Để nông nghiệp phát huy tốt vai trò trụ đỡ
Dịch bệnh tác động đến lưu thông hàng hóa
Năm 2020, ngành nông nghiệp đối mặt cùng lúc nhiều rủi ro khác nhau, như đại dịch Covid-19, các hệ quả của biến đổi khí hậu, gồm hạn mặn khốc liệt ở ĐBSCL, hạn hán ở miền Trung - Tây Nguyên, ngay sau đó lại đến mưa bão, lũ lụt liên tiếp… Cũng do biến đổi khí hậu, các loại dịch bệnh di cư xâm nhập vào nước ta gây thiệt hại lớn cho ngành nông nghiệp, như bệnh dịch tả lợn châu Phi, sâu keo mùa thu, virus gây hại trên cây lúa, sắn…
Tuy vậy, dịch bệnh tác động chủ yếu đến lưu thông hàng hoá, đến những ngành hàng dựa chủ yếu vào xuất khẩu, đặc biệt là mặt hàng tươi sống thì bị ảnh hưởng nặng nề nhất, như rau quả, thuỷ sản… Trong khi những mặt hàng được chế biến, có thể bảo quản lâu thì ít bị ảnh hưởng hơn, như lúa gạo… theo PGS – TS. Đào Thế Anh – Phó giám đốc Viện Khoa học nông nghiệp Việt Nam.
Việc sản xuất bền vững, có giá trị, trách nhiệm sẽ nâng cao sức cạnh tranh và thương hiệu nông sản của Việt Nam trên thế giới |
Đồng quan điểm, ông Nguyễn Thanh Sơn, Chủ tịch Hội chăn nuôi gia cầm Việt Nam chia sẻ, đại dịch Covid-19 khiến việc tiêu thụ các sản phẩm chăn nuôi trong nước giảm một cách đáng kể. Sản phẩm thịt và trứng gia cầm luôn ở mức thấp. Trong khi giá thực phẩm thấp thì giá nguyên liệu thức ăn chăn nuôi lại tăng từ 5-10%.
Với tác động của dịch bệnh, chuỗi cung ứng bị đứt gãy dẫn đến hàng hoá ùn ứ, ách tắc tại các cửa khẩu, người bị ảnh hưởng đầu tiên là nông dân do sản phẩm làm ra không xuất bán được. Trong bối cảnh đó, ngành nông nghiệp luôn nhận được sự quan tâm chỉ đạo sát sao của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ với những giải pháp kịp thời, nhanh nhạy. Các bộ, ngành vào cuộc chung tay chỉ đạo tháo gỡ khó khăn về mặt thị trường, đặc biệt, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) đã chỉ đạo kịp thời về cơ cấu mùa vụ, đặc biệt là đẩy mạnh chế biến sâu. Thêm nữa, năm 2020 với việc EVFTA đi vào thực thi, lần đầu tiên Việt Nam đã có những lô hàng xuất khẩu sang thị trường EU khó tính…
Theo đánh giá của Tổ chức Nông lương của Liên Hợp quốc (FAO), trong khi cả thế giới bị khủng hoảng, chuỗi cung ứng bị vỡ vụn thì Việt Nam vẫn duy trì xuất khẩu các mặt hàng nông sản thiết yếu ra thế giới, nhất là đến châu Phi, Trung Quốc, Philippines… Ông Hoàng Văn Tú, đại diện Tổ chức FAO tại Việt Nam cho rằng, có được kết quả này là do Việt Nam kiểm soát tốt dịch bệnh, ổn định được sản xuất. Việt Nam đã biết tận dụng và chiếm lĩnh tốt khoảng trống về thị trường mà các nước khác để lại.
