Fed có thể sớm thắt chặt chính sách
Omicron + taper = biến động
Thực tế đã xảy ra là các thị trường chứng khoán đã giảm mạnh vào hôm thứ Ba vừa qua sau khi Chủ tịch Fed Jerome Powell phát biểu trước Quốc hội rằng, kế hoạch giảm 15 tỷ USD mỗi tháng đối với chương trình mua tài sản (taper) có thể không còn phù hợp và NHTW có thể cần phải hành động nhanh hơn. S&P 500 và Dow đều đóng cửa giảm 1,9%, trong khi Nasdaq Composite giảm 1,6%. Đà giảm sâu tiếp tục kéo qua phiên thứ Tư (1/12), với kết thúc phiên chỉ số Dow Jones giảm 1,3% xuống 34.022,04 điểm; chỉ số S&P 500 giảm 1,2% xuống 4.513,04 điểm và Nasdaq Composite giảm 1,8% xuống 15.254,05 điểm. Đà giảm mạnh của các chỉ số chứng khoán một phần còn do tác động của việc tại Mỹ xuất hiện ca nhiễm biến thể Omicron đầu tiên vào ngày 1/12. Trong một báo cáo gửi tới khách hàng, các chiến lược gia tại UBS đã khái quát tình hình thị trường hiện tại theo công thức: "Omicron + taper = biến động".
Lạm phát tăng cao, việc làm chưa đạt kỳ vọng và xuất hiện biến thể Omicron tiếp tục đặt Fed trước các thách thức trong điều hành |
Fed đã và đang đứng trước tình thế cực kỳ khó khăn. Trong bối cảnh giá tiêu dùng liên tục tăng cao và hiện đang ở mức tăng nhanh nhất trong ba thập kỷ thì thị trường việc làm vẫn chưa phục hồi như kỳ vọng. Tại cuộc họp chính sách tháng 11 vừa qua, Fed quyết định sẽ rút dần các biện pháp kích thích thời kỳ khủng hoảng - bắt đầu bằng kế hoạch giảm 15 tỷ USD mỗi tháng đối với chương trình mua tài sản kể trên - để giữ cho nền kinh tế không quá nóng, mặc dù vẫn cố gắng hành động “nhẹ tay” để không gây nguy hiểm cho sự phục hồi của thị trường việc làm Mỹ với tỷ lệ thất nghiệp vẫn ở mức 4,6% (trước đại dịch, tỷ lệ thất nghiệp chỉ ở mức 3,5%).
Tuy nhiên, sự xuất hiện của biến thể Omicron đã khiến việc đánh giá tình hình trở nên khó khăn hơn. Trong khi các nhà khoa học đang gấp rút xác định xem liệu chủng này có khả năng lây truyền cao hơn, nguy hiểm hơn cũng như liệu vắc xin hiện tại có hiệu quả trong việc chống lại biến chủng này hay không thì với các nhà kinh tế, họ còn đang lo ngại ở một khía cạnh khác nữa. Đó là liệu Omicron có thể khiến nhiều người lại một lần nữa phải “ở nhà” (theo nghĩa không đi làm, chưa tham gia vào thị trường lao động), hoặc thậm chí một số địa điểm một lần nữa lại phải phong tỏa, đóng cửa. Hy vọng là không nhưng nếu điều đó xảy ra, tất yếu sẽ ảnh hưởng không nhỏ và theo hướng tiêu cực đến sự phục hồi của thị trường lao động.
Chuyển sang quan điểm “diều hâu”
Thế nhưng từ là một nhân vật vốn khá gắn với hình ảnh “ôn hòa”, ông Powell dường như đã trở nên “diều hâu” vào thứ Ba vừa qua, bất chấp những diễn tiến mới về dịch bệnh này. Nhóm chuyên gia nghiên cứu của Goldman Sachs thậm chí đã “soi” rất kỹ và lưu ý rằng, Chủ tịch Fed Powell đã có tới 3 lần tuyên bố - với độ khẳng định ngày càng tăng - rằng, sẽ là thích hợp để thảo luận về việc đẩy nhanh tốc taper.
"Tại thời điểm này, nền kinh tế đang rất mạnh và áp lực lạm phát đang ở mức cao và do đó, theo quan điểm của tôi, taper có lẽ cần hoàn thành sớm hơn một vài tháng (so với kế hoạch) là phù hợp", ông Powell nói hôm thứ Ba. Tất nhiên cần lưu ý thời điểm Chủ tịch Fed đưa ra quan điểm này là ngày 30/11 - khi tại Mỹ chưa phát hiện ca nhiễm biến thể Omicron nào. Tuy nhiên chỉ sau đó chưa đầy 24h, Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) Mỹ đã công bố phát hiện ca nhiễm biến thể Omicron đầu tiên vào ngày 1/12.
Trên thị trường tài chính Mỹ, lợi suất trái phiếu kho bạc kỳ hạn 10 năm có lúc tăng lên gần 1,5% trong phiên ngày thứ Tư, dù sau đó đã giảm xuống chỉ còn 1,41%. Giới đầu tư tiếp tục mua mạnh trái phiếu để phòng ngừa rủi ro bởi thị trường đang lường tới khả năng nếu Fed thực hiện taper nhanh hơn thì việc tăng lãi suất điều hành cũng có thể xảy ra sớm hơn.
Quan điểm trên của ông Powell ít nhiều nói lên điều gì đó về sự thay đổi trong đánh giá của Fed về lạm phát. Trong nhiều tháng qua, ông Powell luôn cho rằng, lạm phát tăng chỉ là "tạm thời" và sẽ dịu đi khi áp lực của đại dịch đối với chuỗi cung ứng giảm bớt. Nhưng hôm thứ Ba vừa qua, ông Powell nói rằng đã đến lúc không còn sử dụng từ này. “Cuối cùng, quan điểm lạm phát chỉ là "tạm thời" đã chính thức kết thúc vì bình luận của ông Powell củng cố quan điểm rằng, giá tăng cao có khả năng sẽ tiếp tục tồn tại trong năm tới”, Charlie Ripley, chiến lược gia đầu tư cấp cao của Allianz Investment Management, nhìn nhận.
Khả năng của Fed trong việc chống lại lạm phát mà không làm ảnh hưởng đến các thị trường - vốn đã quen với “đồng tiền dễ dãi” - luôn là một thách thức và càng thách thức và phức tạp hơn trong bối cảnh lại xuất hiện biến thể Omicron. Viết cho một chuyên mục trên Bloomberg, chuyên gia kinh tế Mohamed El-Erian cho rằng Fed đã quá chậm trong việc thừa nhận lạm phát. "Vấn đề là khi thức tỉnh muộn như vậy trước thực tế lạm phát cao sẽ làm tăng rủi ro chính sách sẽ đi sai hướng", chuyên gia này viết.
"Một sai lầm chính sách - nếu có - sẽ làm tăng thêm những tai ương của nền kinh tế, trong đó các bộ phận dân cư dễ bị tổn thương hơn đang phải đối phó với lạm phát làm mất đi thu nhập của họ và cũng có thể khiến nhiều người Mỹ không theo kịp thị trường nhà ở vì giá tăng quá cao. Đây là điều đặc biệt đáng tiếc nhưng lẽ ra hoàn toàn có thể tránh được", Mohamed El-Erian cho biết thêm.