Khi vốn ồ ạt vào chứng khoán: Kiến tạo doanh nghiệp tỷ đô

Theo ông, nguyên nhân nào khiến thị trường chứng khoán năm nay xuất hiện nhiều phiên có giá trị giao dịch hơn 1 tỷ đô, với kỷ lục lên tới hơn 38.000 tỷ đồng, khoảng 1,65 tỷ USD?

Ông Lê Hải Trà, Tổng Giám đốc HoSE

Thứ nhất, sự bùng nổ thanh khoản trên thị trường chứng khoán trong thời gian qua không nằm ngoài xu thế chung của thị trường chứng khoán thế giới. Dù là một năm vô cùng khó khăn trước bối cảnh của dịch bệnh, tuy nhiên chúng ta thấy rằng thị trường chứng khoán Mỹ liên tục lập những kỷ lục mới và thanh khoản của các thị trường chứng khoán khu vực châu Á - Thái Bình Dương cũng đều tăng trong khoảng 50-70%.

Với Việt Nam, ở thời điểm đầu năm 2020, giá trị giao dịch bình quân xấp xỉ 4.000 tỷ đồng/ngày thì đến cuối năm 2020 đã vượt 12 nghìn tỷ đồng. Thời điểm khi xảy ra tình trạng quá tải của hệ thống giao dịch của Sở Giao dịch Chứng khoán TP.HCM thì giá trị giao dịch bình quân lên đến hơn 16 nghìn tỷ, tức là gấp bốn lần, và nếu chúng ta tính đến thời điểm tháng 6/2021 thì vượt qua ngưỡng 22 nghìn tỷ đồng, hay gấp sáu lần. Đây là tốc độ tăng trưởng rất nhanh trong thời gian rất ngắn.

Thứ hai, sự gia tăng thanh khoản như vậy nói lên mức độ quan tâm của nhà đầu tư đối với thị trường chứng khoán và nó cũng thể hiện rằng các nhà đầu tư đang muốn tìm kiếm cơ hội sinh lời mới, khi thị trường đang hứa hẹn những cơ hội sinh lời có tính chất thuyết phục hơn.

Thứ ba, đằng sau của tất cả sự bùng nổ về mặt thanh khoản, với sự tham gia, quan tâm hơn của các nhà đầu tư, có liên quan đến yếu tố công nghệ. Yếu tố này đặt ra những thách thức, khó khăn mà chúng ta gặp phải trong thời gian qua, nhưng nó cũng chính là một trong những yếu tố thúc đẩy rất quan trọng đối với thanh khoản chung trên thị trường.

Hiện có tới 37 doanh nghiệp có vốn hóa hơn 1 tỷ USD trên sàn HoSE, theo ông điều gì đã thúc đẩy doanh nghiệp Việt “lớn” nhanh như vậy?

Nếu không có thị trường chứng khoán thì giá trị của một doanh nghiệp sẽ chỉ nằm ở trên sổ sách. Nhưng mà khi có thị trường chứng khoán, giá trị sổ sách được mang ra trao đổi giữa các nhà đầu tư với nhau. Quá trình đó dẫn đến việc người ta định giá doanh nghiệp qua doanh thu, lợi nhuận, tỷ lệ tăng trưởng lợi nhuận… để xác định mức giá trao đổi, hay chính là giá cổ phiếu ở trên thị trường.

Ngoài ra, trong mức giá trị thị trường đó, giá trị tỷ đô đó, còn một yếu tố khác là sự kỳ vọng của nhà đầu tư về tiềm năng tăng trưởng, khả năng tạo ra lợi nhuận của doanh nghiệp. Và đó chính là những yếu tố tạo nên giá trị tỷ đô của doanh nghiệp trên thị trường.

Liên quan đến cơ hội đầu tư “có tính chất thuyết phục hơn” như ông nói, cơ hội cho doanh nghiệp huy động vốn trung và dài hạn..., cũng có lo ngại chuyện pha loãng, với 147 doanh nghiệp niêm yết dự kiến tăng vốn tổng cộng gần 102.600 tỉ đồng qua phát hành cổ phiêu trong năm nay. Có nên lo lắng về điều này, theo ông?

Một trong những nguyên lý cơ bản đối với các doanh nghiệp, đặc biệt trong giai đoạn đầu khởi nghiệp, hầu như họ sẽ không trả cổ tức bằng tiền mặt, thay vào đó là trả cổ tức bằng cổ phiếu.

Trên thế giới có những doanh nghiệp rất nổi tiếng, trong một thời gian dài họ không trả cổ tức bằng tiền mặt, như Microsoft hay đế chế đầu tư rất nổi tiếng của nhà đầu tư huyền thoại Warren Buffett…

Đối với các nhà đầu tư, khẩu vị khác nhau dẫn tới sự lựa chọn khác nhau. Có những nhà đầu tư chỉ quan tâm đến cổ phiếu tăng trưởng, không quan tâm đến cổ tức bằng tiền mặt. Thế nhưng, có những nhà đầu tư lại coi cổ tức hàng năm là một phần trong những kế hoạch chi tiêu của gia đình hay cá nhân…

Cổ tức bằng cổ phiếu hay tiền mặt… chỉ là những hình thức khác nhau của hiện thực hóa lợi nhuận. Vì về bản chất, đối với nhà đầu tư, điều cuối cùng là họ thu được gì, lợi nhuận theo thời gian thế nào khi nắm giữ cổ phiếu.

