Ngân hàng là nguồn vốn đáng tin cậy nhất của nữ doanh nhân

Trên đây là thông tin được đưa ra tại Tọa đàm “Tăng cường tiếp cận tài chính cho doanh nghiệp nhỏ và vừa do phụ nữ làm chủ”, do NHNN và Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB) phối hợp tổ chức sáng 24/8.

Ngân hàng đã tích cực vào cuộc

Phát biểu tại Tọa đàm, bà Khương Thanh Hà, Phó Vụ trưởng Vụ Hợp tác quốc tế - NHNN nhận định, sự phát triển của khu vực kinh tế tư nhân đã góp phần trao quyền cho phụ nữ qua cơ hội việc làm và phát triển nghề nghiệp. Xu thế lãnh đạo là phụ nữ trong khu vực kinh tế tư nhân đang ngày càng phổ biến. Sự phát triển của doanh nghiệp nhỏ và vừa do phụ nữ làm chủ (WSMEs) có vai trò quan trọng trong việc giải quyết việc làm, tạo thu nhập, nâng cao vị thế của người phụ nữ và thực hiện bình đẳng giới.

Tuy nhiên, bản thân các WSMEs đang gặp nhiều khó khăn từ khoảng trống trong kỹ năng quản lý và nghề nghiệp, việc khó tiếp cận các nguồn lực và thị trường, bất lợi trong xây dựng và phát triển mạng lưới sản xuất kinh doanh, việc cân bằng giữa công việc và gia đình. Vì vậy, việc hỗ trợ các WSMEs là một yêu cầu thực tiễn đối với Việt Nam.

Chính vì vậy, trong thời gian qua, NHNN đã triển khai nhiều giải pháp nhằm hỗ trợ tiếp cận vốn tín dụng cho doanh nghiệp nhỏ và vừa trong đó có WSMEs.

Bà Khương Thanh Hà, Phó Vụ trưởng Vụ Hợp tác quốc tế - NHNN phát biểu khai mạc Tọa đàm.

Ông Trần Anh Quý, Trưởng phòng thuộc Vụ Tín dụng các ngành kinh tế - NHNN, cho biết xác định doanh nghiệp nhỏ và vừa là một trong 5 lĩnh vực ưu tiên cấp tín dụng, tại các Chỉ thị về tổ chức thực hiện các nhiệm vụ trọng tâm của ngành Ngân hàng và các văn bản chỉ đạo điều hành về hoạt động tín dụng hàng năm, NHNN đã chỉ đạo các TCTD tập trung vốn hỗ trợ cho vay đối với các lĩnh vực này, đồng thời quy định trần lãi suất đối với các lĩnh vực ưu tiên phát triển được hưởng lãi suất cho vay ngắn hạn tối đa bằng VND thấp hơn 1-2%/năm so với các lĩnh vực sản xuất kinh doanh thông thường.

Từ đầu năm 2020 đến nay, NHNN đã điều chỉnh giảm 3 lần với tổng mức giảm 1,5%/năm trần lãi suất cho vay ngắn hạn đối với các lĩnh vực ưu tiên, để hỗ trợ giảm chi phí vay vốn của doanh nghiệp, người dân (hiện còn 4,5%/năm).

Trong đại dịch COVID-19, NHNN đã thực hiện nhiều giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp, trong đó có WSMEs, đồng thời triển khai Chương trình kết nối ngân hàng và doanh nghiệp tại các tỉnh, thành phố và các khu vực kinh tế, góp phần tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc của doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp nhỏ và vừa trong quan hệ tín dụng ngân hàng.

Về phía các TCTD, nhiều TCTD đã xây dựng thành công mô hình xếp hạng tín dụng nội bộ, tối ưu hoá việc phân tích, đánh giá, xếp hạng tín nhiệm doanh nghiệp trước khi ra quyết định cho vay; thành lập riêng bộ phận chuyên quản lý về hoạt động cho vay đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa; áp dụng đa dạng, linh hoạt các biện pháp về tài sản đảm bảo để tháo gỡ khó khăn thiếu tài sản đảm bảo của doanh nghiệp; triển khai đa dạng các gói sản phẩm vay vốn ưu đãi riêng cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa.

Nhờ đó, dư nợ tín dụng đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa thời gian qua luôn được duy trì với tốc độ tăng trưởng tích cực trên 10%/năm, về cơ bản đáp ứng được nhu cầu vốn cho hoạt động sản xuất - kinh doanh.

