Kinh tế toàn cầu năm 2020: Tăng trưởng thấp, rủi ro cao
Nguy cơ khủng hoảng nợ toàn cầu | |
Nguyên nhân khiến thương mại toàn cầu sụt giảm | |
Triển vọng toàn cầu ảm đạm vào cuối chu kỳ tăng trưởng |
Triển vọng u ám
Trong Báo cáo mới nhất của mình được công bố hồi tháng 11/2019, Tổ chức Hợp tác và Phát triển kinh tế (OECD) đã cắt giảm dự báo tăng trưởng kinh tế toàn cầu xuống còn 2,9% trong năm 2020, thấp hơn 0,1% so với dự báo mà tổ chức này đưa ra hồi tháng 9 và nó thấp hơn tới 0,6% so với dự báo được đưa ra cách đây một năm. OECD cũng nhận định kinh tế toàn cầu 1 năm sau đó - năm 2021 sẽ chưa có dấu hiệu phục hồi mạnh do những rủi ro từ căng thẳng thương mại và dự báo chỉ tăng ở mức 3%, cao hơn 0,1% so với năm 2020.
Laurence Boone - Nhà kinh tế trưởng của OECD nhấn mạnh, trong hai năm qua, mức tăng trưởng và triển vọng của kinh tế toàn cầu đã liên tục giảm. Do sự không chắc chắn về chính sách và dòng chảy thương mại cũng như đầu tư yếu, kinh tế toàn cầu đang tăng trưởng chậm nhất kể từ cuộc khủng hoảng tài chính năm 2007.
Trong báo cáo đưa ra hồi tháng 9/2019, OECD cho biết thương chiến Mỹ - Trung và ảnh hưởng của xung đột này đến hoạt động sản xuất và thương mại toàn cầu là lý do dẫn tới dự báo u ám trên. Ngoài ra, tổ chức cũng đề cập đến bấp bênh xung quanh việc Anh rời Liên minh châu Âu (EU), tức Brexit và sự giảm tốc của nền kinh tế Trung Quốc như những mối nguy lớn khác đối với nền kinh tế thế giới.
Trước đó trong Báo cáo Triển vọng kinh tế toàn cầu được công bố đầu tháng 6, Ngân hàng Thế giới (WB) cũng đã hạ dự báo tăng trưởng kinh tế toàn cầu năm 2020 xuống còn 2,7%, thấp hơn 0,1% so với dự báo đưa ra hồi tháng 1/2019. Chủ tịch WB David Malpass cho biết trong cả ngắn và dài hạn, triển vọng kinh tế toàn cầu đối mặt với nhiều thách thức lớn, trong đó có các rào cản thương mại và nợ chính phủ gia tăng, nhiều nền kinh tế lớn giảm tốc. “Niềm tin kinh doanh đi xuống, thương mại toàn cầu lao dốc, đầu tư tại các nền kinh tế đang phát triển và mới nổi cũng trì trệ", ông David Malpass cho biết và nhấn thêm: “Đà tăng trưởng vẫn rất mong manh”.
Cũng có chung cái nhìn bi quan như vậy, IMF đã liên tục cắt giảm dự báo tăng trưởng kinh tế toàn cầu trong các báo cáo quý của mình. Theo đó, trong báo cáo Triển vọng kinh tế thế giới (WEO) được công bố hồi đầu năm, IMF đã hạ dự báo tăng trưởng kinh tế toàn cầu 0,1 điểm phần trăm so với dự báo hồi tháng 10/2018 xuống còn 3,6% và giữ nguyên dự báo này trong báo cáo tháng 4. Song đến báo cáo tháng 7, IMF lại tiếp tục hạ dự báo tăng trưởng kinh tế toàn cầu trong năm 2020 xuống còn 3,5% và giảm tiếp xuống còn 3,4% trong báo cáo công bố ngày 15/10 vừa qua.
Theo nhà cho vay toàn cầu này, kinh tế thế giới đang phát triển với nhịp độ yếu nhất kể từ thời điểm xảy ra cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu 2008-2009 trong bối cảnh các xung đột thương mại gia tăng làm giảm lòng tin của giới đầu tư và kinh doanh. “Kinh tế toàn cầu đang đồng thời trải qua giai đoạn vừa giảm tốc vừa phục hồi không chắc chắn”, IMF cảnh báo.
Dự báo tăng trưởng GDP toàn cầu của WB |
Phân tích sâu hơn, một nhà kinh tế của IMF cho biết, việc điều chỉnh giảm dự báo kinh tế toàn cầu của IMF do nhiều nguyên nhân, trong đó ngoài môi trường chính sách chung ở mức bất định cao thì có các yếu tố riêng có tại mỗi nước, mỗi khu vực đã cản trở động lực tăng trưởng.
Ví dụ tại khu vực EU chủ yếu liên quan đến vấn đề Brexit; tại Mỹ là hoạt động đầu tư bắt đầu giảm nhẹ trong những tháng cuối năm 2018 khi gói cắt giảm thuế giảm dần tác dụng trong khi chiến tranh thương mại (CTTM) với Trung Quốc gia tăng; Tại Trung Quốc là tác động của CTTM và nỗ lực giảm đòn bẩy nợ, kiểm soát và xử lý tín dụng đen, và chuyển dần sang mô hình tăng trưởng bền vững hơn.
