Margin và áp lực chi phí
Bước hoàn thiện thị trường tài chính Việt Nam | |
Margin có đáng ngại? |
Theo tính toán của ông Bạch An Viễn, Trưởng phòng Phân tích CTCK KIS Việt Nam thì dư nợ margin tính đến cuối quý II/2017 của 30 CTCK đạt khoảng 31.000 tỷ đồng. Thử làm phép tính đơn giản, lãi suất margin vào tầm 13-14%/năm thì mỗi năm, các CTCK cũng thu về hơn 4.000-4.300 tỷ đồng tiền lãi mỗi năm, còn mỗi ngày lãi hơn 1 tỷ đồng.
Dư nợ margin có thể trồi sụt tuỳ theo diễn biến của thị trường và tâm lý NĐT |
Tính toán trên đây cũng chỉ mang tính tương đối, hơn nữa dư nợ margin cũng có thể trồi sụt tuỳ theo diễn biến của thị trường và tâm lý NĐT, nhưng nhìn chung nó cũng thể hiện một nguồn thu khổng lồ cho các CTCK.
Hiện tại, các CTCK có 3 nguồn chính sử dụng để cho vay margin bao gồm vốn tự có, vay từ ngân hàng và huy động từ các đợt phát hành trái phiếu (TP). Khoảng 1 năm qua, nhiều CTCK đã phát hành TP nhằm gia tăng năng lực margin. Nếu huy động bằng cách này với lãi suất 8-9% mà cho vay 13-14%/năm thì rõ ràng CTCK cũng đã lãi được 5%/năm, một tỷ lệ không phải là thấp.
Ngoài ra các CTCK, nhất là các CTCK lớn cũng có thể vay vốn từ ngân hàng để cho vay margin lại. Trong khi đó, với một số CTCK lớn, tiềm lực tài chính mạnh và chỉ có một cổ đông lớn, chiếm cổ phần gần như tuyệt đối cũng có thể sử dụng các đợt tăng vốn để bổ sung nguồn lực cho mình.
Tuy nhiên trong cả 3 hình thức bổ sung vốn cho margin hiện nay ít nhiều đều có những mặt mạnh/yếu khác nhau. Đơn cử như việc tăng vốn điều lệ có thể tăng luôn cả áp lực tăng trưởng để trả cổ tức. Trong khi đó phát hành TP hoặc vay ngân hàng thì áp lực trả lãi cũng không hề nhỏ.
Mặt khác, việc này cũng không thể thực hiện được vì các CTCK phải đảm bảo đòn cân nợ. Nhưng tất cả những khúc mắc này có thể được giải quyết bằng một yếu tố duy nhất đó là thanh khoản. Trong trường hợp thanh khoản của thị trường ổn định, mỗi phiên luôn duy trì giá trị giao dịch từ 4.000 tỷ đồng trở lên thì việc các CTCK sẽ rất tự tin để phát hành cổ phiếu, tăng vốn điều lệ và bổ sung nguồn lực cho vay margin.
Lúc này áp lực chỉ là việc duy trì một tỷ suất sinh lời hấp dẫn và trả cổ tức sao cho cổ đông hài lòng mà không phải đắn đo chuyện làm thế nào để trả lãi. Hoạt động vay ngân hàng hoặc phát hành TP vẫn sẽ được sử dụng nhưng mức độ có thể thấp hơn và xem như một cách bổ sung vốn ngắn hạn.
Thực chất, áp lực trong các đợt tăng vốn chỉ lớn về mặt ngắn hạn trong trường hợp cổ đông tham gia là cổ đông hiện hữu, đặc biệt là cổ đông đại chúng. Và trong những đợt phát hành này, tất nhiên CTCK cũng phải cân nhắc mức giá chào bán bao nhiêu cho phù hợp với số đông. Nhưng với phát hành riêng lẻ hay một thương vụ mua cổ phần với tỷ lệ lớn (M&A) thì câu chuyện có thể sẽ khác.
Các cổ đông dài hạn có thể chấp nhận tỷ suất sinh lời ở mức thấp trong ngắn hạn, để đạt được mục tiêu dài hạn. Nhìn vào việc cổ phiếu của các CTCK tăng mạnh trong thời gian qua, được NĐT nước ngoài mua vào mạnh thì những khả năng này hoàn toàn có thể xảy ra. Chứng khoán đã và đang trở thành lĩnh vực được các NĐT nước ngoài ưa chuộng.
Ngoài ra, việc có thêm sản phẩm phái sinh cũng đã tạo ra cho các dòng sản phẩm trên thị trường tính đa dạng, và những CTCK có thế mạnh trong dòng sản phẩm này cũng có thể tận dụng cơ hội để tham gia. Trong khi đó, các thương vụ M&A cũng có thể xuất hiện trở lại dù chưa nhiều với những CTCK có chút ít tên tuổi, sức khoẻ tài chính tương đối. Theo đó, dòng tiền có thể được đẩy vào CTCK nhanh chóng và mạnh mẽ nhằm thu hút các khách hàng mới.
Nhưng lúc này, có thể xảy ra những đợt cạnh tranh gay gắt trong việc thu hút khách hàng. CTCK sẽ buộc phải chi tiền nhiều hơn để có thể tuyển dụng, hình thành được đội ngũ môi giới nhằm thu hút khách hàng về với mình cùng các chính sách hoa hồng hấp dẫn. Lịch sử cho thấy đã có những CTCK thực hiện theo cách thức này và ngay lập tức có được số khách hàng nhất định, nhưng để duy trì được trong thời gian dài thì lại rất hiếm.
Bởi CTCK này làm được thì CTCK khác cũng làm được. Nghĩa là trong điều kiện thị trường tích cực như hiện nay, tiền cho margin không phải là vấn đề lớn, nhưng làm sao để duy trì được sự ổn định, tránh những áp lực, chi phí mới là thách thức cho các CTCK.