Nhiều gam màu của bức tranh thủy sản
Ông Nguyễn Hoài Nam, Phó Tổng Thư ký Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (Vasep) đánh giá, nhìn toàn cảnh ngành thủy sản Việt trong 6 tháng đầu năm 2020 có điểm nổi bật là giá tiêu thụ sản phẩm của một số mặt hàng thủy sản nội địa và xuất khẩu đều sụt giảm.
Cụ thể, các loại thủy sản nuôi trồng, như giá cá tra nguyên liệu tại Đồng bằng sông Cửu Long liên tục đứng ở mức thấp từ đầu năm 2020 đến nay. Hiện nay giá 17.500 đồng – 18.000 đồng/kg, trong khi giá thành sản xuất từ 21.000 đồng - 22.000 đồng/kg, giảm 45% so với cùng thời điểm năm 2019. Do dịch bệnh lan rộng làm đình trệ hoạt động sản xuất và xuất nhập khẩu tại các thị trường lớn như Trung Quốc, Châu Âu (EU), Hoa Kỳ (Mỹ)…. Nhu cầu giảm, giá xuất khẩu hạ, khiến xuất khẩu sang Trung Quốc giảm 20,2% và EU giảm 36%, xuất khẩu sang Mỹ giảm 15%, xuất khẩu sang ASEAN giảm 24,4%.
Hiện nay tình trạng hạn mặn bất thường đã xảy ra ở Đồng bằng sông Cửu Long khiến cho vùng nuôi cá tra nguyên liệu bị ảnh hưởng tiêu cực, người nuôi ở một số địa phương đã ngưng thả nuôi, do không đủ điều kiện nước, thủy lợi cho việc thả vụ mới. Trong khi đó, với mặt hàng tôm, từ tháng 6/2020 giá tôm nguyên liệu tại Đồng bằng sông Cửu Long lại tăng ở mức cao (tăng từ 30.000 đồng – 40.000 đồng/kg, tôm sú cỡ 30 con/kg giá 200.000 - 230.000 đồng). Giá tăng là do hàng tồn kho tại các thị trường lớn ít, nhu cầu tiêu thụ tôm tăng tại siêu thị và hệ thống bán lẻ, vì xu hướng mua về nhà chế biến trong thời kỳ dịch bệnh.
Sản xuất tôm từ các nguồn cung chính của thế giới như Ấn Độ, Ecuador, Trung Quốc, Thái Lan, Indonesia… đều đang gặp khó khăn do tác động của dịch bệnh. Hiện nay nước nuôi tôm lớn là Ấn Độ khó khăn từ khâu con giống đến đầu ra. Ecuador, Trung Quốc, Indonesia, Thái Lan… đều bị tác động nhiều từ đại dịch. Đây cũng là cơ hội cho xuất khẩu tôm của Việt Nam, nếu đảm bảo được nguồn cung nguyên liệu.
Về thị trường tiêu thụ, theo Vasep tổng sản lượng thủy sản của cả nước 6 tháng/2020 đạt gần 3,8 triệu tấn, tăng 1,4% so với cùng kỳ năm 2019. Trong đó, khai thác biển đạt 1,4 triệu tấn, giảm 2,1%. Dù khai thác giảm, nhưng sản lượng nuôi trồng lại tăng 6,8% so với cùng kỳ. Số lượng thủy sản nhập khẩu cũng giảm 4,2% so với cùng kỳ năm 2019.
Thủy sản nhập khẩu về Việt Nam nhiều nhất từ Ấn Độ, chiếm 13,6% trong tổng kim ngạch nhập khẩu thủy sản các loại của cả nước, tăng 8,3% so với cùng kỳ năm trước. Na Uy là thị trường lớn thứ 2 cung cấp thủy sản cho Việt Nam, chiếm 12% trong tổng kim ngạch, giảm 8,5% so với cùng kỳ năm trước. Nhóm thủy sản nhập khẩu chủ yếu là nguyên liệu chế biến hàng xuất khẩu (như tôm Ấn Độ, Thái Lan), còn lại khoảng 12% hàng nhập khẩu (trong tổng số lượng nhập khẩu thủy sản của cả nước) dùng tiêu thụ nội địa.
Về xuất khẩu, trong 6 tháng/2020 kim ngạch xuất khẩu thủy sản giảm 9,2% so với cùng kỳ năm 2019. Thị trường tiêu thụ thủy sản Việt nhiều nhất là Nhật Bản, chiếm 19% trong tổng kim ngạch xuất khẩu nhóm hàng này của cả nước. Tiếp đến là thị trường Mỹ, chiếm 17%. EU, Trung Quốc, Hàn Quốc…
Tuy nhiên, VASEP dự báo xuất khẩu thủy sản trong những tháng tới sẽ hồi phục, vì thị trường EU đã bắt đầu mở cửa thông thương trở lại từ tháng 6/2020. Nhu cầu sẽ tăng dần trong những tháng tới. Riêng tại Mỹ và một số nước khác sẽ tiếp tục ảnh hưởng đến thương mại thủy sản chung của toàn cầu. Nên xuất khẩu thủy sản của Việt Nam khó hồi phục mạnh trong những tháng cuối năm.
Với đà tăng trưởng mạnh trong các tháng gần đây, thì Nhật Bản sẽ tiếp tục là thị trường lớn nhất tiêu thụ thủy sản Việt Nam trong năm nay và sẽ bù đắp phần đáng kể cho sự sụt giảm tại các thị trường EU và Mỹ.
Tại các thị trường xuất khẩu lớn khác như, Mỹ, EU, Brazil… tình hình dịch bệnh chưa ổn, xuất khẩu cá tra Việt Nam chưa có cơ hội phục hồi. Xuất khẩu tôm dự báo có nhiều cơ hội xuất khẩu trong năm 2020, khi các đối thủ chính như tôm Ấn Độ, Ecuador và Thái Lan bị đình trệ bởi lệnh phong tỏa quốc gia, đơn hàng dịch chuyển sang Việt Nam sẽ nhiều hơn. Ngoài ra, hiện nay do thu nhập giảm vì tình hình thất nghiệp đang gia tăng, người tiêu dùng thế giới chuyển sang sử dụng tôm cỡ trung và nhỏ nhiều hơn. Doanh nghiệp xuất khẩu tôm cần chú ý để đáp ứng tốt nhu cầu này của thị trường. Dự báo thị trường tiêu thụ tôm tiếp tục tăng từ tháng 7/2020.