Điều chỉnh linh hoạt chính sách là cần thiết
Theo Thông tư 08/2020/TT-NHNN sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư 22/2019/TT-NHNN quy định các giới hạn, tỷ lệ bảo đảm an toàn trong hoạt động của ngân hàng vừa được NHNN ban hành, lộ trình giảm tỷ lệ tối đa sử dụng nguồn vốn ngắn hạn được sử dụng để cho vay trung hạn và dài hạn của các ngân hàng được lùi thêm 1 năm. Quyết định này không gây bất ngờ đối với thị trường, vì trước đó NHNN đã đưa ra bản dự thảo Thông tư để lấy ý kiến đóng góp với 2 phương án: Lùi thời hạn 6 tháng hoặc là lùi 1 năm so với quy định tại Thông tư 22. Như vậy quyết định cuối cùng đã được lựa chọn theo phương án lùi thời hạn 1 năm để đảm bảo cho các TCTD thực hiện các chính sách ưu đãi lãi suất, duy trì dư nợ trung dài hạn ổn định cho khách hàng.
Theo NHNN Việt Nam, để giảm chi phí vốn và triển khai lãi suất ưu đãi cho khách hàng, các ngân hàng cần tiếp tục duy trì tỷ trọng nguồn vốn ngắn hạn trong cơ cấu huy động vốn. Do vậy, việc giảm tỷ lệ tối đa nguồn vốn ngắn hạn được sử dụng để cho vay trung dài hạn từ mức 40% về 37% kể từ ngày 1/10/2020 theo lộ trình tại Thông tư 22/2019/TT-NHNN có thể dẫn đến phương án cơ cấu nguồn vốn của các ngân hàng gặp khó khăn. Bên cạnh đó, do áp lực của dịch Covid-19 đến hoạt động sản xuất kinh doanh, lượng tiền gửi của khách hàng tại các ngân hàng dự kiến sẽ còn giảm.
Lùi thời hạn áp dụng tỷ lệ tối đa vốn ngắn hạn cho vay trung dài hạn sẽ tạo điều kiện cho các ngân hàng đẩy mạnh hỗ trợ DN |
Đồng tình với quan điểm này của NHNN, giới chuyên gia cho rằng, mặc dù nâng cao năng lực quản trị của các ngân hàng theo chuẩn mực quốc tế luôn là mục tiêu xuyên suốt của nhà điều hành, song phải hết sức linh hoạt tùy thuộc vào diễn biến của thị trường. Một chuyên gia ngân hàng nhận xét, dù lộ trình giảm tỷ lệ này đã được lui tới 1 năm, song tính kỷ luật thị trường không giảm sút. Trên thực tế, các TCTD vẫn đang từng bước chuẩn bị để đáp ứng yêu cầu tại Thông tư 22. Theo thống kê từ NHNN, tính đến hết quý I/2020, tỷ lệ vốn ngắn hạn cho vay trung dài hạn của các NHTM quốc doanh là 28,9%. Trong khi đó, tỷ lệ này ở các NHTMCP là 28,7%. Như vậy, xét toàn thể, tỷ lệ này hiện thấp hơn nhiều so với mức cần tuân thủ gần nhất là 40%.
Ngoài ra, vị chuyên gia còn ghi nhận tính kỷ luật, kỷ cương thị trường ngày càng tăng trong thời gian qua, thể hiện rõ qua việc nhiều ngân hàng nghiêm túc chủ động áp dụng sớm phương pháp tiêu chuẩn Basel II theo quy định tại Thông tư 41 và một số ngân hàng còn hoàn thành cả 3 trụ cột chính của Basel II. “Sức khỏe tài chính của hệ thống ngân hàng trước khi đại dịch Covid-19 xảy ra và thậm chí cả trong giai đoạn này vẫn được ghi nhận tốt nhất trong vòng hơn 10 năm qua kể từ giai đoạn tăng trưởng nóng 2007-2008. Từ đó giúp cho hệ thống ngân hàng ứng phó tốt trước tác động bất thường và sâu rộng từ dịch bệnh Covid-19, tiếp tục là trụ đỡ cho nền kinh tế”, vị này nhận xét.
