Kỳ vọng đột phá, nâng tầm thị trường

TSKH. Nguyễn Thành Long

Thưa ông, cơ sở nào để chúng ta kỳ vọng VNX sẽ tạo nên bước tăng trưởng mạnh mẽ của TTCK?

Từ lúc hình thành đến nay, Sở giao dịch chứng khoán TP. Hồ Chí Minh (HoSE) vẫn duy trì mục tiêu là tạo ra thị trường giao dịch cho những DN đáp ứng được các điều kiện niêm yết ở cấp độ cao. Còn Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HNX), bên cạnh thị trường giao dịch cho DNNVV, đã vận hành thêm thị trường trái phiếu chính phủ phục vụ nhu cầu huy động vốn cho Chính phủ, và phát triển thêm các sản phẩm, dịch vụ mới. Điểm đáng ghi nhận là từ khi thành lập đến nay, cả hai sở đều đạt được các mục tiêu đề ra và đạt được nhiều thành quả rất tích cực, giúp TTCK ngày càng phát triển, thể hiện được vai trò kênh dẫn vốn quan trọng trong nền kinh tế. Tuy nhiên, đến nay sự giao thoa trong một số hoạt động của hai sở đã ảnh hưởng đến mức tăng trưởng, phát triển thị trường. Đơn cử, hai sở đều tổ chức vận hành thị trường cổ phiếu và trái phiếu doanh nghiệp nhưng chưa có sự đồng bộ về cơ chế, phương thức giao dịch, kỹ thuật giao dịch... Hay với hạ tầng công nghệ, mỗi sở đều có những kiến trúc riêng của mình. Trong khi thị trường đòi hỏi phải có sự đầu tư, quản lý thống nhất về hệ thống công nghệ thông tin chung, vừa đảm bảo tốt nhất về chi phí vận hành và hướng tới bước phát triển ở tầm cao mới của TTCK Việt Nam.

Đặc biệt, với mô hình trước đây, quy mô của TTCK Việt Nam bị phân tán, chỉ số chưa thống nhất, thiếu chỉ số chung đại diện đầy đủ cho toàn thị trường… Điều này phần nào ảnh hưởng tới vị thế của TTCK Việt Nam trên trường quốc tế, cũng như tiến trình nâng hạng thị trường.

Việc hợp nhất, sáp nhập các sở giao dịch là xu thế quốc tế và là quy luật khách quan, tự nhiên. Ở nhiều quốc gia, việc hợp nhất các sở giao dịch không chỉ dừng lại ở phạm vi trong nước mà còn mang tính đa quốc gia, khu vực. Vì thế, TTCK Việt Nam cũng cần có một sở giao dịch thống nhất, để thị trường hội nhập quốc tế sâu rộng hơn và tăng vị thế, từ đó hỗ trợ việc thu hút tốt hơn các dòng vốn quốc tế vào nền kinh tế. Đó là cơ sở để VNX ra đời với nhiều kỳ vọng từ thị trường và cơ quan quản lý.

Việc thống nhất thị trường cổ phiếu sẽ tạo thanh khoản lớn hơn (ảnh: Hoàng Giáp)

Cụ thể VNX và các công ty con có những điểm mới gì mang tính đột phá hơn, thưa ông?

Định hướng hoạt động của VNX và các công ty con sẽ có nhiều điểm mới, mang tính đột phá hơn, trong đó điểm nhấn là “trọng cung và trọng cầu”, sẽ mang tính thị trường nhiều hơn, bên cạnh các giải pháp khác để hoàn thành nhiệm vụ mà cơ quan quản lý đề ra.

VNX được thành lập theo mô hình công ty mẹ - công ty con trên cơ sở sắp xếp lại HNX và HoSE, vì vậy, bản sắc đầu tiên của VNX là phải kế thừa những giá trị cốt lõi và phát triển những thành quả đạt được của hai sở. Cùng với đó, VNX phải tích hợp những triết lý phát triển của hai sở để tạo ra giá trị phát triển mới chứ không phải đơn thuần chỉ là một phép cộng cơ học.

Để đạt được mục tiêu đó, chúng tôi đã đưa ra ba phương châm hoạt động. Một là, đặt khách hàng là trung tâm. Khách hàng ở đây là nhà đầu tư (bên cầu) và tổ chức phát hành (bên cung). Hai là, lấy công nghệ, sáng tạo đột phá làm trọng tâm. Thứ ba, VNX và các công ty con phải hoạt động dựa trên nền tảng công bằng, công khai và minh bạch. Đây vừa là quy định vừa là nguyên tắc hoạt động của TTCK.

Để hiện thực hóa được ba phương châm đó, VNX cũng đã đề ra bốn trụ cột, đây vừa là điều kiện để VNX hoạt động hiệu quả, vừa là mục tiêu mà VNX cùng với các cơ quan liên quan hướng tới, gồm: Cầu bền vững; Cung chất lượng; Định chế trung gian chuyên nghiệp; Và thể chế theo quy luật thị trường và hội nhập quốc tế.

