Nguồn nguyên liệu cho doanh nghiệp: Cần hướng đến thị trường trong nước
Theo các chuyên gia, bài toán chuyển hướng nguồn nguyên liệu trong nước là giải pháp hợp lý trong bối cảnh hiện nay. Đây cũng là cơ hội cho các nhà cung cấp trong nước đẩy mạnh công tác sản xuất.
Nguyên liệu ngành dệt may vẫn phụ thuộc vào nguồn cung nước ngoài |
Theo Bộ Công thương, việc đứt gãy chuỗi cung ứng đã gây ảnh hưởng cực kỳ nghiêm trọng tới sản xuất. Các doanh nghiệp phụ thuộc quá nhiều vào nhập khẩu nguyên phụ liệu, khi xảy ra vấn đề về chuỗi cung ứng đều rất bị động. Hiện các nhóm hàng chủ lực của Việt Nam là dệt may, giày dép, sản phẩm gỗ, điện tử, sản xuất, lắp ráp ô-tô… có tới hơn một nửa nguyên liệu phải nhập khẩu nên sản xuất sẽ phụ thuộc rất lớn vào giá cả nguyên liệu. Rất nhiều doanh nghiệp đang lâm vào tình cảnh thiếu hụt nguồn nguyên liệu đầu vào sản xuất gây ảnh hưởng lớn tới kế hoạch sản xuất kinh doanh và thực hiện các đơn hàng với đối tác nước ngoài.
Ông Nguyễn Xuân Dương, Chủ tịch Hội đồng quản trị Tổng công ty May Hưng Yên cho biết, hầu hết các doanh nghiệp may trong nước đều đau đầu với bài toán nguồn nguyên liệu. Hiện tổng công ty đang phải nhập khẩu từ Trung Quốc đến hơn 50% nguyên phụ liệu phục vụ cho sản xuất. Với tình hình thiếu hụt nguyên liệu và giá cả liên tục leo thang đã ảnh hưởng lớn tới doanh thu của doanh nghiệp. Năm 2020, doanh thu của Tổng công ty May Hưng Yên đã giảm khoảng 5% so với năm 2019. Trong 6 tháng đầu năm 2021, tình hình khá hơn khi các đơn hàng cũng dần quay trở lại và tổng công ty đã có đơn hàng đến hết tháng 7/2021, tập trung vào thị trường Mỹ, châu Âu, Nhật Bản... Trước khó khăn này, tổng công ty tính đến việc tìm nguồn cung ứng nguyên liệu mới và nguyên liệu trong nước để thay thế nguồn nhập khẩu.
Theo Hiệp hội dệt may Việt Nam, gần 6 tháng nay giá nguyên liệu đầu vào cho các nhà máy sản xuất đều tăng rất cao. Nguyên nhân khiến cho giá nguyên liệu đầu vào tăng cao là do thiên tai, dịch bệnh và nhiều doanh nghiệp các nước khôi phục sản xuất cần nguồn cung đầu vào lớn. Bên cạnh đó, sự đứt gãy chuỗi cung ứng cộng với việc các doanh nghiệp trong ngành liên tục phải đối mặt với các đợt dịch Covid-19 liên tiếp, đặc biệt là sự bùng phát tại các khu vực có nhiều KCN như Bắc Giang, Bắc Ninh, Bình Dương… ảnh hưởng không nhỏ tới hoạt động sản xuất. Hiện nay, ngành dệt may của Việt Nam nhập khẩu kim ngạch lớn vải nguyên liệu từ nhiều thị trường trên thế giới như Trung Quốc, Hàn Quốc, Đài Loan, Nhật Bản… nhưng các nước này cũng đang đối mặt với nhiều khó khăn của dịch Covid-19.
Ông Vũ Đức Giang - Chủ tịch Hiệp hội Dệt may Việt Nam nhấn mạnh, để đảm bảo duy trì sản xuất kinh doanh, các doanh nghiệp cần tập trung khai thác nguồn nguyên phụ liệu trong nước hoặc từ các nước khác để thay thế nguyên phụ liệu nhập khẩu từ Trung Quốc. Về lâu dài, các doanh nghiệp Việt Nam cần phải có kế hoạch đầu tư máy móc thiết bị, công nghệ để nâng cao năng lực sản xuất vải nguyên liệu trong nước, không phụ thuộc quá nhiều vào nguồn nguyên liệu nhập khẩu. Cùng với đó, ngoài sự chủ động của doanh nghiệp, rất cần phải có sự hỗ trợ về cơ chế, chính sách của Nhà nước. Trong 6 tháng cuối năm 2021, ngành dệt may trong nước khả năng còn đối mặt với nhiều khó khăn về giá nguyên liệu leo thang.
