Nhớ thế, Tết xưa
Cữ cuối năm thế này, khi bắt gặp những chiếc xe đạp lúc lỉu bông hoa nhựa, hoa nilon rực rỡ sắc màu trên phố, tôi lại nao nao nhớ Tết một thuở. Thuở nghèo…
Thuở ấy quê nghèo, nhà ai cũng có mấy bông hoa nhựa cả năm gói bọc trong giấy báo, gác trên cao sợ trẻ con nghịch, giờ được lấy xuống, lau rửa rồi phơi khô cho sáng bóng và cắm và chiếc lọ quanh năm cũng cất kỹ nơi góc tủ, góc nhà… Mấy bức tranh Hàng Trống cả năm cuộn lại gác trên bậu cửa, giờ cũng được mang xuống, vuốt trải phẳng phiu để treo lên…
Ảnh minh họa |
Tết, với nhiều gia đình, bắt đầu bằng việc như thế. Còn bây giờ, mặc dù hoa tươi các loại luôn có, thậm chí nhiều đô thị luôn sẵn hoa nhập ngoại, vậy nhưng những người bán hoa giả rực rỡ sắc màu vẫn len lỏi trong gió bấc tháng Chạp, như mang đến một thông điệp tất niên. Ta có thể gặp những chiếc xe đẩy chất ngất những bông những cánh hoa giả sặc sỡ sắc màu trên đường trên phố Hà Nội. Ta cũng dễ dàng bắt gặp những quầy bán hoa nhựa, hoa nylon rực rỡ ở những phiên chợ quê. Và những làng nghề chuyên làm hoa nhựa, hoa giấy dịp cuối năm cũng tất bật, rộn ràng…
Bây giờ Tết cũng đã khác xưa. Các gia đình không còn chuẩn bị Tết từ rất sớm, thậm chí từ giữa năm như trước mà thường đến áp Tết mới vào siêu thị sắm một thể. Thế nhưng, ở xứ Đoài quê tôi, vẫn có những thứ đã thành nếp, thành thói quen với người dân. Ấy là tục gói bánh Tết. Không chỉ bánh chưng, mà còn hàng chục loại bánh khác, tùy theo nếp làng.
Từ 20 Tết, dì tôi đi chợ chọn lựa từng bó lá về chuẩn bị gói bánh Tết. Gạo nếp, đỗ xanh thì dì tôi tự tay cấy trồng được, đã để sẵn đợi Tết. Dì tôi bảo, để tới phiên 27 mới mua lá thì sợ không chọn được lá đẹp, lại vội nữa, nên năm nào cũng vậy, chiều 22 tháng Chạp về nhà dì đã thấy đầy đủ lá. Những bó lá dong xanh mượt để gói bánh chưng. Lá chuối khô bản to rộng để gói bánh mật, bánh gai… Quãng 25, 26 Tết dì tôi bắt đầu rửa từng tàu lá dong, xếp ngay ngắn cho ráo nước. Còn lá chuối khô dì lau khô, vuốt phẳng phiu xếp gọn vào những cái mẹt… Rồi dì còn ra xóm Trại xin mấy chục lá dừa về để làm hộp bánh gai cho đẹp…
Sự cầu kