Giới hạn tỷ lệ an toàn, vốn đi vào trọng tâm

NHNN đã ban hành Thông tư 08/2020/TT-NHNN sửa đổi, bổ sung Thông tư số 22/2019/TT-NHNN quy định về các giới hạn, tỷ lệ bảo đảm an toàn trong hoạt động của các ngân hàng. Theo đó, thời hạn áp dụng tỷ lệ tối đa của nguồn vốn ngắn hạn được sử dụng để cho vay trung dài hạn của các NHTM sẽ được lùi 1 năm so với quy định của Thông tư 22.

Chính sách được thị trường trông đợi

Theo NHNN Việt Nam, mục tiêu chính của việc sửa đổi các quy định về giới hạn tỷ lệ an toàn vốn là tạo “điều kiện cho các ngân hàng hỗ trợ tốt hơn đối với khách hàng vay vốn phục hồi sản xuất kinh doanh”.

Quả vậy, mặc dù hiện tỷ lệ dùng vốn ngắn hạn để cho vay trung dài hạn của toàn hệ thống TCTD chỉ ở mức 25,52%. Tỷ lệ này ở cả khối NHTM có vốn Nhà nước và khối NHTMCP đều dưới mức 29%. Tuy nhiên, áp lực từ việc bắt buộc phải áp dụng tỷ lệ 37% theo Thông tư 22 từ đầu tháng 10/2020 phần nào sẽ khiến phương án cơ cấu nguồn vốn của các ngân hàng gặp khó khăn. Chưa kể rằng, do ảnh hưởng của dịch Covid-19, nguồn tiền gửi của các NHTM có chiều hướng giảm, sẽ khiến các ngân hàng gặp khó trong việc cân đối tỷ lệ huy động và cho vay.

Việc giãn thời hạn áp dụng tỷ lệ vốn ngắn hạn cho vay trung dài hạn sẽ tạo điều kiện cho các ngân hàng hỗ trợ khách hàng bị ảnh hưởng bởi dịch Covid -19

Đánh giá về động thái hỗ trợ thị trường của NHNN khi ban hành Thông tư 08, ông Phan Lê Thành Long - Giám đốc Viện Kế toán quản trị công chứng Úc tại Việt Nam cho rằng, bản chất của việc giãn lộ trình siết vốn ngắn hạn cho vay trung dài hạn là giữ nguyên mức trần hiện tại thêm 1 năm. Điều này giúp cho ngân hàng giảm chi phí huy động, từ đó góp phần giảm chi phí vốn vay trung và dài hạn cho cộng đồng DN.

Cũng theo ông Long, mục tiêu chính mà NHNN nhắm tới khi ban hành Thông tư 08 là lường trước những rủi ro về an toàn vốn và thanh khoản có thể xảy ra khi mà từ đầu năm đến nay, hầu hết các NHTM đều đã thực hiện cơ cấu lại thời hạn trả nợ cho khách hàng, tức là nhiều khoản vay ngắn hạn đã được chuyển thành vay trung hạn. Khi Thông tư 08 có hiệu lực sẽ giúp các TCTD yên tâm với các khoản nợ đã cơ cấu và tiếp tục cởi mở cung ứng vốn trung dài hạn cho nền kinh tế. Tuy nhiên, sức ép với các NHTM cũng không nhỏ vì sức hấp thụ vốn của thị trường không lớn. “Từ nay đến cuối năm nhân viên tín dụng sẽ vất vả chạy chỉ tiêu cho vay, trong khi vẫn phải giữ nợ xấu trong tầm kiểm soát, do đó rất áp lực”, ông Long nói.

Đồng quan điểm, đại diện chi nhánh một NHTMCP tại TP.HCM cho rằng, Thông tư 08 mới được ban hành là văn bản pháp lý có tính cởi trói cho các NHTM. Bởi từ đầu năm đến nay, việc cơ cấu nợ cho khách hàng ảnh hưởng từ dịch Covid-19 đã khiến các ngân hàng sử dụng hết một phần room của vốn vay trung hạn thuần túy. Nếu được giữ nguyên tỷ lệ 37% vốn ngắn hạn cho vay trung dài hạn thêm 1 năm thì các ngân hàng có thể an tâm hơn để tăng cho vay trung hạn trong các tháng tới.

