Dịch bệnh làm gián đoạn nguồn cung điều thô
Theo số liệu của cơ quan Thương vụ Việt Nam tại Algeria, riêng năm 2019, kim ngạch nhập khẩu điều thô của Việt Nam từ châu Phi đạt 1,64 tỷ USD, tăng 6,2% so với năm 2018. Các nước cung cấp chính là Bờ Biển Ngà (Côte d’Ivoire) với kim ngạch là 642 triệu USD, Ghana 260 triệu USD, Tanzania 200 triệu USD, Nigeria 194 triệu USD, Guinea 94 triệu USD, Burkina Faso 77,4 triệu USD, Benin 51,6 triệu USD, Togo 45 triệu USD, Senegal 28,8 triệu USD, Mozambique 28,3 triệu USD, Gambia 18,2 triệu USD...
Ảnh minh họa |
Ông Jim Fitzpatrick, chuyên gia cao cấp của Liên minh điều châu Phi (ACA) chia sẻ, với điều thô, dịch bệnh không ảnh hưởng đến lượng cầu cũng như sản xuất mà ảnh hưởng đến chuỗi cung ứng. Ở chiều ngược lại, nhu cầu về nhân điều vẫn giữ ổn định, thậm chí tăng trong thời kỳ dịch bệnh, những tháng áp dụng cách li tại châu Âu và châu Mỹ, hai thị trường chiếm khoảng 37% tổng cầu thế giới. Nhập khẩu nhân điều đã tăng mạnh từ tháng 1 đến tháng 6/2020. Một số nhà nhập khẩu châu Âu, châu Mỹ cho rằng, do Covid-19, tiêu thụ nhân điều chế biến sâu ở những khu vực này bị giảm ở mảng khách sạn, nhà hàng nhưng lại tăng ở các siêu thị. Về tổng thể, lượng tiêu thụ nhân điều vẫn tăng. Việc tăng này ngoài lý do tích trữ thực phẩm phòng dịch bệnh thì còn phản ánh xu hướng tiếp diễn từ 3 năm nay.
Tại Việt Nam, nước chế biến điều hàng đầu thế giới (chiếm khoảng 80% khối lượng điều chế biến toàn cầu) thì xuất khẩu điều nhân từ tháng 1 đến tháng 4/2020 đã tăng trên 58% so với cùng kỳ năm 2019. Xuất khẩu giữ ổn định gần như đối với toàn bộ thị trường, kể cả sang Italia - nơi bị tác động rất mạnh bởi Covid-19, ngoại trừ Tây Ban Nha và Trung Quốc kim ngạch xuất khẩu giảm. Là thị trường xuất khẩu lớn thứ ba của Việt Nam sau Mỹ và EU, Trung Quốc sau khi ngừng nhập khẩu trong thời gian cách ly, dường như bắt đầu nhập khẩu trở lại để bù đắp lượng điều thiếu hụt.
Ông Jim Fitzpatrick dự đoán, cầu về điều nhân sẽ tiếp tục giữ ở mức cao năm 2020, do vậy nhu cầu nhập khẩu điều thô của Việt Nam sẽ vẫn cao. Nếu xu hướng diễn ra như năm 2019 thì Việt Nam sẽ nhập khẩu 946 nghìn tấn điều thô vào năm 2020 cộng thêm sản xuất được 400 nghìn tấn (chưa kể nguồn dự trữ 205.000 tấn tính đến 1/6/2020), như vậy nhu cầu có thể lên đến trên 1,25 triệu tấn.
Tại Ấn Độ, giãn cách xã hội đang gây cản trở hoạt động của các nhà máy chế biến. Nhu cầu về nhập khẩu điều thô sẽ thấp hơn năm 2019 nhưng vẫn trong khoảng 427 - 564 nghìn tấn theo kịch bản giảm từ 20% đến 30% về cầu và giảm 15% về sản xuất trong nước. Tính chung, tổng nhu cầu nhập khẩu điều thô của hai quốc gia chế biến hàng đầu thế giới nói trên đã chiếm từ 1,4 - 1,8 triệu tấn vào năm 2020. Tuy nhiên, dịch bệnh đang là nguyên nhân gây ra cuộc khủng hoảng về chuỗi cung ứng, đặc biệt là tại Tây Phi, khiến khâu vận chuyển điều thô từ nơi sản xuất đến cảng biển gặp rất nhiều khó khăn.
Tổng lượng điều thô tại Tây Phi đạt khoảng 650 - 890 nghìn tấn, số lượng này vẫn chưa đáp ứng đủ nhu cầu của Ấn Độ và Việt Nam ngay cả trong trường hợp diễn ra kịch bản xấu nhất là tiêu thụ điều nhân giảm, trong khi giá điều thô lại tương đối ổn định. Còn giá điều nhân lại thấp, khoảng 2,8 USD/500 gram ít mang lại lợi nhuận cho nhà chế biến, xuất khẩu. Những lô điều đầu tiên từ Tây Phi đến Việt Nam vào tháng 5/2020, giảm 27% về lượng so với cùng kỳ năm 2019. Tình hình có thể sẽ khác nếu 50% điều thô sản xuất tại Tây Phi được chế biến ngay ở khu vực này, ông Jim Fitzpatrick nhận định.
Được biết, điều ở Tây Phi đã bắt đầu vụ thu hoạch năm 2020 được 2 tháng nhưng các thương nhân châu Á vẫn vắng mặt do Covid-19. Vì vậy, việc thu hoạch diễn ra chậm chạp. Tại một số nước Tây Phi xuất hiện hiện tượng các nhà đầu cơ “bắt chẹt” người trồng điều.