Ngành nông nghiệp nỗ lực vượt khó
Trong bối cảnh dịch bệnh vẫn chưa có hồi kết, nông nghiệp đã thể hiện tốt vai trò trụ đỡ của nền kinh tế, không chỉ đảm bảo lương thực, thực phẩm cho tiêu dùng trong nước, duy trì năng lực xuất khẩu, với giá trị xuất khẩu đạt cao 41,25 tỷ USD - con số đầy ấn tượng trong một năm đầy khó khăn thách thức của ngành nông nghiệp, tạo thêm nhiều công ăn, việc làm và thu nhập cho người dân nông thôn. Tốc độ tăng trưởng GDP ngành nông nghiệp đạt gần 3%, đóng góp rất tích cực vào tốc độ tăng GDP, trở thành một điểm sáng của nền kinh tế, TS. Đào Thế Anh nhấn mạnh.
Cùng với đảm bảo an ninh lương thực, ngành gạo nửa cuối năm còn tận dụng được cơ hội gạo tăng giá trên thị trường thế giới và xu hướng này có thể tiếp tục trong năm 2021. Rau quả có bị “chậm chân” trong giai đoạn đầu năm, nhưng sau đó các doanh nghiệp đã nhanh nhạy tự điều chỉnh cơ cấu thị trường xuất khẩu, nhanh chóng bắt kịp tình hình mới.
Trong lĩnh vực chăn nuôi, dù tổng kim ngạch xuất khẩu chăn nuôi giảm hơn 40% nhưng cơ cấu mặt hàng xuất khẩu lại có nhiều thay đổi, điển hình là xuất khẩu mật ong tăng chóng mặt với gần 58,2 triệu USD. Ngành cao su những năm trước sụt giảm đáng kể, thậm chí nhiều công ty trước bờ vực giải thể thì năm nay cũng tăng trưởng vượt trội nhờ cung cấp nguyên vật liệu cho các công ty để sản xuất găng tay y tế. Các hợp tác xã cũng rất nhanh nhạy trong việc tự điều chỉnh cơ cấu thị trường xuất khẩu, tỉ lệ hợp đồng xuất khẩu chất lượng cao theo tiêu chuẩn tăng lên...
Thiên tai sẽ ngày càng cực đoan, thị trường càng ngày càng khốc liệt. Để giải quyết các khó khăn, thách thức về thiên tai, thị trường cần có chiến lược. Theo đó, sản xuất nông nghiệp phải theo hướng bền vững. Cần tiếp tục đa dạng hoá về sản phẩm và thị trường. Việt Nam cũng phải xây dựng cho mình hình ảnh về ngành nông nghiệp. Với việc sản xuất bền vững, có giá trị và trách nhiệm sẽ nâng cao sức cạnh tranh và thương hiệu nông sản của Việt Nam trên thế giới, ông Hoàng Văn Tú nêu quan điểm.
Bên cạnh những thuận lợi, cơ hội, ngành nông nghiệp cũng vướng phải những rào cản về kỹ thuật, môi trường và xã hội. Muốn hóa giải được những rào cản đấy, ngành nông nghiệp Việt Nam cần có các phương tiện, công cụ về tài chính để thúc đẩy đầu tư có trách nhiệm trong nông nghiệp. Một khi có các công cụ về tài chính mới hy vọng thúc đẩy quá trình chuyển đổi số trong nông nghiệp. Ông Hoàng Văn Tú vẫn tin rằng chuyển đổi số tuy là thách thức rất lớn trong nông nghiệp nhưng khi giải quyết tốt sẽ mở ra nhiều cơ hội.
Đồng quan điểm, TS. Đào Thế Anh cho rằng, mở cửa một thị trường đã khó nhưng để chiếm lĩnh được thì càng khó khăn hơn. Vì thế, cần tăng cường năng lực cho các hộ, hợp tác xã thông qua các lớp đào tạo, tập huấn; rồi ứng dụng công nghệ thông tin vào sản xuất, kinh doanh. Trong thời gian tới, cần thúc đẩy nâng cao năng lực của các hộ nông dân, hợp tác xã để họ tham gia vào chuỗi giá trị. Cùng với đó, cần có những thay đổi về chính sách cho phù hợp hơn...