Dự thảo Luật tổ chức Chính phủ: Phân định rõ hơn trách nhiệm thực thi và chức năng giám sát
Đại biểu Nguyễn Doãn Khánh (Phú Thọ) cho rằng, Luật lần này có nhiều điểm mới, góp phần làm rõ hơn vị trí, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của Chính phủ. Dự thảo Luật cũng đã đề cao được trách nhiệm của Thủ tướng với tư cách người đứng đầu Chính phủ. Tuy nhiên theo ông Khánh, cơ chế kiểm soát quyền lực giữa cơ quan lập, hành, tư pháp, đặc biệt chức năng quyền hạn của Thủ tướng và Chính phủ chưa rõ, nên phải thể hiện rõ hơn trong việc phân công quyền lực của Nhà nước ta, nhất là những vấn đề liên quan đến trách nhiệm.
Theo đại biểu Trần Thị Quốc Khánh (Hà Nội), chức năng của Thủ tướng nhiều đến mức có thể có luật riêng về quyền của Thủ tướng. “Trong dự án luật cần nêu rõ chức năng của Thủ tướng trong bổ nhiệm, cách chức cán bộ cấp dưới” – vị nữ đại biểu của Hà Nội đề nghị. Còn theo đại biểu Bùi Thị An (Hà Nội) thì dự thảo Luật cần ghi rõ chức năng, quyền hạn của Thủ tướng để tăng tính trách nhiệm trước Quốc hội, trước dân, nhất là trong trường hợp phải xử lý các sự cố quan trọng.
Về số lượng, tên gọi cụ thể của các bộ, cơ quan ngang bộ, một số ý kiến tán thành với dự thảo Luật không quy định cứng số lượng và tên gọi các bộ, cơ quan ngang bộ ngay trong Luật này nhằm bảo đảm tính năng động, sự chủ động của Chính phủ khi cần thiết phải điều chỉnh cho phù hợp với yêu cầu của từng thời kỳ. Tuy nhiên, một số đại biểu cho rằng, dự thảo Luật cần quy định cứng về số lượng bộ và các cơ quan ngang bộ; số lượng Phó thủ tướng, cấp phó tại các bộ, cơ quan thuộc Chính phủ theo hướng tinh gọn, gọn nhẹ, hiệu quả. Bên cạnh đó, đại biểu Trần Du Lịch (TP. Hồ Chí Minh), đề nghị, Luật phải trói buộc chặt chẽ bằng những quy định để Chính phủ muốn đẻ ra thêm chức, thêm ghế, thêm cấp là không thể.
“Tôi thấy rằng ở các nước đẻ ra một cái ghế, một cái chức là không có tiền chi lương, còn ở ta thì bao nhiêu cũng có tiền trả lương là sao?” - đại biểu Trần Du Lịch băn khoăn đặt câu hỏi.
Vị đại biểu này cũng lấy ra ví dụ khi làm việc ở các nước phát triển, việc muốn thêm một vị trí tại trường đại học công nhưng ngân sách chưa duyệt là không thực hiện được. “Nước ngoài họ chặt chẽ như vậy cơ mà”, đại biểu Trần Du Lịch nhấn mạnh.
Nêu quan điểm về nội dung có nên quy định cụ thể số lượng bộ, cơ quan thuộc Chính phủ trong dự thảo, đại biểu Lê Bộ Lĩnh (An Giang) đề nghị cơ quan chức năng cần có nghiên cứu, tổng kết, từ đó có bài học kinh nghiệm xử lý các bất cập nâng cao hiệu quả quản lý Nhà nước của khối các bộ kinh tế tổng hợp quản lý đa ngành, đa lĩnh vực sau 7-8 năm tiến hành sáp nhập như Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Công Thương...
Đồng ý với quy định không ghi số lượng và tên gọi các bộ, cơ quan ngang bộ ngay trong Luật nhưng đại biểu Lò Hải Ươi (Lai Châu) đề nghị cần làm rõ hơn vị trị quản lý, nhất là trách nhiệm của Bộ trưởng, thủ trưởng cơ quan trên cương vị đứng đầu, tránh đùn đẩy trách nhiệm của các bộ, ngành. Song vị đại biểu của Lai Châu cũng đề xuất mở hơn: Trường hợp cần thiết phải điều chỉnh cho phù hợp với từng thời kỳ, Chính phủ trình Quốc hội thành lập, sáp nhập bộ, cơ quan ngang bộ.
Ở góc độ khác, đại biểu Bùi Sỹ Lợi (Thanh Hóa) đề nghị dự thảo Luật cần có quy định chi tiết về tỷ lệ, số lượng thành viên nữ trong Chính phủ; số lượng nữ đảm nhiệm chức vụ thứ trưởng, cấp phó cơ quan ngang bộ để đảm bảo mục tiêu bình đẳng giới.
Đề cập tới vấn đề thẩm quyền của Chính phủ và chính quyền địa phương hiện nay, đại biểu Trần Du lịch cho rằng, tồn tại lớn nhất trong cải cách hành chính của ta là không rõ chế độ công vụ, cái gì thuộc thẩm quyền Chính phủ, cái gì thuộc thẩm quyền chính quyền địa phương.
Biểu hiện cụ thể của tình trạng chế độ trách nhiệm không rõ ràng là khi trước Quốc hội, nếu đại biểu chất vấn về vấn đề hàng giả tại địa phương thì không biết là lỗi của ai, của Chính phủ hay chính quyền địa phương. Nếu Chính phủ không đưa ra đầy đủ các quy định, không kiểm tra công vụ thì Chính phủ chịu trách nhiệm, nhưng nếu để hàng giả bày bán là địa phương phải chịu trách nhiệm. “Như vậy, làm luật phải làm rõ, nếu không chúng ta không thể cải cách hành chính và sẽ chồng chéo liên tục” – ông Lịch bày tỏ lo ngại.
Quang Cảnh