Để không còn những cuộc hồi hương bất đắc dĩ

Người dân tìm đường về quê tại cửa ngõ TP. Hồ Chí Minh sáng 15/8

Về quê - lựa chọn sống còn

Khi dịch COVID-19 ngày càng diễn biến phức tạp và giãn cách xã hội tiếp nối hết lần này đến lần khác ở nhiều thành phố lớn, những lao động di cư ngày càng lo lắng trước viễn cảnh không tiền, không việc làm, đồng nghĩa sẽ không có khả năng chống đỡ với dịch bệnh. Về quê để không bị đói, về quê có cơm ăn, có gia đình, có người nương tựa và đùm bọc... trở thành lựa chọn sống còn.

Những cuộc hồi hương bất đắc dĩ này để lại nhiều tâm trạng. Chứng kiến rất nhiều người rời bỏ những thành phố, những khu công nghiệp nơi họ đang mưu sinh kiếm sống để về quê tránh đứt bữa, cũng như nhiều người khác, TS.Trần Hoàng Ngân, Viện trưởng Nghiên cứu phát triển TP. Hồ Chí Minh đã không cầm được những giọt nước mắt.

"Về quê là việc hết sức bình thường", ông nói. "Nhưng không phải trong lúc này".

Là người dân TP. Hồ Chí Minh, một đại biểu dân cử trong nhiều năm, ông Ngân hiểu những lao động trên đang lo lắng rất nhiều về nguy cơ nhiễm bệnh, lại không có thu nhập để trả tiền ăn uống và những chi phí hằng ngày...

Nhưng, hồi hương là đem rủi ro dịch bệnh về quê, chất thêm gánh nặng cho điểm đến - những nơi cũng đang gồng mình chống dịch và chăm lo cho cuộc sống người dân sở tại.

"Mong các bạn hãy bình tĩnh ở lại, TP. Hồ Chí Minh kiên quyết không bỏ rơi bất cứ ai”, ông Ngân nói.

TP. Hồ Chí Minh đã chuẩn bị 1 triệu túi an sinh xã hội cho các hộ gia đình, phòng trọ sử dụng trong 1 tuần gồm 10 kg gạo, mì gói và thực phẩm... Sát cánh cùng TP. Hồ Chí Minh, nhiều địa phương cũng đồng hành thiết thực.

Quảng Bình đã lập đường dây nóng để hỗ trợ người dân Quảng Bình ở TP.Hồ Chí Minh và hỗ trợ 1 triệu đồng cho mỗi gia đình người Quảng Bình đang ở TP.Hồ Chí Minh; Thanh Hóa trích 5 tỷ đồng thông qua Hội đồng hương tại TP. Hồ Chí Minh hỗ trợ cho người dân có hoàn cảnh khó khăn 1 triệu đồng mỗi hộ; Vĩnh Phúc với khẩu hiệu “Vĩnh Phúc không bỏ rơi một ai” đã phát động phong trào toàn tỉnh cùng chung tay hỗ trợ người dân Vĩnh Phúc đang làm việc tại các tỉnh phía Nam để người dân Vĩnh Phúc yên tâm ở lại nơi đang làm việc, thực hiện Chỉ thị 16.

Vĩnh Phúc có 9 huyện. Huyện nào có trách nhiệm hỗ trợ người của huyện đó đang làm việc ở phía Nam thông qua những người đồng hương đang ở đó. Đi đầu phong trào này, 3 đồng chí trong thường trực Tỉnh ủy Vĩnh Phúc đã đóng góp vào sự hỗ trợ của mỗi huyện mỗi người 1 tấn gạo. Tổng số gạo này là 27 tấn chưa kể sự đóng góp của các doanh nghiệp và người dân trong tỉnh.

"Có rất nhiều nguyên nhân thúc đẩy các bạn về quê nhưng "ai ở đâu ở đấy" lúc này là yêu nước. Ngay cả khi vẫn quyết định về quê hương, các bạn hãy chờ được tiêm vắc-xin và chỉ lên đường khi có sự phối hợp tổ chức của chính quyền. Hãy nghĩ đến lực lượng y, bác sĩ đang rất vất vả, mệt mỏi và đói lả, nhưng chỉ cần thấy người bệnh là lao vào cấp cứu, để chung sức chia sẻ với tuyến đầu", TS.Trần Hoàng Ngân kêu gọi.

