Loay hoay tìm giải pháp cho chợ

	Chậm tiến độ gây lãng phí
	Xây chợ để… bỏ hoang!

Xây chợ để đón nông thôn mới

Để tập trung đầu tư tăng tốc hoàn thành các tiêu chí xây dựng nông thôn mới (NTM), hệ thống chợ ở nhiều địa phương trong cả nước đã cố gắng hoàn thành theo tiến độ, kế hoạch đề ra.

Nhiều chợ được xây dựng dang dở rồi bỏ hoang

Tuy nhiên, vì nguyên nhân chủ quan, chưa bàn bạc hoặc chưa có sự thống nhất, đồng tình của người dân, chính quyền địa phương đã quyết định bằng mọi giá phải hoàn thành việc xây mới chợ. Và, sau khi xây chợ xong lại rơi vào tình trạng tiểu thương, người dân không mặn mà với việc họp chợ…

Tháng 8/2014, nhân dân và chính quyền xã Hưng Đông, TP. Vinh (Nghệ An) đón bằng công nhận đạt chuẩn NTM sau 3 năm thực hiện các mục tiêu chương trình quốc gia. Nhiều hạng mục công trình đã được xây dựng mở rộng khang trang theo các tiêu chí mà chương trình mục tiêu quốc gia đã đề ra. Hệ thống chợ, trường, trạm… được huy động mọi nguồn lực để đầu tư, xây dựng với tổng kinh phí trên 100 tỷ đồng.

Theo tìm hiểu của chúng tôi, chợ mới của xã Hưng Đông đã có chủ trương quy hoạch từ năm 1999, trước khi có KCN Bắc Vinh hình thành. Qua nhiều lần vận động, thu hút nguồn vốn, dự án xây mới chợ Hưng Đông vẫn “nằm trên giấy”. Mãi đến những năm gần đây, khi xã được phê chuẩn các tiêu chí để xây dựng NTM, chợ Hưng Đông mới được hoàn thành với số vốn đầu tư gần 6 tỷ đồng.

Tuy nhiên, đến thời điểm hiện nay, chợ Hưng Đông mới xây dựng vẫn “cửa đóng then cài”, không một bóng người qua lại. Chợ mới Hưng Đông xây xong trở thành nơi phơi rơm, lúa và tập kết vật liệu của người dân xung quanh.

Bà Phạm Thị Tuân, một người dân trú tại xã Hưng Đông cho biết, chợ xây xong đã lâu nhưng hiện nay vẫn không có người họp. Khi người dân chúng tôi kiến nghị về việc chợ xây xong nhưng vì sao chưa tổ chức họp thì chính quyền trả lời là còn chờ đấu thầu các ki ốt còn lại.

Qua tìm hiểu từ phía người dân thì để thu hút được đông đảo tiểu thương vào kinh doanh buôn bán thì không dễ thực hiện được. Bởi, vị trí quy hoạch, xây mới chợ Hưng Đông nằm cách xa khu vực tập trung đông người (KCN Bắc Vinh), lại trái đường nên để đến đây mua, bán rất bất tiện…

Tương tự, tại xã Châu Bình của huyện Quỳ Châu, thực trạng xây chợ xong vẫn không thể đưa vào sử dụng cũng tương tự. Để tập trung mọi nguồn lực đầu tư hoàn thành 19/19 tiêu chí xây dựng NTM theo chương trình mục tiêu quốc gia, xã Châu Bình, huyện Quỳ Châu hiện nay đang cố gắng để thu hút vốn, nhân lực triển khai. Cùng với đó, việc xây mới chợ với số vốn hàng tỷ đồng cũng được nhanh chóng lựa chọn địa điểm để thực hiện.

Năm 2015, chợ Cô Ba với quy mô hơn 5.000m2, số vốn trên 2 tỷ đồng cũng được nhanh chóng xây dựng, hoàn thành và đưa vào sử dụng. Tuy nhiên, sau khi xây mới chợ xong lại rơi vào nghịch cảnh không một bóng người qua lại mua bán, trao đổi. Nhiều năm liên tục, chợ Cô Ba đành phải “đắp chiếu”, trở thành nơi để bà con chơi thể thao.

