Doanh nghiệp cần chính sách cầm cự, giữ chân lao động
Theo Bảo hiểm xã hội Việt Nam, trong quý I, số người được chi trả chế độ trợ cấp thất nghiệp ước thực hiện là 378.178 người, tăng khoảng 9,11% so với cùng kỳ năm 2019, với tổng số tiền được chi trả bảo hiểm thất nghiệp ước thực hiện là 2.119 tỷ đồng. Ngoài chi trả trợ cấp thất nghiệp, số người được chi trả hỗ trợ học nghề do thất nghiệp ước thực hiện là 8.160 người, tăng khoảng 10,1% so với cùng kỳ năm 2019, với số tiền chi trả ước thực hiện là 18 tỷ đồng.
Thống kê của Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội (LĐ-TB&XH) cho biết riêng tháng 2, đã có 47.164 người nộp hồ sơ hưởng bảo hiểm thất nghiệp, tăng 59,2% so với tháng 1/2020 và tăng 70% so với cùng kỳ năm ngoái. Các ngành đang có số lượng lao động bị cắt giảm mạnh có thể kể tới như dệt may; vận tải; dịch vụ ăn uống, lưu trú; xuất nhập khẩu và các hộ kinh doanh nhỏ lẻ.
Ảnh minh họa |
Song song với tình trạng sa thải lao động là sự tụt dốc nhu cầu tuyển dụng. Báo cáo của Bộ LĐ-TB&XH cho thấy, dịch Covid-19 khiến nhu cầu tuyển lao động ở tất cả các địa phương đều giảm so với cùng kỳ năm 2019, mức độ giảm dao động từ 20-30%, có nơi giảm mạnh như TP.HCM tới 40%, Hà Nội 36,7%.
Ông Vũ Quang Thành - Phó Giám đốc Trung tâm Dịch vụ việc làm Hà Nội cho biết, thông thường thời điểm qua Tết Nguyên đán là mùa tuyển dụng vì DN đẩy mạnh thực hiện kế hoạch sản xuất kinh doanh năm tới, trong khi người lao động cũng có ý định đổi việc sau thời gian nghỉ Tết. Tuy nhiên năm nay nhu cầu tuyển dụng giảm tới 15-20% so với cùng kỳ và chưa bao giờ thị trường tuyển dụng ảm đạm như vậy.
Tới nay, tình trạng sa thải lao động vì Covid-19 vẫn chưa rõ ràng. Một số DN mới cắt giảm, tạm hoãn hợp đồng lao động, điều chỉnh thu nhập của người lao động, chứ chưa có ý định sa thải hàng loạt. Tuy nhiên, dự báo trong quý II, số lao động đăng ký thất nghiệp sẽ tăng lên khoảng 20 - 30%.
Căn cứ dự báo mức tăng trưởng GDP của Việt Nam và diễn biến dịch Covid-19, Bộ LĐ-TB&XH đưa ra các kịch bản dự báo đến thị trường lao động. Kịch bản 1, dịch được khống chế trong tháng 3 và nền kinh tế quay lại trạng thái bình ổn. GDP quý I sẽ tăng trưởng chậm hơn so với mục tiêu đề ra từ 0,3 - 0,5%, số lao động bị giảm giờ làm hoặc mất việc khoảng 132.000 - 220.000 lao động.
Kịch bản 2 (dễ xảy ra), diễn biến dịch có xu thế đi ngang như hiện nay, GDP quý I sẽ tăng trưởng chậm hơn so với mục tiêu đề ra khoảng 1 - 2%, số lao động bị giảm giờ làm hoặc mất việc làm khoảng 440.000 - 880.000 lao động.
Kịch bản 3 xấu nhất, là dịch bùng phát, GDP quý I sẽ tăng trưởng chậm hơn so với mục tiêu đề ra từ 2 - 3%, số lao động bị giảm giờ làm hoặc mất việc làm là từ 880.000 - 1,32 triệu lao động. Ước tính, các ngành công nghiệp chế biến - chế tạo, vận tải và kho bãi, du lịch sẽ chịu ảnh hưởng nhiều nhất. Với các kịch bản này, ngay trong tháng 3, áp lực về người lao động mất việc làm sẽ tăng ít nhất 2 lần so với cùng kỳ năm ngoái.
Ông Phạm Phú Trường, Phó chủ tịch Hội Doanh nhân trẻ TP.HCM cho rằng, hiện nay phần lớn DN đều đang trong trạng thái cầm cự, tránh việc sa thải hàng loạt lao động. Bởi khủng hoảng trong giai đoạn này chỉ là khủng hoảng ngắn do dịch bệnh, chứ không phải khủng hoảng dài do nền kinh tế bước vào chu kỳ đi xuống. Đa số nền kinh tế sau thời gian khủng hoảng ngắn sẽ bật lên rất nhanh. Do đó, DN cần phải sẵn sàng để không bị tụt hậu khi guồng quay của nền kinh tế trở lại bình thường. “Sự chuẩn bị ở đây là về tiềm lực tài chính và con người. Nếu sa thải hết lao động thì lấy gì phát triển trong tương lai?”, ông Trường chia sẻ.
Trước thực tế đó, các DN đã kiến nghị Chính phủ nhanh chóng thực hiện các gói hỗ trợ đã phê duyệt, đồng thời, xem xét việc cho phép sử dụng một phần các quỹ bảo hiểm thất nghiệp, quỹ bảo hiểm xã hội để hỗ trợ DN tiếp tục chi trả lương cho công nhân.
Vừa qua, Bộ trưởng Bộ LĐ-TB&XH Đào Ngọc Dung cho biết, cơ quan này đang dự thảo các nhóm chính sách hỗ trợ DN liên quan đến người lao động. Trong đó có chính sách hỗ trợ từ ngân sách, Bộ hướng tới việc hỗ trợ DN được vay tiền để trả lương trong trường hợp người lao động ngưng việc tạm thời. “Trong điều kiện DN khó khăn, Nhà nước sẽ cho vay tiền để trả lương, bảo hiểm, chi trợ cấp cho người lao động trong trường hợp người lao động thôi việc và mất việc. Với sự hỗ trợ này, Nhà nước không tính lãi. Khi DN ổn định trở lại thì DN có trách nhiệm trả lại khoản vay”, Bộ trưởng Dung cho biết.
Bên cạnh đó, trong chính sách bảo hiểm thất nghiệp có quy định việc đào tạo nghề cho lao động. Trong bối cảnh dịch Covid-19 bùng phát, nhiều DN có nguồn lực đã chọn cách hỗ trợ, tổ chức đào tạo, nâng cao tay nghề cho người lao động. Đây cũng là một biện pháp để giữ chân lao động, chờ tới thời điểm kết thúc dịch là đẩy mạnh sản xuất để bù lại tăng trưởng. Tuy nhiên, nhiều DN khó khăn và thiếu thốn nguồn lực, không thể thực hiện chính sách đào tạo, vì vậy Chính phủ có thể hỗ trợ người lao động đi đào tạo nâng cao tay nghề, chuyển đổi nghề phù hợp hơn để tạm thời đáp ứng nhu cầu trong ngắn hạn.