Giải bài toán lao động chất lượng cao?
Trên địa bàn TP. Đà Nẵng số người trong độ tuổi lao động khá dồi dào, chưa kể lực lượng lao động đến từ các địa phương trong khu vực miền Trung và Tây Nguyên… Song nhiều doanh nghiệp (DN) vẫn trong tình trạng thiếu hụt nguồn lao động chất lượng cao.
Việc đào tạo cần được gắn với địa chỉ cụ thể
Các DN thường xuyên tuyển dụng lao động qua kênh giới thiệu việc làm của Trung tâm giới thiệu việc làm hoặc tại các phiên hội chợ việc làm được tổ chức định kỳ hàng tháng, thế nhưng nguồn lao động chất lượng cao vẫn không đáp ứng đủ nhu cầu tuyển dụng.
Theo ông Iwama Shinichi, Chủ tịch Công ty Daiwa Seiko, Chủ tịch Chi hội DN Nhật Bản tại Đà Nẵng: Để có được nguồn nhân lực đáp ứng đủ nhu cầu, các DN Nhật Bản trên địa bàn đã tiêu tốn rất nhiều thời gian và chi phí trong việc tuyển dụng, đào tạo, đào tạo lại để có nguồn lao động phù hợp với công việc. Bởi nguồn lao động hiện có khá dồi dào nhưng phần lớn không đáp ứng được.
Các DN trong nước cũng thực hiện chính sách tương tự. Tại Công ty cổ phẩn Dệt may Hòa Thọ, để có nguồn nhân lực đáp ứng nhu cầu khi đưa vào vận hành và sử dụng dây chuyền sản xuất veston, DN phải tuyển dụng hàng trăm lao động đưa đi đào tạo, học việc tại Tổng công ty cổ phần may Nhà Bè, sau đó đưa về làm lực lượng lao động nòng cốt của dây chuyền mới…
Lĩnh vực du lịch cũng nằm trong tình trạng này, theo ông Ngô Quang Vinh, Giám đốc Sở Văn hóa – Thể thao và Du lịch TP. Đà Nẵng, hiện lực lượng lao động ngành du lịch trên địa bàn có gần 14.000 người, song tỷ lệ lao động được đào tạo đúng chuyên môn chỉ chiếm 40,6%.
Sự thiếu thốn về nhân lực có nghiệp vụ càng thể hiện rõ với đội ngũ lao động trong hoạt động lữ hành, chỉ chiếm 5,7%, đội ngũ hướng dẫn viên du lịch chiếm 4,2%. Đáng lưu ý, số lao động có trình độ ngoại ngữ trong toàn ngành du lịch chỉ chiếm 38%.
Ông Huỳnh Tấn Vinh, Chủ tịch Hiệp hội Du lịch Đà Nẵng cho hay, sự thiếu hụt nguồn nhân lực du lịch có chuyên môn nghiệp vụ dẫn đến sự cạnh tranh thu hút ngày càng gay gắt giữa các DN. Điều này, không những tạo sức ép chi phí mà còn khiến người lao động thiếu gắn bó lâu dài với DN. Hậu quả là chất lượng phục vụ du lịch giảm sút, lượng khách sụt giảm khiến việc đầu tư cho các dự án du lịch thiếu hiệu quả...
PGS.TS. Trần Văn Nam, Giám đốc Đại học Đà Nẵng phân tích: Tình trạng “chảy máu chất xám” tại Đà Nẵng, cũng như các tỉnh miền Trung vẫn diễn ra phổ biến. Tỷ lệ sinh viên, đặc biệt là sinh viên khá giỏi sau khi tốt nghiệp “chảy” về tỉnh, thành phía Nam như TP. Hồ Chí Minh, Bình Dương, Đồng Nai… làm việc chiếm tỷ lệ khá cao.
Đơn cử, có tới hơn 60% sinh viên một số ngành của Trường Đại học Bách Khoa (Đại học Đà Nẵng) sau khi tốt nghiệp vào các tỉnh phía Nam làm việc.
Trong khi, một số DN nước ngoài sau khi khảo sát, tìm kiếm cơ hội đầu tư đã bỏ đi nơi khác, vì lo ngại không có đủ nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu công việc, nhất là thiếu hụt nguồn nhân lực trình độ cao, có khả năng quản lý, điều hành theo tiêu chuẩn quốc tế…
Qua đánh giá của các ngành chức năng, nguyên nhân của việc thiếu lao động có tay nghề cao một phần xuất phát từ nhận thức của người lao động chưa xác định được việc học để có công việc ổn định và có thể lập thân, lập nghiệp.
Bên cạnh đó, việc thiếu sự kết hợp giữa các DN với các cơ sở đào tạo đã làm cho các DN không tuyển dụng được lao động đúng với yêu cầu, từ đó tạo ra một khoảng cách khá lớn giữa nhu cầu với thực tế.
Để khắc phục thực trạng này, PGS. TS. Trần Văn Nam cho rằng, cần đẩy mạnh công tác thống kê, dự báo về nhu cầu nguồn nhân lực, từ đó có chiến lược phát triển đúng đắn. Cần phải chỉ ra nhu cầu nhân lực của từng ngành, với số lượng cụ thể, yêu cầu bằng cấp, trình độ tương ứng để có kế hoạch đào tạo rõ ràng…
Cùng với đó, do sự phát triển kinh tế - xã hội rất nhanh, nên khi đào tạo nguồn nhân lực cần xác định ngành nghề hoặc nhóm ngành nghề cho đúng để tạo điều kiện thuận lợi cho người học và nhà tuyển dụng. Đặc biệt, phải có sự quy hoạch phân công trong mạng lưới các trường đại học để công tác đào tạo hiệu quả hơn.
Đồng thời, do sự toàn cầu hóa về thị trường lao động, nên trình độ ngoại ngữ là rất cần cho người lao động, do đó các cơ sở đào tạo cần chú trọng đào tạo kỹ năng ngoại ngữ song song với đào tạo chuyên môn.
Ông Nam cũng đề nghị: Các ngành chức năng cần tham mưu cho chính quyền địa phương xây dựng chiến lược, giải pháp thu hút, đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao. Các trường, cơ sở đào tạo cần “mạnh tay” đầu tư xây dựng, củng cố, nâng cao chất lượng đào tạo, khắc phục tình trạng manh mún, kém hiệu quả.
Việc đào tạo cần được gắn với địa chỉ, nhất là ưu tiên đào tạo, phát triển những ngành nghề mà các DN có nhu cầu tuyển dụng nhiều lao động…
Bài và ảnh Công Thái