Tương tự với ngành dệt may, ngành gỗ trong nước cũng đang phải đối mặt rất nhiều khó khăn về nguồn nguyên liệu nhập khẩu, nhất là nguồn nguyên liệu hợp pháp. Bên cạnh chi phí sản phẩm tăng cao do nguồn cung nguyên liệu bị gián đoạn bởi dịch Covid-19 khiến giá gỗ nguyên liệu tăng mạnh ảnh hưởng tới lợi nhuận của doanh nghiệp, thì việc các nước nhập khẩu dựng lên các rào cản kỹ thuật là trở ngại lớn đối với ngành gỗ Việt Nam. Theo Hiệp hội gỗ và lâm sản Việt Nam (VIFOREST), hiện nay nguồn nguyên liệu gỗ trong nước còn phụ thuộc nhiều vào nhập khẩu, trong khi việc kiểm soát nguồn gốc gỗ hợp pháp chưa được chặt chẽ. Trong năm 2020, hai trong số những rủi ro lớn có ảnh hưởng trực tiếp tới sự phát triển bền vững của ngành bao gồm rủi ro về kiểm soát tính hợp pháp của nguồn gỗ nhập khẩu và kiểm soát gian lận thương mại. Bên cạnh đó Hiệp định Đối tác tự nguyện VPA FLEGT yêu cầu tính hợp pháp của các sản phẩm gỗ xuất khẩu buộc ngành gỗ phải giải quyết tốt vấn đề nguồn nguyên liệu, nhất là tránh những rủi ro về nguồn gỗ nhập khẩu.
Ông Đỗ Xuân Lập, Chủ tịch VIFOREST cho rằng, trong thời gian tới cần giải quyết những bài toán cơ bản mà ngành đang đối mặt, trong đó gồm nguồn gỗ nguyên liệu. Để tạo ra nguồn nguyên liệu bền vững chỉ có con đường liên kết tiến đến phát triển rừng trồng hợp pháp và đúng quy chuẩn. Đồng thời, quy hoạch vùng nguyên liệu, chọn cơ cấu cây trồng phù hợp với từng vùng địa lý. Ưu tiên phát triển nguyên liệu gỗ trang trí bề mặt sản phẩm, vì Việt Nam đang rất thiếu và phải phụ thuộc chủ yếu vào nguồn nhập khẩu. Điều này sẽ mang lại lợi ích cho người dân, mang đến cơ hội tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu, đồng thời mang lại nguồn nguyên liệu chủ động và hiệu quả cho doanh nghiệp.
Theo đánh giá của các chuyên gia, việc phụ thuộc quá nhiều vào nguồn nguyên liệu nhập khẩu không chỉ khiến doanh nghiệp gặp khó về giá cả mà còn khó đáp ứng các quy định về quy tắc xuất xứ theo các FTA. Bởi vậy để khắc phục những khó khăn về nguyên liệu cũng như khai thác lợi thế của Hiệp định Thương mại tự do như CPTPP, EVFTA, UKVFTA… các doanh nghiệp cần đẩy mạnh phát triển và sử dụng nguồn nguyên liệu trong nước nhiều hơn, không nên quá phụ thuộc vào nguyên liệu nhập khẩu.
Theo số liệu thống kê của Tổng cục Hải quan, 5 tháng đầu năm 2021, tổng trị giá nhập khẩu của nhóm mặt hàng nguyên phụ liệu dệt may, da, giày (bao gồm: bông, xơ sợi dệt, vải các loại, nguyên phụ liệu dệt, may, da, giày) đạt 11,05 tỷ USD, tăng mạnh 29,6%, tương ứng tăng tới 2,5 tỷ USD so với cùng kỳ năm 2020. Trong 5 tháng qua, Trung Quốc là thị trường lớn nhất cung cấp nhóm hàng nguyên phụ liệu phục vụ ngành dệt may da giày cho Việt Nam, chiếm tỷ trọng 51%, với 5,6 tỷ USD, tăng 42% so với cùng kỳ năm 2020. Tiếp theo là các thị trường: Đài Loan với 1,08 tỷ USD, tăng 25%; Hàn Quốc với 1,06 tỷ USD, tăng 14%. Riêng nhập khẩu nhóm hàng này từ thị trường Hoa Kỳ đạt 758 triệu USD, giảm 15%. |