Để vượt qua những thách thức hậu Covid-19

Sau Hội nghị thượng đỉnh RCEP lần thứ ba được tổ chức tại Bangkok (Thái Lan) vào tháng 11/2019, trong các cuộc đàm phán gần đây, 15 trong số 16 quốc gia RCEP đã kết thúc các cuộc đàm phán dựa trên lời văn và đang tiến hành rà soát pháp lý với dự kiến sẽ ký kết được hiệp định trong năm 2020. Động lực để đạt được một thỏa thuận thương mại đã tăng lên khẩn cấp hơn đối với ASEAN khi các thành viên của khối “vật lộn” với tác động kinh tế của cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung và hiện nay đang ứng phó với đại dịch bệnh Covid-19.

RCEP thúc đẩy các DNNVV của ASEAN tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu và khu vực

Trong bối cảnh đại dịch Covid-19 vẫn đang hoành hành, việc tăng tốc chiến lược phát triển thương mại khu vực tại châu Á là rất cần thiết. Sự lây lan của dịch bệnh liên tục từ đầu năm 2020 đến nay đã gây tác động tiêu cực lên nền kinh tế, các quốc gia lẫn khu vực khác nhau đã và đang áp dụng các chiến lược để ứng phó rủi ro. Thậm chí, kể cả khi dịch bệnh chấm dứt, nhu cầu vẫn sẽ tiếp tục suy yếu trong một giai đoạn nhất định do sự sụt giảm trong thu nhập trước đó. Theo đó, hoạt động giao thương sẽ giảm sút, dẫn đến sự đảo ngược nội sinh của toàn cầu hóa.

Để giảm thiểu rủi ro này, các hiệp định thương mại tự do (FTA) cần phải được khai thác để tạo điều kiện cho hoạt động kinh doanh trong khu vực và giải phóng tiềm năng nhu cầu ở tất cả mức độ. Do đó, việc thiết lập một khu vực thương mại tự do trên quy mô lớn hơn sẽ giúp phát triển kinh tế trong thời hậu đại dịch và giúp khắc phục các thiệt hại kinh tế mà nó gây ra.

RCEP được khởi xướng bởi ASEAN vào năm 2012, việc hoàn tất hiệp định sẽ giúp củng cố vai trò then chốt của khối ASEAN trong việc thúc đẩy hội nhập khu vực. Hiệp định thương mại tự do được đề xuất sẽ liên kết với các nước ASEAN và các đối tác FTA là Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, Australia, New Zealand và Ấn Độ. Tuy nhiên, Ấn Độ gần đây đã không tham gia RCEP với lý do lo ngại rằng thị trường nước này có thể tràn ngập hàng tiêu dùng Trung Quốc cũng như các sản phẩm nông nghiệp cạnh tranh từ New Zealand và Australia.

RCEP là một thỏa thuận thương mại hướng tới tương lai. Trái ngược với các quy định của Tổ chức Thương mại thế giới (WTO), hiệp định này cân bằng hỗn hợp các cam kết WTO cộng để hạ thấp các rào cản thương mại ở biên giới và các điều khoản bổ sung của WTO để giải quyết các vấn đề pháp lý sau biên giới. Do đó, hiệp định này nhằm đạt được một quan hệ đối tác kinh tế toàn diện, bao gồm các vấn đề rộng lớn như thương mại, đầu tư, hợp tác công nghệ, quyền sở hữu trí tuệ, cạnh tranh, thương mại điện tử và giải quyết tranh chấp, cùng với các vấn đề khác.

Theo đánh giá của các chuyên gia, RCEP có khả năng mang lại cơ hội đáng kể cho các quốc gia tham gia khi được thiết lập để bao gồm quy mô khoảng 45% dân số thế giới (3,4 tỷ người) và 1/3 tổng sản phẩm quốc nội (GDP) toàn cầu (khoảng 20 nghìn tỷ USD). Hơn nữa, khối này chiếm tổng thương mại 10 nghìn tỷ USD và 26% dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI).

RCEP sẽ hạ thấp các rào cản thương mại và cải thiện khả năng tiếp cận thị trường đối với hàng hóa và dịch vụ, thu hút các công ty nước ngoài muốn tham gia vào một ASEAN hội nhập hơn. Điều này sẽ tăng cường tính minh bạch trong thương mại và đầu tư, cũng như tạo điều kiện cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ của ASEAN tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu và khu vực.

Một khi hiệp định này được ký kết, tổng khối lượng kinh tế của khu vực sẽ đạt mức ngang bằng với nhóm EU28 (hay Liên minh châu Âu với 28 quốc gia). Cùng với USMCA (Hiệp định thương mại tự do Mỹ - Mexico - Canada ký kết năm 2018) và EU28, cả ba sẽ trở thành 3 khu vực thương mại lớn nhất thế giới. Do đó, đây là hiệp định có ý nghĩa quan trọng trong hội nhập kinh tế tại khu vực châu Á.

Quy mô thị trường lớn của RCEP cùng với mối liên kết đầu tư và thương mại mạnh mẽ giữa ASEAN và các đối tác đối thoại cho thấy rằng bất kỳ sự giảm thiểu nào trong các rào cản thương mại có thể sẽ làm tăng đáng kể lợi nhuận trong hoạt động thương mại, đặc biệt trong bối cảnh thương mại toàn cầu đang gặp nhiều khó khăn do những thách thức từ quá trình bùng phát dịch bệnh mang lại. Đồng thời, những lợi ích này sẽ góp phần tạo ra việc làm, tăng GDP và giảm nghèo ở các nền kinh tế kém phát triển hơn trong ASEAN như Campuchia, Lào và Myanmar.