Về cầu bền vững, thực chất nội hàm này được hiểu là thị trường vừa thanh khoản và vừa tạo tín hiệu, dẫn dắt và lan tỏa xu hướng đầu tư theo giá trị thay vì theo phong trào. Để đạt được mục tiêu này, ngoài việc tiếp tục mở rộng cơ sở nhà đầu tư giúp thị trường tăng thanh khoản, chúng tôi cũng sẽ tổ chức đào tạo, phổ cập kiến thức về tài chính doanh nghiệp, về đầu tư… giúp nhà đầu tư cá nhân tránh được các rủi ro, thiệt hại từ những biến động phi thị trường. Đồng thời với đó, là các giải pháp từ phía cơ quan quản lý nhà nước nhằm thúc đẩy sự phát triển mạnh hơn của các quỹ đầu tư, các nhà đầu tư tổ chức, các nhà đầu tư chuyên nghiệp.

Về cung chất lượng, ngoài các điều kiện niêm yết định lượng tối thiểu theo quy định, các tiêu chí định tính duy trì niêm yết cần thiết phải được chú trọng, cùng với đó là các chỉ tiêu về minh bạch thông tin, quản trị công ty (QTCT). Cùng với đó là công tác phân loại sản phẩm, phân bảng loại cổ phiếu phải rõ ràng, giúp nhà đầu tư lựa chọn những sản phẩm phù hợp với mức độ chấp nhận rủi ro của mình…

Vậy theo ông chúng ta cần những yếu tố nào để nâng hạng thị trường và thu hút vốn đầu tư nước ngoài?

Trước hết, việc nâng hạng thị trường và thu hút vốn đầu tư nước ngoài cần sự chung tay góp sức của rất nhiều các tổ chức và cơ quan quản lý nhà nước. Trong lĩnh vực chứng khoán đòi hỏi sự phối hợp và triển khai rất nhiều giải pháp kỹ thuật của Trung tâm lưu ký chứng khoán Việt Nam (VSD) và thành viên lưu ký (các NHTM, các CTCK) đối với các thủ tục hành chính liên quan tới hoạt động mở tài khoản giao dịch, các hoạt động thanh toán - bù trừ, lưu ký chứng khoán, ký quỹ tiền giao dịch, vay mượn chứng khoán, hỗ trợ nhà đầu tư thực hiện quyền sở hữu của mình… Rộng hơn là các nội dung từ hoạt động quản lý nhà nước trong lĩnh vực chứng khoán và trong lĩnh vực ngoại hối. Chúng tôi cũng hy vọng với vai trò còn khiêm tốn của mình, VNX có thể tham gia đóng góp, hỗ trợ thêm cho quá trình nâng hạng thị trường và thu hút vốn đầu tư nước ngoài.

Đặc biệt, để thu hút tốt hơn dòng vốn đầu tư nước ngoài, trong thời gian tới, VNX sẽ phối hợp với HoSE và HNX xác lập mục tiêu và thống nhất chương trình, kế hoạch triển khai thực hiện nhằm nâng cao hơn nữa chất lượng quản trị tại các doanh nghiệp đại chúng niêm yết và đăng ký giao dịch tại hai sở. Thúc đẩy áp dụng các thông lệ về QTCT thông qua các chương trình đánh giá chất lượng QTCT, chất lượng công bố thông tin và minh bạch thông tin… Cùng với đó là xây dựng và hoàn thiện hạ tầng CNTT phục vụ cho thị trường. Khi hệ thống giao dịch mới được hoàn tất, các cơ chế giao dịch mới theo thông lệ quốc tế sẽ được triển khai.

Về mặt thị trường, VNX sẽ chuyên môn hóa thị trường, phân định rõ ba khu vực thị trường chính gồm: thị trường giao dịch cổ phiếu; thị trường giao dịch trái phiếu; và TTCK phái sinh theo quy định. Việc phân định rõ ba khu vực thị trường tạo điều kiện cho việc phân bảng thị trường, thống nhất chuẩn phân ngành, phát triển hệ thống chỉ số cho thị trường, giúp nhà đầu tư trong và ngoài nước thuận lợi hơn trong giao dịch, đầu tư và quản lý danh mục của mình.

Một trong những tiêu chí trong nâng hạng thị trường là tính thanh khoản bền vững của thị trường. Việc thống nhất thị trường cổ phiếu, thị trường trái phiếu sẽ tạo ra một thị trường có mức độ thanh khoản lớn, thu hút nhiều nhà đầu tư tổ chức nước ngoài hơn. Trong khi năm 2020, giá trị giao dịch bình quân ở hai sở là 430 triệu USD/phiên, thì gần đây giá trị giao dịch bình quân đã đạt gần 2 tỷ USD/phiên, đứng thứ hai trong khu vực ASEAN, sau Thái Lan. Chúng tôi kỳ vọng với tính thanh khoản cao, tính thống nhất về sản phẩm và cơ chế giao dịch, phương thức giao dịch được cập nhật theo thông lệ quốc tế… sẽ là những điểm sáng, giúp thu hút tốt hơn vốn đầu tư nước ngoài vào thị trường.

Xin cảm ơn ông!