Đẩy mạnh hàng Việt tại thị trường Liên minh Kinh tế Á – Âu
Mối quan hệ hữu nghị truyền thống và hợp tác nhiều mặt tốt đẹp giữa Việt Nam và các nước trong khu vực Á - Âu trong một thời gian dài đã được các thế hệ lãnh đạo và nhân dân các nước chung tay vun đắp trên cơ sở tin cậy, hiểu biết và sẵn sàng giúp đỡ lẫn nhau. Đây là tài sản vô giá, là nguồn lực quan trọng cho sự phát triển quan hệ kinh tế, thương mại, đầu tư giữa Việt Nam và các nước trong khu vực Á - Âu.
Hiện trong số 27 nước đối tác của Việt Nam tại khu vực Á - Âu, 11 nước đã tham gia Liên minh châu Âu (EU) và 5 nước đang trong quá trình gia nhập EU; 5 nước (gồm: Liên bang Nga, Cộng hòa Belarus, Cộng hòa Kazakhstan, Cộng hòa Armenia và Cộng hòa Kyrgyzstan) đã thiết lập Liên minh Kinh tế Á - Âu. Việt Nam đã có Hiệp định Thương mại tự do với EU và Liên minh Kinh tế Á - Âu. Thêm nữa, Việt Nam và các nước khu vực Á - Âu đã hình thành các thiết chế, khung khổ pháp lý vững chắc để phát triển hợp tác song phương, bao gồm: 14 Ủy ban liên Chính phủ/Ủy ban hỗn hợp và 1 cơ chế tham vấn hợp tác kinh tế song phương. Do vậy, theo Thứ trưởng Công thương Đặng Hoàng An, các DN Việt Nam đang có những tiền đề thuận lợi để thúc đẩy mạnh mẽ hơn nữa thương mại với 5 nước thuộc khu vực này, tận dụng những lợi thế về bổ trợ kinh tế, cắt giảm các rào cản thuế quan và phi thuế quan.
Dẫn số liệu của Hải quan Việt Nam cho thấy, năm 2019 kim ngạch thương mại hai chiều giữa Việt Nam và khu vực Á - Âu đạt 10,4 tỷ USD tăng 20,78% so với năm 2018, chiếm 2% trong tổng kim ngạch xuất nhập khẩu Việt Nam với thế giới. Trong đó xuất khẩu của Việt Nam tăng 6,43% đạt 7,2 tỷ USD, chứng tỏ quan hệ thương mại song phương giữa Việt Nam và các nước khu vực Á - Âu đang không ngừng tăng trưởng.
Riêng 10 tháng năm 2020, dù phải đối mặt với những diễn biến bất ổn của thương mại toàn cầu và đại dịch Covid-19, kim ngạch thương mại giữa Việt Nam với khu vực Á - Âu vẫn có mức tăng trưởng ấn tượng với tổng kim ngạch hai chiều đạt 10,34 tỷ USD, tăng 17,98%; trong đó, xuất khẩu của Việt Nam đạt 7,18 tỷ USD, tăng 16,15%, nhập khẩu đạt 3,16 tỷ USD, tăng 22,35% so với cùng kỳ năm 2019.
Tuy nhiên nhìn vào con số tổng kim ngạch nhập khẩu 10 tháng năm 2020 của khu vực khoảng 1.400 tỷ USD, thì kim ngạch nhập khẩu của khối từ Việt Nam mới chiếm 0,5%, càng minh chứng rằng dư địa cho hàng xuất khẩu của Việt Nam còn rất lớn. Trong tương lai, việc tận dụng hiệu quả FTA với Liên minh Kinh tế Á - Âu và EU cũng sẽ thúc đẩy mạnh mẽ hơn hợp tác thương mại, công nghiệp và đầu tư giữa Việt Nam với các nước khu vực Á - Âu nói chung, khu vực Đông Âu, Trung Á nói riêng.
Đóng góp quan trọng, hữu hiệu của hệ thống các đại sứ quán, thương vụ Việt Nam tại các nước và cơ quan đại diện thương mại của các nước tại Việt Nam không chỉ trong công tác cung cấp thông tin thị trường cập nhật cho cộng đồng DN, giúp gia tăng các cơ hội xuất nhập khẩu hàng hóa, mở rộng cũng như đa dạng hóa mặt hàng. Quan trọng hơn, các thương vụ Việt Nam tại các nước chính là các cầu nối quan trọng cho xúc tiến thương mại, quảng bá và giới thiệu hình ảnh của Việt Nam ra thế giới, đặc biệt là những mặt hàng xuất khẩu chủ lực như thủy sản, rau quả tươi - chế biến, hàng điện tử - linh kiện điện tử, dệt may, đồ gỗ và da giày.
Ở chiều ngược lại, việc Việt Nam là đối tác FTA đầu tiên của Liên minh Kinh tế Á - Âu có thể khiến các DN Việt Nam gặp không ít thách thức, đặc biệt trong lĩnh vực nông, thủy sản.
Bà Phạm Thị Hồng Hạnh - Trưởng phòng Hội nhập và đầu tư, Vụ Hợp tác quốc tế (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) cho rằng, thách thức chủ yếu đến từ yêu cầu về TBT (biện pháp hàng rào kỹ thuật trong thương mại), SPS (biện pháp vệ sinh và kiểm dịch động, thực vật), thiếu minh bạch, do đó khó đáp ứng. Hay quy trình, thủ tục nhập khẩu tương đối phức tạp và không rõ ràng, không nhất quán ngay trong bản thân nội khối 5 nước Liên minh Kinh tế Á - Âu. Hay các rào cản khác như giao dịch với đối tác Liên minh Kinh tế Á - Âu sử dụng chủ yếu là ngôn ngữ tiếng Nga, thiếu thông tin về đối tác bạn hàng; cơ chế thanh toán không thuận tiện…
Để tăng cường xuất khẩu sang các thị trường khu vực Á - Âu, các chuyên gia khuyến nghị, DN Việt Nam cần có chiến lược, xác định các sản phẩm có lợi thế, có nhu cầu tại thị trường mục tiêu, từ đó tăng cường đầu tư và nâng cao năng lực cạnh tranh. Đặc biệt, cần nắm bắt đầy đủ lộ trình cắt giảm thuế nhập khẩu liên quan đến sản xuất kinh doanh, chủ động xây dựng chiến lược sản xuất, kinh doanh phù hợp trong ngắn và dài hạn, sẵn sàng cạnh tranh.
Thứ trưởng Đặng Hoàng An khẳng định, với vai trò là cơ quan chủ trì các hoạt động hợp tác song phương và đa phương, Bộ Công thương sẽ tiếp tục đồng hành cùng cộng đồng DN, thông qua các cơ chế Ủy ban hỗn hợp, Ủy ban liên Chính phủ... tiếp tục hỗ trợ tháo gỡ các rào cản, thiết lập các khung khổ pháp lý thuận lợi hóa thương mại, đầu tư. Đồng thời, tăng cường hơn nữa các hoạt động xúc tiến thương mại, kết nối, tọa đàm, đối thoại, trao đổi thông tin với các thị trường, với các địa phương, DN.