Kinh tế Úc - đà phục hồi bấp bênh
Căng thẳng gia tăng
Thống kê cho thấy, nền kinh tế Úc đã tăng trưởng 3,3% trong quý III vừa qua so với quý trước (trước đó, Reuters dự báo chỉ ở mức 2,6%). Sự phục hồi được thúc đẩy một phần quan trọng nhờ chi tiêu hộ gia đình được cải thiện khi các hạn chế để đối phó với Covid-19 được dỡ bỏ rộng khắp ở hầu hết các bang, ngoại trừ bang Victoria (vẫn phải áp dụng các hạn chế chặt chẽ vì số ca nhiễm Covid-19 gia tăng).
"Chúng ta đã có bước ngoặt và sự phục hồi đang diễn ra", ông Josh Frydenberg, Bộ trưởng Tài chính liên bang cho biết hôm thứ Tư vừa qua, mặc dù thừa nhận vẫn còn rất nhiều thách thức phía trước, như rất nhiều nơi trên thế giới đang tiếp tục phải chiến đấu với đại dịch cùng những hạn chế mới. Bên cạnh đó, căng thẳng hiện nay giữa Canberra với Bắc Kinh cũng có thể phủ bóng lên sự phục hồi. Phát biểu với các phóng viên hôm thứ Tư, Frydenberg gọi tranh chấp với Trung Quốc là một "tình huống rất nghiêm trọng". "Trung Quốc là đối tác thương mại số một của chúng tôi. Nhiều công việc của người Úc dựa vào thương mại", ông nói, đồng thời cho biết thêm Úc cũng đang tìm kiếm các FTA với các đối tác khác trên thế giới - bao gồm Liên minh châu Âu - trong nỗ lực giảm thiểu rủi ro. “Tôi rất lạc quan về cơ hội cho các nhà xuất khẩu Úc trên khắp thế giới”, Frydenberg tin tưởng.
Việc ngừng toàn bộ thương mại với Trung Quốc nếu xảy ra có thể khiến Úc bị thiệt hại khoảng 6% GDP |
Trong khi đó, các nhà kinh tế cho rằng, xung đột thương mại đang diễn ra giữa Úc và Trung Quốc vẫn chưa leo thang đến mức gây ra mối đe dọa thực sự đối với nền kinh tế Úc. Mối quan hệ này đã trở nên xấu đi kể từ khi Thủ tướng Úc Scott Morrison kêu gọi một cuộc điều tra quốc tế về nguồn gốc của đại dịch Covid-19 hồi tháng 4 - một động thái mà Bắc Kinh gọi là "thao túng chính trị". Kể từ đó, hai bên đã “đấu” với nhau trên một số vấn đề, trong đó nổi lên là thương mại. Trung Quốc đã áp thuế nặng đối với các nhà sản xuất rượu của Úc, đồng thời cấm hoặc đánh thuế xuất khẩu các sản phẩm khác, bao gồm thịt bò và lúa mạch.
Khoáng sản có thể là mục tiêu tiếp theo?
Một cuộc chiến tranh thương mại toàn diện với Trung Quốc nếu thực sự xảy ra sẽ mang lại hậu quả “rất tàn khốc” đối với Úc. Theo số liệu thống kê chính thức, Trung Quốc hiện là đối tác thương mại lớn nhất của nước này với giá trị thương mại giữa hai nước đạt 215 tỷ AUD (158 tỷ USD) vào năm 2018. Theo các nhà nghiên cứu tại Đại học Tây Úc và Đại học Quốc gia Úc, nếu gần như toàn bộ hoạt động thương mại giữa hai bên bị ngừng lại sẽ khiến Úc bị thiệt hại khoảng 6% GDP.
Theo một báo cáo do các nhà kinh tế học tại Oxford Economics công bố vào tháng trước, bất kỳ sự xấu đi nào trong mối quan hệ thương mại hai bên đều gây khó khăn hơn cho kinh tế Úc. Xuất khẩu hàng hóa và dịch vụ chiếm khoảng 22% GDP của Úc vào năm 2019. Trong đó, chỉ riêng thị trường Trung Quốc đã chiếm đến khoảng 1/3.
Căng thẳng thương mại đã khiến một số ngành, lĩnh vực của Úc chịu áp lực lớn hơn. Các nhà sản xuất rượu của Úc đã lên án các mức thuế quan gần đây của Trung Quốc là vô cùng nguy hại và họ buộc phải tìm kiếm những khách hàng mới ở Mỹ và châu Âu. Nhưng các chuyên gia kinh tế cho rằng, mức độ tác động đầy đủ mà căng thẳng hiện nay gây ra cho ngành nông nghiệp Úc nhìn chung vẫn khá mờ nhạt (chưa phải quá lớn). Bên cạnh đó, thiệt hại có thể được kiềm chế một cách tương đối miễn là thuế quan không lan sang các ngành công nghiệp lớn hơn.
Hans Hendrischke, giáo sư chuyên về quản trị và kinh doanh Trung Quốc tại Đại học Sydney nhận định: "Hiện tại, các lệnh cấm thương mại của Trung Quốc đang nhắm vào các ngành xuất khẩu tương đối nhỏ, như rượu vang, thịt bò và một số lĩnh vực khác. Những ngành đó có thể bị ảnh hưởng nặng nề hoặc thậm chí buộc phải tái cấu trúc. Đây là vấn đề mang tính gây áp lực chính trị hơn là áp lực kinh tế rộng rãi".
Các nhà phân tích chỉ ra, khai thác khoáng sản, chủ yếu là quặng sắt, mới là cấu phần chiếm tỷ trọng lớn hơn nhiều trong xuất khẩu của Úc. Các nhà kinh tế học của Oxford Economics lưu ý rằng, 68% xuất khẩu nguyên liệu thô của Úc là đến thị trường Trung Quốc trong năm ngoái. Sean Langcake, một trong những tác giả của báo cáo đó nói với CNN Business rằng, những hạn chế như vậy khó có thể xảy ra, do ngành công nghiệp thép của Trung Quốc phụ thuộc rất lớn vào nguồn nguyên liệu này.
Trong khi Trung Quốc chưa chính thức công bố các hạn chế nào đối với ngành khai thác khoáng sản của Úc, cũng đã có một số dấu hiệu căng thẳng xuất hiện. Các phương tiện truyền thông Úc gần đây đưa tin, lượng than trị giá hàng trăm triệu USD đang được giữ ở ngoài khơi Trung Quốc. Tuy không đáng kể như quặng sắt, nhưng than cũng là mặt hàng xuất khẩu chính sang Trung Quốc từ Úc.
"Chúng tôi sẽ giải quyết những vấn đề này với sự tôn trọng chính phủ Trung Quốc, như những gì chúng tôi đang làm", Thủ tướng Morrison nói với các phóng viên vào cuối tháng trước khi được hỏi về những lô hàng than này. "Rõ ràng là có những căng thẳng ở đó. Nhưng những căng thẳng đó sẽ không được giải quyết bằng cách Úc phải từ bỏ các quyền tối thượng của mình".