Đánh đổi nhưng vẫn phải phòng rủi ro

Theo phân tích từ nhiều chuyên gia tài chính và các DN thì với việc giãn thời hạn giảm dần tỷ lệ vốn ngắn hạn cho vay trung dài hạn, sức ép ngắn hạn ở cả phía NHTM và DN đều được giảm nhẹ. Trong bối cảnh nguồn vốn huy động của hệ thống ngân hàng tăng thấp như hiện nay (đến 28/7 vốn huy động tăng 3,51%) thì động thái chủ động của NHNN sẽ giúp cho các NHTM giảm áp lực huy động vốn. Trong khi đó, đối với các DN, mặc dù hiện nay nhu cầu vay vốn khá yếu nhưng được dự báo sẽ tăng nhanh trở lại khi dịch bệnh qua đi. Trong các tháng tới, nhu cầu vay vốn trung dài hạn để tái cơ cấu sản xuất kinh doanh sẽ có cơ hội tiếp cận khi các NHTM còn nhiều dư địa để cung ứng.

Còn với DN, nhiều ý kiến cho rằng, để đưa những hiệu ứng tích cực của Thông tư 08 vào thực tiễn, bên cạnh ngành Ngân hàng thì Chính phủ cần có thêm nhiều chính sách hỗ trợ DN phục hồi, nhất là các DN hoạt động trong các ngành nghề sử dụng nhiều lao động. Chẳng hạn, quy định rõ DN có sử dụng trên 1.000 lao động, có doanh thu xuất khẩu trên 10 triệu USD thì được tiếp cận nguồn vốn ưu đãi lãi suất 5% hoặc được vay lãi suất 3% trong 6 tháng để trả lương cho công nhân…

Riêng đối với các NHTM, hầu hết các chuyên gia tài chính đều nhận định rằng thời điểm này là thời điểm khá thuận lợi để các nhà băng cân đối nguồn vốn huy động và cho vay, kịp thời tận dụng nhu cầu vay vốn tái đầu tư của DN để tăng trưởng tín dụng các tháng cuối năm. Tuy nhiên, cũng có ý kiến cho rằng các NHTM vẫn cần hết sức lưu ý về an toàn thanh khoản.

Ông Trần Hữu Hoàng - chuyên gia tài chính tại FPT Information System cho rằng, việc kiểm soát tỷ lệ vốn ngắn hạn cho vay trung dài hạn trong giai đoạn hiện tại đối với hệ thống ngân hàng là rất đáng lưu tâm. Bởi khi giữ nguyên tỷ lệ vốn ngắn hạn cho vay trung dài hạn, các ngân hàng có thể sẽ đánh đổi rủi ro thanh khoản lấy biên lãi thuần cao hơn. Bởi vậy NHNN cần phải bám diễn biến này để điều chỉnh cho phù hợp.

Ông Hoàng cho rằng, trong giai đoạn hiện nay, do đầu ra cho vay của các NHTM đang khá khó khăn, nguồn tiền gửi không kỳ hạn (CASA) lớn và biên lãi thuần (NIM) của nhiều ngân hàng khá tốt nên sự đánh đổi rủi ro thanh khoản lấy biên lợi nhuận cao hơn chưa quá nghiêm trọng. Tuy nhiên, xu hướng vay và rút tiền ra của hệ thống NHTM sẽ tăng nhanh hơn nguồn thu về, từ đó tạo sức ép lên thanh khoản ở các NHTM. Chính vì vậy ông Hoàng cho rằng trong 2 năm tới, kể từ thời điểm hiện tại sẽ là trải nghiệm vô giá về thanh khoản mà các NHTM tùy vào khẩu vị rủi ro sẽ phải chủ động kiểm soát.