Quy mô thị trường chứng khoán Việt Nam đã vượt 108% GDP. Ông đánh giá như thế nào về tiềm năng tăng trưởng và huy động vốn của thị trường trong tương lại?

Con số 108% GDP của thị trường chứng khoán Việt Nam mới đạt được vào cuối tháng 6/2021. Còn trước đó, vào cuối năm 2020 giá trị vốn hóa của chúng ta vẫn chưa đạt tới 100% GDP. Có thể nói rằng trong 6 tháng qua, thị trường chứng khoán Việt Nam là một trong những thị trường có tốc độ tăng trưởng cao nhất trong khu vực ASEAN.

Từ trước đến nay, Việt Nam là thị trường có quy mô vốn thấp nhất trong 6 nước ASEAN thì trong 6 tháng đầu năm vừa qua, chúng ta lần đầu tiên bước lên vị trí thứ 5 khi vượt qua thị trường gần kề với chúng ta nhất là Philippines. Trong khu vực ASEAN 6, chúng ta cũng là quốc gia thứ tư có tỷ lệ vốn hóa vượt 100% GDP.

Nhìn vào khu vực ASEAN, Singapore hiện có quy mô vốn hóa thị trường 195% GDP. Đây là tỷ lệ mà chúng ta hoàn toàn có thể hướng tới. Bởi hiện nay, Việt Nam vẫn được các các nhà đầu tư quốc tế, các tổ chức định mức tín nhiệm quốc tế đánh giá cao về tiềm năng tăng trưởng.

Ngoài ra, chúng ta cũng còn các tập đoàn, các doanh nghiệp nhà nước lớn sẽ thực hiện cổ phần hoá và niêm yết trên thị trường chứng khoán. Đây được coi là “trữ lượng” sẽ góp phần đáng kể vào việc tăng quy mô vốn hoá của thị trường chứng khoán, nếu chúng ta thực hiện cổ phần hoá gắn với niêm yết như đã từng rất thành công trong giai đoạn vừa qua.

Để phát huy vai trò huy động vốn trung và dài hạn cho nền kinh tế của thị trường chứng khoán, đâu là giải pháp?

Một trong những mục tiêu trước mắt mà thị trường chứng khoán Việt Nam đang hướng tới là nâng hạng thị trường từ cận biên (Frontier) vào nhóm các thị trường mới nổi (Emerging), theo các tổ chức xây dựng rổ chỉ số như FTSE Russell hay là MSCI. Nâng hạng như vậy đồng nghĩa với việc chúng ta sẽ có thể hấp thụ thêm nguồn vốn đầu tư của tổ chức đầu tư quốc tế vào thị trường chứng khoán Việt Nam.

Cùng với việc nâng hạng như vậy, chúng ta sẽ có cơ hội để chuẩn hóa để bắt kịp với các tiêu chuẩn quốc tế liên quan đến tính công khai, minh bạch, hiệu quả hoạt động của thị trường. Đó sẽ là tiềm năng để chúng ta phát triển thị trường một cách lâu dài, ổn định.

Thứ hai là xu thế đầu tư vào những vấn đề liên quan đến phát triển bền vững. Trong đó, chúng ta nói đến ESG - liên quan đến môi trường, xã hội, quản trị công ty. Đây là những vấn đề nổi lên và đang trở thành mục tiêu, chủ đề với việc thành lập các quỹ đầu tư để chuyên đầu tư vào doanh nghiệp đáp ứng được tiêu chuẩn về ESG. Nếu các doanh nghiệp Việt Nam hiểu và có sự dịch chuyển, thích ứng được với yêu cầu đặt ra này thì chúng ta mới có thể đón, có thể nắm bắt được nguồn vốn đầu tư này.

Thứ ba là phát triển các dịch vụ, sản phẩm mới dựa trên nền tảng công nghệ, trong bối cảnh thị trường tài chính toàn cầu đang có rất nhiều sự dịch chuyển, thay đổi lớn.

Tôi nghĩ rằng đó là những yếu tố rất cơ bản đối với thị trường của chúng ta trong thời gian tới.

Cảm ơn ông!

TalkShow Phố Tài chính là chương trình truyền hình cung cấp cho các nhà đầu tư những thông tin chính thống, đa chiều và các kiến thức chuyên sâu về thị trường Tài chính - Chứng khoán. Chương trình được phát sóng vào lúc 18h30 thứ Hai hàng tuần trên VTV8 và phát lại trên các nền tảng mạng xã hội của TalkShow Phố Tài chính.