Kinh tế hợp tác xã: Bắt kịp, tiến cùng nhờ chuyển đổi số
Kinh tế tập thể (KTTT), mà nòng cốt là hợp tác xã (HTX) là một trong bốn thành phần kinh tế quan trọng trong nền kinh tế nước ta. Tuy nhiên, với tốc độ tăng trưởng khu vực KTTT chỉ bằng một phần hai tốc độ tăng trưởng của nền kinh tế và đóng góp vào GDP cả nước giảm từ khoảng 8% năm 2001 xuống còn 3,6% năm 2020, có thể thấy tụt hậu đang là nguy cơ hiện hữu với thành phần kinh tế này. Con đường ngắn nhất để hóa giải nguy cơ này chính là đổi mới phương thức quản lý, hoạt động thông qua chuyển đổi số.
Ảnh minh họa |
Nguy cơ tụt hậu ngày càng xa về công nghệ, sức cạnh tranh
Báo cáo tại Diễn đàn kinh tế hợp tác, HTX năm 2022 do Bộ Kế hoạch và Đầu tư (KH&ĐT) phối hợp với Văn phòng Chính phủ tổ chức ngày 23/9, Chủ tịch Liên minh HTX Nguyễn Ngọc Bảo cho biết, hiện cả nước có 28.237 HTX, trong đó, 18.785 HTX nông nghiệp, 9.452 HTX phi nông nghiệp. Nhưng trong số HTX nông nghiệp nói trên, mới chỉ có hơn 1.700 HTX ứng dụng công nghệ, 240 HTX sử dụng phần mềm quản lý và sản xuất thông minh nhưng mới chỉ tập trung vào ứng dụng công nghệ tưới tiêu, hệ thống nhà lưới, dán tem truy xuất nguồn gốc. Còn ứng dụng chuyển đổi số vào khâu chế biến, quản lý HTX, kinh doanh sản phẩm… chưa nhiều, khiến các HTX gặp khó khăn trong quản lý hiệu quả các nguồn lực và hạn chế sự tương tác giữa các tác nhân liên quan trong hệ sinh thái.
Một loạt tồn tại, yếu kém được ông Nguyễn Ngọc Bảo chỉ ra: Quá trình chuyển đổi số của các HTX, Liên hiệp HTX diễn ra chậm; cơ sở hạ tầng thông tin của phần lớn HTX ở mức thấp, lạc hậu, chưa đáp ứng yêu cầu của quá trình chuyển đổi số; Việc ứng dụng phần mềm tiện ích chưa được chú trọng, thanh toán điện tử chiếm tỷ lệ thấp trong các HTX ở vùng sâu, vùng xa; Số hóa dữ liệu của phần lớn HTX, Liên hiệp HTX ở mức độ thấp…
Thứ trưởng Bộ KH&ĐT Trần Duy Đông cho biết, bên cạnh những kết quả đạt được, các HTX hiện nay ngoài những khó khăn cố hữu như nguồn nhân lực, đất đai, nguồn vốn, thiên tai và dịch bệnh... còn phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức mới, đặc biệt là cạnh tranh thị trường gay gắt và nguy cơ tụt hậu ngày càng xa về công nghệ. Để tạo động lực cho các HTX khắc phục những hạn chế, khó khăn này, nhiều nhiệm vụ cụ thể đã được triển khai để giúp HTX chuyển đổi số, như: Xây dựng và đưa vào sử dụng hệ thống đăng ký HTX trực tuyến có liên thông với đăng ký thuế; xây dựng và trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình hỗ trợ chuyển đổi số trong doanh nghiệp, HTX và hộ kinh doanh giai đoạn 2021-2025… Bên cạnh đó là việc tiếp tục hoàn thiện thể chế, chính sách. Đặc biệt, Nghị quyết số 20-NQ/TW ngày 16/6/2022 về tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả KTTT trong giai đoạn mới được ban hành, thể hiện rõ quan điểm của Ðảng, Nhà nước trong việc tiếp tục củng cố và phát triển vai trò khu vực KTTT.
