Đâu rồi thời hoàng kim của ca khúc thiếu nhi?

Trăn trở vì thiếu vắng

Đã có một thời các ca khúc dành cho thiếu nhi trở thành một niềm hứng khởi lớn cho các nhạc sĩ. Họ yêu con trẻ, vì con trẻ và những ước mơ trẻ thơ và tạo nên thời hoàng kim của ca khúc viết cho thiếu nhi từ trước năm 2000. Bởi thế mà nhiều ca khúc cho thiếu nhi có sức sống ra đời. Có thể kể đến: “Em mơ gặp Bác Hồ”, “Cháu yêu bà”, “Múa cho mẹ xem”, “Em như chim câu trắng”, “Bố là tất cả”, “Đi học”, “Gọi trâu”, “Trường chúng cháu là trường mầm non”, “Diều ơi”, “Em là bông hồng nhỏ”. Nhạc sĩ Trần Ngọc, tác giả ca khúc “Em như chim câu trắng”, chia sẻ: Thế hệ chúng tôi ngày đó sáng tác không phải vì tiền. Chúng tôi hướng đến những ca khúc chất lượng dành cho các em nhỏ. Đó là vì tương lai của trái đất, của cuộc sống này.

Lứa tuổi thiếu nhi cần nhiều ca khúc bồi bổ tâm hồn

Chia sẻ những điều cốt yếu của cuộc sống, đặc biệt là sân chơi của trẻ em trong thực tế bị thu hẹp, thì sân chơi trên truyền hình lại tăng. Nhưng có bổ ích cho tâm hồn các em hay không lại là chuyện đáng bàn. Bởi thế, nhiều phụ huynh từng tâm sự trên facebook rằng, họ rất muốn con em mình được tiếp cận với những chương trình hay, bổ ích, phù hợp với lứa tuổi của các em. Thế nhưng, theo dõi trên truyền hình, lại có rất ít những ca khúc mới phù hợp với độ tuổi thiếu nhi. Các em hát trên đó vẫn phải chọn những ca khúc quen thuộc để trình diễn an toàn và cũng dễ chiếm được cảm tình của khán giả. Trong nhiều chương trình, đáng ngạc nhiên khi các em được khuyến khích hát nhạc trẻ, nhạc bolero, bắt chước những câu chuyện tình mất mát chia ly của người lớn.

Chị Mai Anh ở quận Đống Đa (Hà Nội) thốt lên: “Vậy là các em nhỏ biểu diễn trên các chương trình bị chi phối bởi thị hiếu của người lớn. Nhiều em hát vanh vách bài của người lớn, nhưng bài phù hợp với lứa tuổi của các em thì các em không biết hát. Từ đó cũng ảnh hưởng xấu đến trẻ em ở ngoài đời”.

Trăn trở vì điều này, nhạc sĩ, nhà văn Phạm Việt Long bày tỏ: “Tôi cũng nhận thấy ca khúc viết cho thiếu nhi ít hơn và không hay bằng trước kia. Tôi biết có những nhạc sĩ cũng giàu tâm huyết, viết khá nhiều ca khúc cho thiếu nhi. Nhưng vấn đề là, viết rồi, ai sẽ sử dụng? Bây giờ, nhiều nhạc sĩ phải bỏ tiền ra dàn dựng tác phẩm của mình rồi để nghe chơi, không tạo được cơ hội đưa tác phẩm vào cuộc sống. Mà, mục đích là đưa tác phẩm đến phục vụ cuộc sống mới là chính. Một khi thế giới âm nhạc còn bị thao túng bởi đồng tiền nhiều như bây giờ, thì cơ hội để các tác phẩm tâm huyết cho thiếu nhi khó có đường phát triển. Truyền hình tràn lan thứ hài vô văn hóa, hoặc những chương trình thực tế sống sượng, lấy chỗ đâu cho tác phẩm nghiêm túc và bổ ích phục vụ thiếu nhi?”.