Đến cuối tháng 7/2022, tín dụng doanh nghiệp nhỏ và vừa đạt hơn 2,3 triệu tỷ đồng, tăng gần 7,67% so với tháng 12/2021 với trên 206 nghìn doanh nghiệp còn dư nợ. Qua đó, cho thấy nhu cầu vốn tín dụng của doanh nghiệp nhò và vừa có xu hướng tăng trở lại.

Ông Donald Lambert, Giám đốc phụ trách khu vực tư nhân tại Việt Nam - Văn phòng ADB tại Việt Nam phát biểu tại Tọa đàm.

PGS.TS. Lê Thanh Tâm, chuyên gia tư vấn tài chính ADB, cho biết một số ngân hàng đã có chiến lược rõ ràng đối với khách hàng là doanh nhân nữ. Đơn cử như BIDV, ngân hàng này bắt đầu tập trung vào các doanh nghiệp nhò và vừa do phụ nữ làm chủ vào năm 2019, với sự hỗ trợ từ ADB.

Việc có một chiến lược riêng để phục vụ các doanh nhân nữ đã cải thiện mức độ tương tác của ngân hàng với phân khúc này và nâng cao trải nghiệm khách hàng của ngân hàng. Tại thời điểm tháng 12/2020, các khoản vay đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa do phụ nữ làm chủ chiếm 7,6% tổng số các khoản cho vay doanh nghiệp nhỏ và vừa của ngân hàng.

Hay tại SeABank, kể từ năm 2017, ngân hàng đã phát triển một chiến lược rõ ràng để phục vụ các doanh nhân nữ và khách hàng cá nhân là nữ giới. Tính đến tháng 12/2020, các doanh nghiệp do phụ nữ làm chủ chiếm 38% danh mục cho vay SME của ngân hàng.

Còn tại VPBank, ngân hàng điều chỉnh quy trình phê duyệt và giám sát khoản vay để phục vụ nữ doanh nhân tốt hơn, quy mô khoản vay nhỏ cho phép ngân hàng cho vay mà không cần tài sản đảm bảo, bất lỳ khoản vay nào dưới 1 tỷ đồng đều có thể được phát hành trên cơ sở tín chấp. Tính đến tháng 12/2020, các doanh nghiệp nhỏ và vừa do phụ nữ làm chủ chiếm 27% danh mục cho vay doanh nghiệp nhỏ và vừa của ngân hàng và trung bình được vay với lãi suất rẻ hơn so với các doanh nghiệp nhỏ và vừa do nam giới làm chủ.

Bà Nguyễn Lan Hương, Phó Giám đốc khối Ngân hàng doanh nghiệp TPBank cho biết, ngân hàng đã có nhiều chương trình hỗ trợ khách hàng WSMEs theo viện trợ của ADB. Đơn cử như khách hàng doanh nghiệp nhỏ và vừa do phụ nữ làm chủ là điều kiện ưu tiên xét duyệt phê duyệt tín dụng.

Với sự hỗ trợ của ADB, TPBank có các dự án hỗ trợ WSMEs đó là dự án hỗ trợ giảm thiểu tác động của đại dịch COVID-19 cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa do phụ nữ làm chủ; thỏa thuận hợp tác 3 bên giữa TPB, ADB và DEG với tổng giá trị khoảng vay lên tới 50 triệu USD; gói viện trợ không hoàn lại trị giá 750.000 USD hỗ trợ tệp khách hàng WSMEs.

Kết quả, 151 khách hàng nhận được khoản hỗ trợ của ADB và TPBank, 821.955 USD phí cam kết rút vốn được ADB hỗ trợ, 101 khách hàng được hỗ trợ tư vấn nâng cao năng lực kinh doanh, 9,41 tỷ đồng TPBank miễn giảm lãi cho khách hàng WSMEs.

Tăng cường khả năng tiếp cận tài chính cho WSMEs

Dựa trên kết quả khảo sát do NHNN và ADB xây dựng, bà Tâm chỉ ra, có thể thấy, hầu hết ngân hàng đều biết về chính sách hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa do phụ nữ làm chủ nhưng ít ngân hàng áp dụng vì những lí do như: Những quy định này thường chỉ dưới hình thức khuyến khích chứ không bắt buộc; phân khúc thị trường WSMEs vẫn nhỏ, lợi nhuận kỳ vọng từ phân khúc này chưa rõ ràng.

Một số ngân hàng đã kết hợp với các tổ chức quốc tế và một số phối hợp với Chính phủ để thực hiện các chương trình hỗ trợ các nữ doanh nhân nhưng theo báo cáo, một số chương trình hỗ trợ có nguồn lực tài chính hạn chế và nhiệm vụ hạn hẹp với các điều kiện giải ngân và yêu cầu báo cáo khó khăn và có thể khó tiếp cận.