Chuyển đổi số là chìa khóa
Phát biểu chỉ đạo tại diễn đàn, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đề nghị các bộ, ngành, địa phương khẩn trương, quyết liệt tổ chức triển khai thực hiện các nhiệm vụ được giao trong Chương trình chuyển đổi số quốc gia, Chiến lược quốc gia phát triển Chính phủ số, Chiến lược quốc gia phát triển kinh tế số và xã hội số; các nhiệm vụ tại Kế hoạch số 10-KH/TW ngày 23/8/2022 của Ban chấp hành Trung ương nhằm sớm cụ thể hóa Nghị quyết số 20-NQ/TW. Trong đó, một trong những nhiệm vụ trọng tâm là phải thay đổi nhận thức, tư duy về chuyển đổi số trong hoạt động quản lý nhà nước về kinh tế hợp tác, HTX, coi đây là nhân tố cốt lõi gắn với đổi mới quản lý và phương thức hoạt động của mô hình kinh tế này. Xây dựng cơ sở dữ liệu chuyên ngành về HTX, liên thông với các cơ sở dữ liệu quốc gia, chuyên ngành khác; tập trung xây dựng một số nền tảng số để phục vụ, hỗ trợ cho HTX...
Thủ tướng yêu cầu các bộ, ngành, địa phương rà soát hệ thống văn bản quy phạm pháp luật, đề xuất, sửa đổi các quy định còn bất cập, cản trở phát triển của KTTT, HTX. Bộ KH&ĐT tiếp tục nghiên cứu, sửa đổi Luật HTX năm 2012 và các văn bản quy phạm pháp luật có liên quan, đặc biệt nội dung chuyển đổi số phải là một nội dung cốt lõi, làm nền tảng; thể chế hóa Nghị quyết số 20-NQ/TW về nội dung chính sách đặc thù cho khu vực kinh tế hợp tác, HTX. Có chính sách hỗ trợ, thu hút nguồn lực, ứng dụng khoa học công nghệ, chuyển đổi số, mở rộng thị trường cho khu vực KTTT, xây dựng các chương trình, đề án, dự án chuyển đổi số để hỗ trợ về kỹ thuật, tài chính và đội ngũ tư vấn giúp các HTX thực hiện chuyển đổi số. Bộ KHĐT khẩn trương hoàn thiện và trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình hỗ trợ chuyển đổi số trong khu vực doanh nghiệp, HTX, hộ kinh doanh. Trong dài hạn, ngay khi Luật HTX năm 2012 được sửa đổi, các bộ ngành, địa phương xây dựng và trình cấp có thẩm quyền phê duyệt Chương trình tổng thể phát triển KTTT trên phạm vi toàn quốc... HTX với tư cách là các tổ chức kinh tế tự chủ, cần phải chủ động thực hiện điều chỉnh phương thức hoạt động sản xuất kinh doanh, chuyển đổi số mạnh mẽ để tồn tại và phát triển, gắn với tăng cường năng lực quản trị HTX theo hướng công khai, minh bạch, thích ứng với bối cảnh, xu hướng phát triển mới; nghiên cứu, ứng dụng mạnh mẽ công nghệ thông tin, chuyển đổi số phù hợp. Hệ thống Liên minh HTX cần tiếp tục đổi mới hoạt động, thể hiện tốt vai trò là cầu nối giữa Đảng và Nhà nước với khu vực KTTT. Để thúc đẩy chuyển đổi số, Liên minh HTX các cấp phải vào cuộc sâu hơn, khảo sát và tư vấn phương án chuyển đổi số phù hợp cho các HTX; hướng dẫn các thủ tục để giúp các HTX tăng khả năng tiếp cận các chính sách hỗ trợ của Nhà nước.
Theo Thủ tướng, chuyển đổi số là chìa khóa để mở ra trang mới trong phương thức quản lý, hoạt động của mô hình kinh tế HTX. Chuyển đổi số là xu thế tất yếu, đòi hỏi khách quan của sự phát triển và được xác định là yêu cầu bắt buộc; qua đó giúp tăng cường công khai, minh bạch, bình đẳng, giảm chi phí đầu vào, hạ giá thành sản phẩm, giảm thủ tục hành chính, giảm phiền hà cho người dân và doanh nghiệp. Thủ tướng nhấn mạnh, nếu không quyết liệt đổi mới gắn với chuyển đổi số với mô hình KTTT, HTX thì mô hình này sẽ tụt hậu và không thích ứng được với nền kinh tế hiện đại, kinh tế tri thức, kinh tế số, xã hội số.
Tại Nghị quyết số 20-NQ/TW, Trung ương đã đặt ra mục tiêu đến năm 2030 sẽ có 45.000 HTX với 8 triệu thành viên; 340 Liên hiệp HTX với 1.700 HTX thành viên trong đó có trên 5.000 HTX ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất, tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp. Đến năm 2045, các tổ chức KTTT đều áp dụng công nghệ, nhất là chuyển đổi số vào hoạt động sản xuất kinh doanh, dịch vụ. |