Không bi quan khi vốn ngoại sụt giảm
Doanh nghiệp Hàn Quốc muốn đầu tư hơn nữa vào Việt Nam |
Giảm mạnh ở tất cả các hình thức đầu tư
Ảnh hưởng của dịch Covid-19 đã khiến sự sụt giảm trong thu hút vốn đầu tư nước ngoài ngày càng rõ nét hơn với tổng vốn đăng ký cấp mới, điều chỉnh vốn và góp vốn mua cổ phần của NĐT nước ngoài giảm tới hơn 20% so với cùng kỳ năm 2019, chỉ đạt 8,5 tỷ USD. Nguyên nhân chủ yếu do số vốn đăng ký điều chỉnh tăng thêm chỉ đạt trên 1,07 tỷ USD, giảm 18% so với cùng kỳ năm 2019.Tương tự như vậy, số vốn góp, mua cổ phần của NĐT nước ngoài cũng giảm mạnh tới 65,6% so với cùng kỳ năm 2019. Đáng chú ý vốn thực hiện của các dự án đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) cũng chỉ đạt 3,85 tỷ USD, giảm 6,6% so với cùng kỳ.
Theo Cục Đầu tư nước ngoài, mặc dù số lượt góp vốn, mua cổ phần trong 3 tháng qua tăng mạnh tới 52,6%, song quy mô góp vốn nhỏ, bình quân chỉ có 0,78 triệu USD/ lượt góp vốn (nhỏ hơn nhiều so với quy mô bình quân của quý I/2019 là 3,4 triệu USD/lượt góp vốn).
Công nghiệp chế biến - chế tạo vẫn đang thu hút nhiều sự quan tâm của các nhà đầu tư nước ngoài |
Để so sánh chính xác hơn về cục diện vốn ngoại giữa 2 năm 2019-2020, Cục Đầu tư nước ngoài cho biết, nếu không tính các dự án lớn trên tỷ USD (dự án đầu tư mới 4 tỷ USD tại Bạc Liêu năm 2020 và thương vụ góp vốn, mua cổ phần của Beerco vào Beverage năm 2019), thì tổng vốn đăng ký cấp mới, điều chỉnh và góp vốn mua cổ phần của NĐT nước ngoài trong quý đầu năm giảm tới 35,4% so với cùng kỳ năm 2019. Cả số lượt dự án đăng ký mới cũng như số lượt điều chỉnh mở rộng quy mô dự án đều giảm, tương ứng giảm 5% và 17,2% so với cùng kỳ.
Mới đây, Cục Đầu tư nước ngoài đã đưa ra báo cáo đánh giá tác động của dịch Covid-19 tới hoạt động đầu tư nước ngoài tại Việt Nam trong quý I/2020. Cơ quan này cho biết, một trong những ảnh hưởng lớn nhất của dịch là khiến các chuyến công tác tìm hiểu cơ hội đầu tư của các NĐT tiềm năng bị hủy bỏ hoặc trì hoãn. Thời gian qua, có rất nhiều NĐT lớn như Apple, ExxonMobil…quan tâm và đặt vấn đề đến tìm hiểu thị trường Việt Nam để cân nhắc cho các quyết định rót vốn trong tương lai. Tuy nhiên do ảnh hưởng của dịch bệnh, việc đưa ra các quyết định đầu tư đã bị ảnh hưởng nghiêm trọng.
Cũng do ảnh hưởng của dịch Covid-19, các DN FDI đang hoạt động tại Việt Nam cũng gặp khó khăn tương tự như DN trong nước. Theo đó, nhiềuDN lâm vào cảnh thiếu hụt chuyên gia, kỹ thuật viên cao cấp người nước ngoài; nhập khẩu nguyên phụ liệu đầu vào khó khăn, ảnh hưởng đến sản xuất, tiến độ triển khai các dự án và đơn hàng tại Việt Nam. Chưa kể, nhiều DN FDI còn gặp khó khăn về tài chínhdo thị trường tiêu thụ giảm mạnh, sản xuất đình trệ, nhất là với những DN xuất khẩu lớn sang các vùng dịch.