Mặt khác, tài sản đảm bảo hữu hình - loại hình đảm bảo khoản vay ưa thích của ngân hàng, là một khó khăn đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa do phụ nữ làm chủ. Điều này kéo theo khả năng vay vốn ngân hàng thấp hơn và quy mô khoản vay tối ưu cũng thấp hơn.

Toàn cảnh Tọa đàm.

Tuy nhiên, thực tế các WSMEs cho thấy tỷ lệ hoàn trả khoản vay tốt hơn ổn định, với chỉ 1,86% các khoản nợ bị nợ xấu và 0,38% được phân loại là mất vốn, so với 3,16 và 1,70% của tất cả các doanh nghiệp nhỏ và vừa. Đáng chú ý, ngân hàng là kênh dẫn vốn đáng tin cậy nhất của nhóm doanh nghiệp này.

Bà Diana Bialus, chuyên gia tư vấn ADB về tài chính và giới, Trưởng nhóm nghiên cứu Dự án cho biết, có 85% phụ nữ được phỏng vấn có tài khoản ngân hàng cá nhân hoặc doanh nghiệp, các NHTM là nguồn vốn đáng tin cậy nhất của các nữ doanh nhân. Khi cần vốn, đại đa số doanh nghiệp nhỏ và vừa do phụ nữ làm chủ (80%) tìm cách vay ngân hàng. rất ít người phụ thuộc vào các nhà cung cấp dịch vụ tài chính khác, chẳng hạn như Fintech, công ty viễn thông hoặc các tổ chức tài chính vi mô.

Một khảo sát cho thấy, trao quyền cho phụ nữ, tăng cường tài chính toàn diện và tăng tỷ lệ phụ nữ ở các vị trí ra quyết định có thể đóng góp thêm 80 tỷ USD vào GDP của Việt Nam trong giai đoạn đến năm 2030 nhờ thúc đẩy tiêu dùng của phụ nữ. Việc đảm bảo các doanh nghiệp do phụ nữ làm chủ có công cụ phù hợp để tăng trưởng có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong vấn đề này, vì nghiên cứu cho thấy, doanh nghiệp do phụ nữ lãnh đạo có xu hướng tạo ra nhiều việc làm hơn cho phụ nữ khác và do đó củng cố vòng xoáy tích cực, dẫn đến nhiều cơ hội kinh tế hơn cho phụ nữ.

Bà Diana Bialus đưa ra khuyến nghị, NHNN cần nỗ lực hơn nữa để xây dựng một hệ sinh thái hỗ trợ nhiều hơn cho các doanh nghiệp do phụ nữ lãnh đạo, đồng thời khuyến khích mời gọi các tổ chức tài chính đầu tư vào phân khúc thị trường này bằng cách yêu cầu các tổ chức tài chính thu thập dữ liệu phân tách theo giới, nâng cao kiến thức về đầu tư dưới lăng kính giới, cải thiện các chương trình bảo lãnh dành cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa và thúc đẩy cơ chế cho vay dành cho doanh nghiệp do phụ nữ làm chủ, coi đây như một chiến lược phòng ngừa rủi ro tích cực để bảo vệ ngân hàng trước tình trạng giảm sút chất lượng danh mục cho vay.

Đối với các tổ chức tài chính, cần thu thập dữ liệu phân tách theo giới ở cấp danh mục đầu tư một cách thường xuyên, thiết kế và triển khai các chiến lược về giới ở cấp doanh nghiệp và danh mục đầu tư, đồng thời phát triển các sản phẩm và dịch vụ có thể đáp ứng được các nhu cầu và thiên hướng riêng của các doanh nghiệp do phụ nữ làm chủ.

Bà Nguyễn Lan Hương, đại diện TPBank cũng cho rằng, có thể thấy, phụ nữ là khách hàng trung thành và có nhiều khả năng gắn bó với một mối quan hệ tốt hơn, là người quảng bá mạnh mẽ và nhiều khả năng hơn nam giới trong việc giới thiệu khách hàng mới. Hơn nữa, phụ nữ cũng có tỷ lệ tiết kiệm cao hơn, khách hàng nữ ít rủi ro hơn và có tỷ lệ nợ xấu thấp hơn.

Vì vậy, TPBank đã xây dựng hệ thống nhận diện khách hàng WSMEs. Trong thời gian tới, ngân hàng này sẽ xây dựng Webpage dành riêng cho WSMEs, đào tạo nhân viên về quy trình phục vụ WSMEs, xây dựng hotline dành riêng cho nhóm khách hàng này và tăng cường truyền thông về các sản phẩm, dịch vụ ưu đãi dành cho WSMEs.