Nên xem ASEAN là thị trường nội địa
Lãnh đạo Australia, Hàn Quốc đánh giá ý nghĩa chiến lược của RCEP | |
Bế mạc Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 37 |
Theo bà Nguyễn Cẩm Trang Phó cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công thương), cả năm 2020, xuất khẩu của Việt Nam sang các thị trường lớn như Hoa Kỳ, châu Âu (EU), Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc… gặp khó khăn do ảnh hưởng của đại dịch Covid-19. Nhiều doanh nghiệp Việt đã chuyển hướng, phát triển thị trường ASEAN thành thị trường nội địa cho hàng hóa của mình. Trong ASEAN, hiện nay Indonesia, Thái Lan và Philippines là ba thị trường nhập khẩu hàng Việt Nam lớn nhất với nhiều mặt hàng đa dạng.
Nếu trái cây sấy khô, hàng dệt may dành cho khách du lịch của Việt Nam được nhiều nhà thu mua, phân phối của Thái Lan quan tâm, thì Indonesia, Philippines lại có nhu cầu cao về nhóm sản phẩm máy phát điện, máy bơm nước, điện gia dụng, thiết bị viễn thông của Việt Nam. Riêng mặt hàng gạo, ASEAN đang là thị trường xuất khẩu gạo lớn của Việt Nam, với kim ngạch xuất khẩu khoảng 1 tỷ USD/năm. Trong đó, Philippines là nước nhập khẩu nhiều gạo Việt Nam nhất. Và nhu cầu gạo của các nước ASEAN dự báo sẽ tiếp tục tăng từ năm 2021, do ảnh hưởng của dịch Covid-19.
Rất nhiều nhóm hàng xuất khẩu thế mạnh khác của Việt Nam như thủy sản, cà phê, rau quả cũng đang mở rộng thị trường ASEAN. Cụ thể, cá tra, rau quả có lợi thế xuất khẩu vào Thái Lan và Singapore; nhóm hàng cà phê, chè, gia vị (hạt tiêu, tỏi) được tiêu thụ mạnh tại Indonesia.
Doanh nghiệp Việt Nam chậm hơn từ 3 đến 5 năm trong việc nội địa hóa thị trường ASEAN |
Bà Nguyễn Phi Vân - Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty Bán lẻ và Nhượng quyền thương mại Châu Á (Retail & Franchise Asia) cho biết, so sánh với một số nước trong nội khối ASEAN như Thái Lan, Singapore, Malaysia… thì doanh nghiệp Việt Nam chậm hơn từ 3 đến 5 năm trong việc nội địa hóa thị trường ASEAN.
Ví dụ, 5 năm trước, hàng tiêu dùng Thái Lan từ bình dân (thực phẩm, gia dụng, điện tử điện máy) đến cao cấp (xe ô tô, xe gắn máy…) đã quen thuộc với người dân Việt Nam. Thời gian gần đây, sản phẩm thực phẩm, bánh kẹo, nước giải khát từ Malaysia đã đến hầu hết chợ Việt. Hai năm trở lại đây, ô tô từ Indonesia chiếm lĩnh trên 30% thị trường ô tô Việt…
Ngược lại, doanh nghiệp Việt Nam dù rất quan tâm đến thị trường ASEAN, song lại chưa chiếm lĩnh được “trận địa” này. Nguyên nhân là do doanh nghiệp Việt đang kinh doanh xuất khẩu trong nội khối ASEAN phần lớn là vừa và nhỏ, công nghệ sản xuất sản phẩm còn lạc hậu, chủ yếu phù hợp với các thị trường như Lào, Campuchia, Myanmar. Còn ở các thị trường tiêu chuẩn cao hơn như Thái Lan, Singapore, hàng Việt Nam đang phải chịu cạnh tranh gay gắt với hàng Trung Quốc và hàng công nghệ cao của các nước Nhật Bản, Hàn Quốc, Ấn Độ…
Mặt khác, doanh nghiệp Việt chưa thật sự chú trọng xuất khẩu nội khối ASEAN, dù thị trường này có nhiều ưu đãi về thuế quan và thuận lợi về mặt địa lý. Và phần lớn kim ngạch xuất khẩu nội khối là từ các doanh nghiệp FDI, chuyên sản xuất nhóm hàng có giá trị như điện thoại, máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện.
Bà Nguyễn Phi Vân cho rằng, dù ASEAN là một cộng đồng kinh tế chung nhưng có sự khác biệt lớn về sắc tộc, tôn giáo, thói quen tiêu dùng ở từng quốc gia. Vì vậy, doanh nghiệp Việt muốn nội địa hóa các thị trường ASEAN cần có thời gian, chi phí nghiên cứu từng thị trường, nhu cầu tiêu dùng của từng quốc gia, để có chiến lược tiếp cận hiệu quả.
Đơn cử, doanh nghiệp thực phẩm nếu muốn thâm nhập thị trường các nước Hồi giáo (Indonesia, Malaysia) trong khu vực, sản phẩm trước hết phải đạt chứng nhận Halal. Đó là, chưa kể một số thị trường, mức độ khó khăn, rủi ro trong thông quan khá cao (như Singapore), doanh nghiệp phải có sự liên hệ chặt chẽ với các đơn vị hỗ trợ như thương vụ Việt Nam tại nước sở tại, các trung tâm tư vấn, hỗ trợ xuất nhập khẩu để cập nhật thông tin chính sách, thủ tục và thị trường một cách thường xuyên, từ đó gia tăng hiệu quả xuất khẩu.