Phụ thuộc cuộc chiến thuế quan
Mặc dù mức tăng trưởng dự kiến của năm 2020 vẫn còn cao hơn nhiều so với năm 2019. Tuy nhiên, các tổ chức quốc tế cũng cảnh báo, đà phục hồi của kinh tế toàn cầu là rất mong manh và rủi ro chủ yếu đối với các dự báo của họ đều nghiêng về hướng suy giảm. “Triển vọng kinh tế toàn cầu vẫn bấp bênh”, Gita Gopinath - Nhà kinh tế trưởng của IMF lưu ý. Trong đó rủi ro lớn nhất đối với kinh tế toàn cầu vẫn là cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung.
Bởi vậy việc hai nền kinh tế lớn nhất thế giới đang tiến gần đến một thỏa thuận thương mại giai đoạn một nhằm chấm dứt cuộc chiến thuế quan giữa hai bên là một tin vui đối với kinh tế toàn cầu.
Nhà kinh tế trưởng của IMF Gita Gopinath hoan nghênh những nỗ lực này và thúc giục hai bên tiếp tục làm việc để chấm dứt căng thẳng thương mại, vốn đã đè nặng lên tăng trưởng toàn cầu. Theo bà, việc xóa bỏ tất cả hàng rào thuế quan mà Mỹ và Trung Quốc đã áp đặt lên hàng hóa của nhau từ đầu năm 2018 đến nay sẽ giúp tăng sản lượng kinh tế toàn cầu thêm 0,8% vào cuối năm 2020. “Dựa trên những gì chúng ta có đến nay, nếu tất cả các mức thuế được gỡ bỏ, bao gồm cả những mức thuế quan đã được đưa ra vào năm 2018 và 2019 cũng như những đe dọa thuế quan, chúng ta sẽ nói về việc tăng mức GDP toàn cầu thêm 0,8% cuối năm 2020”, Gopinath nói.
Cũng có chung quan điểm như vậy, UBS Global Wealth Management cho biết tăng trưởng kinh tế toàn cầu sẽ phục hồi trong nửa cuối năm 2020 nếu cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung dịu bớt và chính sách nới lỏng tiền tệ của các ngân hàng trung ương bắt đầu phát huy tác dụng.
Tuy nhiên theo Adrian Zuercher – Trưởng bộ phận phân bổ tài sản khu vực châu Á – Thái Bình Dương của UBS Global Wealth Management, “có rất nhiều sương mù bao phủ xung quanh vấn đề thương mại, ảnh hưởng đến dự báo tăng trưởng kinh tế của chúng tôi”. Trong đó, chính sách thuế quan mà Mỹ và Trung Quốc đã triển khai lên hàng hóa của nhau nằm trong số những rủi ro quan trọng nhất.
Kể từ khi hai nền kinh tế lớn nhất thế giới bắt đầu cuộc chiến thương mại vào đầu năm 2018, kinh tế toàn cầu đã chứng kiến xu hướng giảm. Nhưng theo Adrian Zuercher, thương mại không phải là yếu tố duy nhất đóng góp vào sự suy giảm của kinh tế toàn cầu bởi cũng trong thời gian này, các ngân hàng trung ương lớn bắt đầu siết chặt lại chính sách tiền tệ bằng cách loại bỏ các biện pháp kích thích cũng như thụ hẹp bảng cân đối tài sản.
Tuy nhiên trước viễn cảnh kinh tế toàn cầu giảm tốc mạnh, thậm chí có nguy cơ rơi vào suy thoái, các ngân hàng trung ương lớn trên thế giới đã vội vã quay trở lại để in tiền, mở rộng bảng cân đối kế toán và hạ lãi suất. Số liệu thống kê cho thấy, từ đầu năm đến nay đã có tới 50 lượt ngân hàng trung ương cắt giảm lãi suất. Trong đó đáng chú ý nhất là việc Fed đã nhanh chóng đảo ngược chính sách với 3 lần cắt giảm lãi suất trong năm qua và vẫn để ngỏ khả năng cắt giảm thêm để hỗ trợ nền kinh tế đối phó với những tác động tiêu cực từ bên ngoài. ECB cũng đã cắt giảm lãi suất xuống sâu hơn dưới 0% đồng thời tái khởi động lại chương trình mua tài sản để thúc đẩy kinh tế khu vực.
“Tất cả sẽ có ảnh hưởng tích cực đến nền kinh tế thế giới”, Adrian Zuercher nói. Tuy nhiên tất cả vẫn phụ thuộc vào cuộc chiến thuế quan giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới. Theo IMF, nếu cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung leo thang có thể làm giảm 0,8% GDP toàn cầu vào năm 2020 và gây ra nhiều tổn thất hơn trong những năm tới. Còn nhớ cách đây một năm, định chế này dự báo cuộc chiến thuế quan chỉ lấy đi 0,5% GDP toàn cầu trong năm 2020.
“Căng thẳng thương mại đang bắt đầu ảnh hưởng đến nền kinh tế thế giới, vốn đang phải đối mặt với những thách thức bao gồm sự suy yếu của hoạt động sản xuất chưa từng thấy kể từ cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2007-2008”, Gerry Rice - người phát ngôn của IMF cho biết.
Trong Báo cáo Triển vọng kinh tế toàn cầu công bố hồi tháng 6/2019, WB cũng cảnh báo tăng trưởng kinh tế toàn cầu có thể giảm xuống còn 1,7% trong năm 2020 nếu cuộc chiến thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc leo thang.