Fed hứng chịu nhiều chỉ trích, lo “đi quá xa”
Ai cũng hiểu hậu quả của việc Fed không kiểm soát được lạm phát có thể rất nghiêm trọng. Giá các mặt hàng đã tăng đột biến. So với cùng kỳ năm trước, giá trứng tại Mỹ đã tăng 40% vào tháng 8, bơ động và thực vật tăng gần 30%, giá xăng dầu - ngay cả khi đã giảm mạnh 10,6% trong tháng 8 - cũng vẫn cao hơn 25% so với cùng kỳ năm 2021.
Trước áp lực giá cả liên tục tăng cao, người tiêu dùng Mỹ đã phải tiết kiệm để bù đắp chi phí. Theo Cơ quan phân tích kinh tế Mỹ, tỷ lệ tiết kiệm cá nhân là 3,5% vào tháng 8, chỉ cao hơn mức 3% vào tháng 6 và là mức thấp nhất trong 14 năm qua.
Ngày càng có nhiều ý kiến chỉ trích Fed đang theo đuổi lộ trình thắt chặt quá mức. |
Đó chỉ là một trong những chỉ dấu cho thấy hậu quả của việc không kiểm soát được lạm phát sẽ rất nghiêm trọng. Joseph Brusuelas, kinh tế gia trưởng Hoa Kỳ tại RSM cho rằng trong tình huống xấu, tỷ lệ thất nghiệp có thể lên tới 5,5% với khoảng 3,5 triệu việc làm bị mất đi do các công ty phải sa thải người lao động để đối phó với sự suy giảm kinh tế và chi phí tăng cao nếu lạm phát tiếp tục hoành hành.
“Vấn đề không phải là chúng ta có rơi vào suy thoái hay không, mà chỉ là thời điểm điều đó sẽ xảy ra và mức độ khốc liệt của suy thoái đến đâu. Theo cảm nhận của tôi, nền kinh tế sẽ rơi vào suy thoái thời điểm quý II/2023”, Brusuelas nhận định.
Tuy nhiên theo các chuyên gia, quan trọng là Fed cần phải dừng lại “đúng lúc”, bởi nếu Fed đi “quá xa” trong nhiệm vụ lấy lại sự ổn định giá cả thì hệ quả cũng có thể lớn không kém. Vì vậy, lo ngại Fed đi “quá xa” khiến nền kinh tế bị kìm hãm quá nhiều và lâm vào suy thoái sâu đang là mối quan ngại chính hiện nay.
Theo cập nhật triển vọng gần đây nhất của Fed, các nhà hoạch định chính sách dự kiến sẽ tiếp tục lộ trình tăng lãi suất tới năm 2023 một khi chưa thấy lạm phát giảm nhanh về mức mục tiêu đặt ra và ngay cả khi nền kinh tế Mỹ phải chấp nhận nhiều “đau đớn”.
Một số nhà phân tích cho rằng Fed không nên tiếp tục tăng lãi suất khi nền kinh tế suy yếu đi. Thay vào đó, chỉ nên tăng đến khi thấy đã đạt đến trạng thái cân bằng - đủ để làm nền kinh tế chậm lại, đủ để giúp điều chỉnh những lệch pha cung - cầu hiện nay. Còn việc “thắt” quá mạnh có thể gây ra những nỗi đau sâu sắc hơn và không cần thiết. “Nếu Fed lạm dụng nó (việc tăng lãi suất), sẽ khiến nền kinh tế trải qua suy thoái sâu hơn nhiều với tỷ lệ thất nghiệp cao hơn đáng kể”, chuyên gia Brusuelas cảnh báo.
Một số chuyên gia thậm chí cho rằng thêm lần tăng lãi suất vừa qua là đã đủ và nên tạm dừng để lạm phát giảm dần và nền kinh tế phục hồi.
“Fed có thể bỏ ngay hôm nay (ý nói dừng lại việc tăng lãi suất) và lạm phát sẽ trở lại mức có thể chấp nhận được vào mùa xuân năm tới. Tôi thực sự nghĩ rằng cuộc chiến chống lạm phát đã thắng. Đơn giản là chúng ta chưa nhìn ra điều đó”, James Paulsen, chiến lược gia trưởng về đầu tư tại The Leuthold Group, nêu quan điểm.
Chuyên gia này cũng dẫn ra những dấu hiệu cho thấy lạm phát đã bước vào giai đoạn giảm, từ giá ô tô đã qua sử dụng, giá hàng hóa nhập khẩu hay giá các mặt hàng liên quan đến công nghệ cũng đang giảm, trong khi tồn kho bán lẻ đang tăng lên.
“Nếu Fed muốn, họ có thể gây ra một cuộc suy thoái không cần thiết. Tôi chỉ không biết tại sao họ lại muốn làm điều đó”, James Paulsen tiếp tục chỉ trích Fed.
Thực tế, Paulsen không đơn độc trong những lời chỉ trích của mình. Hiện cũng có ngày càng nhiều lời kêu gọi khắp Phố Wall kêu gọi Fed giảm bớt việc thắt chặt chính sách và theo dõi nền kinh tế tiến triển như thế nào từ thời điểm hiện tại.
Christopher Harvey, trưởng bộ phận chiến lược cổ phiếu của Wells Fargo cho rằng, thông điệp của Fed, đặc biệt là từ Chủ tịch Jerome Powell, rằng họ sẵn sàng gây “một số đau đớn” cho nền kinh tế đang được hiểu là Fed đang sẵn sàng tiếp tục cho đến khi “có điều gì đó xảy ra”.
“Điều đáng lo ngại là sự suy giảm rõ ràng của các tín hiệu thị trường vốn khi Fed tiến tới mục tiêu lạm phát 2%”, Harvey cho biết. “Do đó, những tín hiệu đó sẽ cần phải lớn hơn (tức là thị trường chứng khoán thậm chí tiếp tục lao dốc hơn nữa) trước khi Fed phản ứng (đảo chiều chính sách). Điều này cũng ngụ ý rằng cuộc suy thoái có thể sẽ kéo dài và nghiêm trọng hơn so với các nguyên tắc cơ bản hiện tại và các rủi ro thị trường đã chỉ ra”.