Trên thực tế, TP. Hồ Chí Minh được ưu tiên vắc-xin, năng lực tiêm chủng đã nâng lên. Hàng chục bệnh viện được đầu tư thần tốc. Công tác cứu trợ người dân cũng có chuyển biến lớn khi thành phố bắt đầu thiết lập mạng lưới hỗ trợ đến tận nhà, cung cấp nhu yếu phẩm cho người dân, bảo đảm không ai bị bỏ lại phía sau. Chi phí điện, nước, viễn thông giảm theo chỉ đạo của Chính phủ…

Chính phủ cũng đã ban hành Nghị quyết 68/NQ-CP và Quyết định 23/2021/QĐ-TTg để hỗ trợ người lao động và doanh nghiệp gặp khó khăn trong đại dịch. Đây là chính sách có ý nghĩa rất lớn.

Lo đứt gãy chuỗi cung ứng nhân lực

“Làn sóng người lao động di chuyển khỏi tỉnh, thành phố lớn sẽ dẫn đến nguy cơ cao thiếu hụt lao động, khiến cho doanh nghiệp rất khó có thể phục hồi năng lực sản xuất ngay khi hết thời gian giãn cách, khi COVID-19 thuyên giảm”, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng tỏ ra lo lắng.

Nhìn nhận từ phía doanh nghiệp, Phó Tổng Thư ký Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), ông Nguyễn Hoài Nam, cảnh báo: “Đứt gãy lao động là đứt gãy đáng sợ nhất”.

Theo ông Nam, lãnh đạo doanh nghiệp các ngành đang rất lo lắng khi người lao động bỏ sản xuất. Mà một khi đã về quê, khả năng họ quay trở lại là rất ít.

Những nỗi lo lắng này đã được nêu lên tại Hội nghị Thủ tướng gặp doanh nghiệp bàn giải pháp duy trì sản xuất hôm 13/8. Theo ước tính của các hiệp hội, có tới 40-60% người lao động một khi đã về là không quay lại.

PGS.TS. Phạm Thế Anh (Trường Đại học Kinh tế Quốc dân) chia sẻ quan điểm trên: "Thiếu hụt lao động tại các khu công nghiệp, nhà máy sản xuất,... trong thời gian tới là khả năng hoàn toàn có thể xảy ra. Không có lao động để sản xuất sẽ không phát triển kinh tế và không thể có đóng góp vào ngân sách. Cho nên, tổn hại về kinh tế của TP. Hồ Chí Minh, Bình Dương, Ðồng Nai,... sẽ rất lớn nếu hiện nay không gắng hết sức để giữ chân người lao động”.

Giữ người dân ở lại nơi cư trú vừa để giảm những rủi ro đường trường cho chính họ, vừa giữ nguồn lực lao động, không để đứt gãy chuỗi cung ứng lao động xảy ra.

PGS.TS. Phạm Thế Anh cho rằng để “ai ở đâu ở đấy" cần có trách nhiệm của chính quyền cả hai nơi, nơi những người lao động này đang sống và làm việc và các tỉnh nơi quê nhà.

Chính quyền nơi cư trú khẩn trương thực hiện Nghị quyết 68 và Nghị quyết 23, phải giải ngân nhanh gói hỗ trợ an sinh xã hội để sự hỗ trợ của Chính phủ nhanh đến tay người dân. Còn các tỉnh là quê nhà, tùy vào năng lực mà hỗ trợ lương thực, thực phẩm hoặc tiền mặt cho những người dân của mình đang sinh sống ở vùng dịch thông qua Hội đồng hương hoặc các tổ chức xã hội.

“Việc người di chuyển khỏi nơi cư trú chắc chắn sẽ ảnh hưởng đến nguồn lực lâu dài tại các khu kinh tế trọng điểm phía Nam. Ðồng thời tạo gánh nặng giải quyết công ăn việc làm, bảo đảm an sinh xã hội cho các tỉnh có lao động hồi hương”, PGS. Phạm Thế Anh nói.

Và để không có thêm những cuộc hồi hương bất đắc dĩ, để người lao động xa quê trụ lại được, vắc-xin cũng là một giải pháp.

“Như ngọn nến trong đêm, vắc-xin sẽ là ánh sáng giải quyết khủng hoảng bế tắc vì COVID-19 hiện nay. Khi đó, nhà máy mới có thể mở cửa, hoạt động trở lại, người lao động có việc làm sẽ không phải lao vào những cuộc hồi hương bất đắc dĩ”, bà Hoàng Ngọc Ánh, Tổng thư ký Hiệp hội Dệt may phát biểu.