Thừa nhận đối với hoạt động ngân hàng, các chính sách cần phải được tuân thủ một cách chặt chẽ để đảm bảo an toàn hoạt động, nhưng TS. Võ Trí Thành - thành viên Hội đồng tư vấn chính sách tài chính tiền tệ quốc gia cho rằng, đó là áp dụng trong bối cảnh bình thường, còn khi thị trường xảy ra biến động nhất là tác động của nó đối với nền kinh tế lớn như dịch bệnh Covid thì sự điều chỉnh, linh hoạt chính sách là cần thiết để hỗ trợ DN, đảm bảo dòng vốn chảy vào nền kinh tế trơn tru, hỗ trợ tăng trưởng kinh tế.
Không phủ nhận thanh khoản của hệ thống ngân hàng đang khá dồi dào, nhưng theo TS. Võ Trí Thành, sự dư dả trên không phải diễn ra ở tất cả các ngân hàng mà đâu đó có những ngân hàng đang bị Covid làm khó. Hơn thế, trong giai đoạn phục hồi tới đây, nhu cầu vốn nhất là vốn dài hạn thường gấp đôi, thậm chí gấp ba lần như lò xo bị nén khi bật lại sẽ rất mạnh. Nên việc lùi lộ trình thêm 1 năm sẽ vừa tháo gỡ một phần khó khăn cho các TCTD đang bị kẹt, vừa tạo điều kiện để ngân hàng hỗ trợ cho DN nhiều hơn.
Chưa kể, việc cơ cấu lại nợ theo Thông tư 01 có thể khiến dư nợ chuyển từ ngắn hạn sang trung, dài hạn, tác động đến cơ cấu nguồn vốn cho vay của các TCTD. Theo NHNN, tính đến ngày 13/7/2020, các TCTD đã cơ cấu lại thời hạn trả nợ cho hơn 272.000 khách hàng với dư nợ hơn 210 nghìn tỷ đồng; miễn, giảm, hạ lãi suất cho hơn 435.000 khách hàng với dư nợ hơn 1,27 triệu tỷ đồng; cho vay mới lãi suất ưu đãi với doanh số lũy kế từ 23/1 đến nay đạt hơn 1,17 triệu tỷ đồng cho hơn 247.000 khách hàng...
Tới đây, khi Thông tư 01 dự kiến mở rộng phạm vi và đối tượng được cơ cấu lại nợ mà không phải chuyển nhóm chắc chắn các ngân hàng cần phải có thêm nguồn lực vốn để tái đầu tư mới cho nền kinh tế. Đây cũng là một lý do chính đáng và khẳng định sự cần thiết phải điều chỉnh chính sách. Thời gian tới nếu tình hình diễn biến phức tạp một số chính sách lớn khác có thể cân nhắc điều chỉnh nếu cần thiết.
Cũng có chung quan điểm như vậy, TS. Châu Đình Linh – Trường Đại học Ngân hàng TP.HCM nhận định, việc lùi thời hạn siết tỷ lệ vốn ngắn hạn cho vay trung dài hạn sẽ giúp cho ngân hàng có thêm dư địa để hỗ trợ cho nền kinh tế nhiều hơn. “Trong bối cảnh hiện nay cần có sự điều chỉnh linh hoạt cho phù hợp. Việc chọn phương án lùi lại thêm 1 năm cũng hoàn toàn hợp lý vì NHNN sẽ phải xem xét nhiều yếu tố như thời gian kiểm soát được dịch bệnh, mức độ hồi phục của nền kinh tế...”, TS. Châu Đình Linh cho biết.
Theo vị chuyên gia này, mặc dù áp dụng chuẩn Basel II luôn là mục tiêu hướng tới của hầu hết các ngân hàng, nhưng trong bối cảnh khó khăn như hiện nay không phải ngân hàng nào cũng đủ nguồn lực để hoàn thành được. “Những ngân hàng nào vẫn đang chật vật đối phó trong hoạt động kinh doanh của mình bởi tác động xấu của Covid-19 thì lúc này Basel II đối với họ là bất khả thi. Việc phải hoãn lại là điều khó tránh khỏi”, TS. Châu Đình Linh nhận định.
Dẫu vậy, các chuyên gia nhấn mạnh, trong thời gian tới vẫn cần tiếp tục kiểm soát và hạn chế dòng vốn ngắn hạn cho vay trung và dài hạn để bảo đảm lành mạnh hóa hoạt động tín dụng và mang lại lợi ích lâu dài.