Cần chiến lược dài hơi

Những lo lắng của các nhạc sĩ lớn tuổi, các phụ huynh là có cơ sở. Điều đó đã được chứng minh ngoài thực tế. Nhiều người cũng nhận ra điều đó, kể cả các nhạc sĩ trẻ nhưng họ vẫn bị cuốn theo trào lưu. Một số khác yêu trẻ thơ nhưng điều kiện không cho phép, đành để “gió cuốn đi”. Đã đến lúc cần phát triển nền âm nhạc cho trẻ thơ, vì trẻ thơ. Bởi âm nhạc cũng như văn học, là những món ăn tinh thần bổ ích, là những liều thuốc tinh thần góp phần làm trong trẻo tâm hồn các em, giúp các em yêu người, yêu đời, có trách nhiệm với đời sống hơn.

Hãy vì lứa tuổi trẻ thơ

Trước hết, để đưa nhạc thiếu nhi trở lại với đúng vị trí vốn có của nó, trước hết là vai trò của đội ngũ sáng tác. Nhạc sĩ phải thay đổi tư duy sáng tác để bắt kịp với “gu” thưởng thức năng động và hiện đại của thiếu nhi hiện nay và sau đó là vai trò của những người làm về âm nhạc cùng các nhà quản lý. Thứ hai, với thế mạnh của sân chơi truyền hình, người có trách nhiệm cần đưa vào những ca khúc hay, truyền thống của lứa tuổi thiếu nhi.

Cụ thể như các chương trình gameshow Biệt tài tí hon, Thần tượng âm nhạc nhí, Gương mặt thân quen nhí, Sinh ra để tỏa sáng, Tuyệt đỉnh song ca nhí… là mảnh đất tốt để kích hoạt thị trường âm nhạc cho thiếu nhi, những ca khúc mới có cơ hội được xuất hiện. Những chương trình này có tác động lớn đến thị hiếu của âm nhạc thiếu nhi, giúp các em thiếu nhi có thể thay đổi xu hướng thưởng thức, trở lại với dòng âm nhạc thiếu nhi truyền thống.

Là người cũng đặc biệt yêu trẻ em, nhạc sĩ Quỳnh Hợp cho rằng: “Hiện nay, việc nhiều ca khúc mới cho thiếu nhi chưa được phát hành vì nhiều lý do, như các đài phát thanh, truyền hình trung ương và địa phương đã giảm ngân sách cho việc dàn dựng, thu thanh những sáng tác mới cho thiếu nhi. Bản thân các tác giả cũng không có điều kiện kinh tế để tự thu thanh và quảng bá những sáng tác của mình. Bởi thế cần những chiến lược dài hạn, đầu tư cho ca khúc thiếu nhi. Nhạc sĩ viết cho thiếu nhi cần được giúp đỡ, ưu đãi nhiều hơn. Bởi đầu tư cho các em là đầu tư cho một thế hệ tương lai. Bản thân các nhạc sĩ cứ làm việc đơn lẻ, cô độc thì khó có thể tạo nên một sự thay đổi mạnh mẽ”.

Một điều khác nữa, giáo dục âm nhạc cũng cần thay đổi. Cần phải hiểu là hiện nay người ta nhấn mạnh chức năng giải trí. Cho nên, nhạc sĩ cần có sự đồng tình của cả xã hội về việc coi trọng cả bốn chức năng của âm nhạc, là nhận thức, giáo dục, thẩm mỹ và giải trí. Chứ không chỉ nghiêng vào mỗi việc giải trí.

Rõ ràng, sáng tác cho thiếu nhi là công việc vừa dễ lại vừa khó. Nhưng các em cần sự tâm huyết, đầu tư, chăm sóc và dưỡng nuôi tâm hồn của toàn xã hội, trong bối cảnh ngoài cuộc sống có muôn vàn cạm bẫy.