Nan giải bài toán họp chợ

Để hoàn thiện việc xây mới chợ, số tiền cần thiết để đầu tư lên đến hàng tỷ đồng. Tuy nhiên, ngân sách để đáp ứng vấn đề này không phải xã nào cũng có thể đạt được. Đó là chưa bàn tới quy mô, diện tích khuôn viên để xây dựng chợ theo bộ quy tắc tiêu chuẩn chương trình mục tiêu quốc gia hiện hành. Để chạy đua với các tiêu chí đó, nhiều địa phương đã huy động mọi nguồn lực hoàn thành theo kế hoạch đưa ra.

Bên cạnh, việc quy hoạch, xây mới chợ cũng phần nào giải quyết tình trạng chợ cóc, chợ tạm… theo kiểu tự phát làm mất an ninh trật tự ở mỗi địa phương. Chính vì vậy, thực trạng một số tiêu chí hoàn thành theo kiểu “chín ép” để được đón bằng công nhận xã đạt chuẩn NTM. Và, hệ thống chợ ở các địa phương được đầu tư xây dựng để đón NTM rồi sau đó rơi vào cảnh bỏ hoang đang là bài toán nan giải hiện nay.

Ông Vi Lưu Bình, Phó giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn kiêm Chánh văn phòng điều phối chương trình NTM tỉnh Nghệ An cho rằng, cùng với việc đẩy mạnh xây dựng NTM trên địa bàn toàn tỉnh, hệ thống chợ đã được chú trọng đầu tư, xây dựng.

Hệ thống chợ là 1 trong 19 tiêu chí mà địa phương nào cũng phải đạt được nên vấn đề quy hoạch, chọn địa điểm phải được bàn bạc kỹ lưỡng. Tuy nhiên, do nhiều nguyên nhân khách quan lẫn chủ quan, thực trạng hiện nay hệ thống một số chợ ở các xã xây xong thì người dân không mặn mà vào đó để giao thương.

Theo lý giải của lãnh đạo các địa phương ở Nghệ An, có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng chợ xây mới để đón NTM rồi bỏ hoang. Đó là do thói quen truyền thống về việc “bám chân” chợ cũ, chợ tạm mà không mặn mà với chợ mới. Hoặc, trong quá trình đấu thầu để vào chợ mới, do không muốn bỏ tiền túi ra để được vào kinh doanh, buôn bán nên tiểu thương chọn cách ở lại khu vực họp chợ cũ.

Để khắc phục tình trạng này, thời gian qua, nhiều địa phương đã không ngừng vận động người dân vào buôn bán ở các chợ mới xây dựng. Bằng cách giảm thuế môn bài, mức tiền đấu thầu… cho tiểu thương nhưng xem ra giải pháp này vẫn chưa thể giải quyết được tình hình.

Mới đây, tại cuộc họp bàn về đề án phát triển chợ trên địa bàn, ông Lê Xuân Đại, Phó chủ tịch thường trực UBND tỉnh Nghệ An đã giao Sở Công Thương, Sở Kế hoạch và Đầu tư, Tài chính… cần nghiên cứu công tác quy hoạch mạng lưới chợ trong thời gian tới.

Đặc biệt, tránh tình trạng chợ xây xong rồi bỏ hoang, gây lãnh phí ngân sách của nhà nước và tiền bạc nhân dân. Để giải quyết thực trạng chợ tiền tỷ xây xong rồi bỏ hoang, thời gian qua nhiều cơ quan, ban ngành đã có nhiều văn bản chỉ đạo đối với từng địa phương.

Tuy nhiên, xem ra vấn đề này không phải sớm giải quyết ngay được. Bên cạnh, nhiều ưu đãi dành cho tiểu thương khi vào họp chợ nhưng tình trạng cũ vẫn tiếp tục tái diễn mà chưa thể đưa ra hướng khắc phục bền vững. Thiết nghĩ, nếu các địa phương không nghiêm túc đưa ra bài học về công tác quy hoạch chợ nông thôn theo tiêu chuẩn xây dựng NTM thì chưa biết bao giờ, ngân sách nhà nước và nhân dân bỏ ra mới phát huy được hiệu quả.