Do các ảnh hưởng tiêu cực đó, nhiều DN không thể tiếp tục duy trì việc kinh doanh nên đã quyết định tạm ngừng hoạt động hoặc cho nhân viên nghỉ luân phiên. Nhiều lao động bị mất việc làm, không có thu nhập nên đời sống gặp khó khăn.
Hành động để gỡ khó, đón thời cơ
Trước thực tế này, các hiệp hội DN nước ngoài tại Việt Nam như Korcham, Eurocham đã kiến nghị các cơ quan, bộ ngành liên quan phối hợp thực thi các giải pháp đồng bộ để hỗ trợ DN FDI, như gia hạn các khoản vay, giảm lãi vay, gia hạn thời gian đóng thuế cho DN…
Cục Đầu tư nước ngoài kiến nghị, cần tạo thuận lợi cho các chuyên gia trong các dự án đầu tư nước ngoài trong việc nhập cảnh theo hình thức đặc biệt. Đó là sau khi có xét nghiệm âm tính thì được làm việc tại khu độc lập, tự cách ly, do UBND tỉnh bảo lãnh và giám sát. Bên cạnh đó, cho phép các chuyên gia, kỹ thuật nước ngoài đang làm việc tại DN FDI được gia hạn Giấy phép lao động để tạm thay thế cho những người chưa được nhập cảnh.
Một đề xuất quan trọng khác để tháo gỡ khó khăn cho hoạt động của các DN FDI là cho phép áp dụng thủ tục thông quan nhanh đối với nguyên vật liệu, hàng hóa nhập khẩu để sản xuất trong thời gian đang có dịch, các DN tự kê khai và tự chịu trách nhiệm.
Bên cạnh đó, Cục Đầu tư nước ngoài cũng khuyến nghị các bộ, ngành, địa phương nên dừng tất cả các cuộc thanh tra, kiểm tra đối với DN FDI trong thời gian có dịch để DN tập trung sản xuất - kinh doanh, phục hồi hoạt động sau tác động của dịch bệnh, trừ trường hợp có nghi vấn hoặc có dấu hiệu vi phạm pháp luật. Đồng thời, xem xét, giải quyết các đề xuất xin giãn tiến độ thực hiện dự án do khó khăn dịch bệnh; kéo dài thời hạn nộp tiền ký quỹ bảo đảm thực hiện dự án; rút ngắn thời gian thực hiện các thủ tục hành chính liên quan tới dự án…
Theo các chuyên gia, cần nhìn nhận sự chững lại của dòng vốn ngoại vào thời điểm hiện tại là do nguyên nhân khách quan, toàn nền kinh tế đều chịu ảnh hưởng tiêu cực của dịch bệnh. Khi dịch qua đi, Việt Nam vẫn đứng trước rất nhiều triển vọng thu hút dòng vốn đầu tư nước ngoài dưới nhiều hình thức và vào nhiều lĩnh vực. Theo ông Nguyễn Bích Lâm, Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê, việc đã và đang tham gia hàng loạt các FTA thế hệ mới, trong đó có Hiệp định Thương mại Việt Nam – Liên minh châu Âu (EVFTA) sẽ tạo nên những nền tảng và bệ đỡ quan trọng để vốn FDI chảy vào Việt Nam.
Đồng quan điểm trên, Nhóm nghiên cứu của Viện Đào tạo và Nghiên cứu, Ngân hàng TMCP Đầu tư và phát triển Việt Nam (BIDV) nhận định, bên cạnh những tác động tiêu cực thì dịch Covid-19 cũng mang lại cơ hội để Việt Nam đón nhận thêm các dự án FDI mới. Theo đó, dịch bệnh sẽ thúc đẩy NĐT xem xét dịch chuyển dòng vốn, dự án FDI từ Trung Quốc và lãnh thổ liên quan như Hồng Kông, Macau… vốn dĩ đã dịch chuyển thời gian qua trước tác động của cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung. Vì vậy, việc cần tập trung hành động lúc này là tháo gỡ khó khăn cho các DN FDI đang hoạt động tại Việt Nam, đồng thời cải thiện các vấn đề nút thắt trên môi trường đầu tư, từ đó quảng bá hình ảnh Việt Nam như một điểm đến an toàn, để khi dịch bệnh qua đi, NĐT sẽ nhanh chóng ra quyết định rót vốn.