền Trung làm cho khó khăn chồng chất khó khăn. Tuy nhiên, xét trong bối cảnh chung và so sánh với các nền kinh tế khác thì Việt Nam vẫn tăng trưởng dương (2,91%); đồng thời kiểm soát được lạm phát, giữ CPI bình quân năm 2020 dưới 4% của Quốc hội đề ra. Đây cũng là thành công của điều hành chính sách kinh tế vĩ mô năm 2020, nổi bật nhất là chính sách tiền tệ (CSTT).
Lạm phát được kiểm soát ở mức thấp giúp mặt bằng lãi suất giảm |
Biểu hiện đầu tiên trong dấu ấn điều hành CSTT là đã điều hành đồng bộ, linh hoạt các công cụ CSTT để ổn định thị trường, kiểm soát lạm phát và hỗ trợ kinh tế ứng phó với tác động bất lợi của các cú sốc. Theo đó, nghiệp vụ thị trường mở (mua/bán tín phiếu) được điều hành linh hoạt để chủ động kiểm soát tiền tệ, lạm phát, hỗ trợ giảm mặt bằng lãi suất, góp phần thúc đẩy tăng trưởng, đảm bảo thanh khoản hệ thống. Đồng thời, phối hợp đồng bộ với việc ổn định tỷ lệ dự trữ bắt buộc, tái cấp vốn cho các TCTD theo các chương trình được Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ phê duyệt… đã góp phần nâng cao hiệu quả, hiệu lực của CSTT trong kiểm soát tiền tệ, không tạo ra áp lực gia tăng lạm phát, hỗ trợ ổn định tỷ giá và lãi suất thị trường.
Nhờ đó, dù dự trữ ngoại hối Nhà nước tăng cao kỷ lục, nhưng lạm phát được kiểm soát chặt chẽ, bình quân cả năm tăng 3,23%, thấp hơn nhiều mục tiêu 4% của Quốc hội; lạm phát cơ bản bình quân đạt 2,31%, cho thấy hiệu quả điều hành CSTT linh hoạt, đóng góp tích cực vào việc giảm áp lực lên lạm phát bình quân chung trong khi vẫn có dư địa hỗ trợ nền kinh tế. Lạm phát ổn định đã tạo lập nền tảng vững chắc duy trì niềm tin của cộng đồng đầu tư đối với môi trường kinh doanh Việt Nam, thu hút FDI.
Dấu ấn thứ hai góp phần hỗ trợ kinh tế phục hồi và kiềm chế lạm phát là NHNN đã quyết định điều chỉnh giảm đồng bộ các mức lãi suất với quy mô lớn, liên tục để hỗ trợ nền kinh tế. Cụ thể trong năm 2020, NHNN đã điều chỉnh giảm 1,5-2,0%/năm lãi suất điều hành sẵn sàng hỗ trợ thanh khoản, tạo điều kiện cho TCTD tiếp cận nguồn vốn chi phí thấp từ NHNN; giảm 0,6-1,0%/năm trần lãi suất tiền gửi VND các kỳ hạn dưới 6 tháng, giảm 1,5%/năm trần lãi suất cho vay ngắn hạn VND đối với các lĩnh vực ưu tiên để hỗ trợ giảm chi phí vay vốn của DN, người dân.
Thứ ba là điều hành tín dụng linh hoạt, an toàn, hiệu quả, tập trung vào SXKD, lĩnh vực ưu tiên theo chủ trương của Chính phủ; tạo điều kiện thuận lợi tiếp cận vốn tín dụng đối với doanh nghiệp, người dân, góp phần đẩy lùi tín dụng đen; kiểm soát chặt chẽ tín dụng đối với các lĩnh vực tiềm ẩn rủi ro;... từ đó kiểm soát tiền tệ và lạm phát, hỗ trợ tăng trưởng bền vững.
Các chương trình, chính sách tín dụng khuyến khích phát triển nông nghiệp công nghệ cao, nông nghiệp sạch, cho vay giảm tổn thất trong nông nghiệp, cho vay hỗ trợ nhà ở... đạt kết quả khả quan, góp phần phục hồi tăng trưởng bền vững và an sinh xã hội. Trong bối cảnh đại dịch Covid-19, hàng loạt giải pháp hỗ trợ khách hàng, chương trình tín dụng chính sách tại NHCSXH, cho vay hỗ trợ người dân, DN nhằm giảm thiểu tác động tiêu cực từ dịch bệnh đã được NHNN chỉ đạo triển khai kịp thời. Nhờ đó, mặc dù cầu tín dụng suy giảm nghiêm trọng do tác động của dịch Covid-19, nhưng từ tháng 9/2020 tín dụng tăng trở lại, đến ngày 10/12/2020, tín dụng toàn hệ thống tăng 9,02% so với cuối năm 2019.
Thứ tư là điều hành tỷ giá. NHNN công bố tỷ giá trung tâm biến động linh hoạt hàng ngày, phù hợp với thị trường trong và ngoài nước, cân đối kinh tế vĩ mô, tiền tệ và mục tiêu CSTT; góp phần hạn chế tình trạng đầu cơ, găm giữ ngoại tệ và hấp thu các cú sốc đối với nền kinh tế. Đồng thời, kết hợp với các giải pháp điều tiết thanh khoản hợp lý, chủ động truyền thông, điều chỉnh tỷ giá mua/bán và sẵn sàng mua/bán ngoại tệ với TCTD để bình ổn thị trường và kinh tế vĩ mô.
Những kết quả tích cực trên đây về giữ vững ổn định vĩ mô, thị trường tài chính tiền tệ, tạo lập môi trường kinh doanh thuận lợi, hỗ trợ tháo gỡ khó khăn... đã cho thấy các giải pháp ngành Ngân hàng là đúng hướng, tác dụng thiết thực đối với doanh nghiệp và người dân, góp phần thực hiện thắng lợi “mục tiêu kép” và thành tựu của đất nước.
Mặc dù vậy, thị trường thế giới diễn biến bất thường, đặc biệt đại dịch Covid-19 ảnh hưởng tiêu cực tới kinh tế và hệ thống ngân hàng trong nước, nên tín dụng tăng thấp hơn dự kiến; tăng trưởng kinh tế đạt thấp (mặc dù là số ít quốc gia có tăng trưởng dương); lạm phát vẫn chịu áp lực khó lường từ giá cả thế giới, thiên tai, dịch bệnh, áp lực nợ xấu hệ thống ngân hàng gia tăng từ tác động của đại dịch... Đây là những thách thức to lớn trong thời gian tới đòi hỏi công tác điều hành vĩ mô cần tiếp tục được phối hợp chặt chẽ nhịp nhàng để hỗ trợ được tăng trưởng nhưng vẫn kiềm giữ được lạm phát trong mục tiêu.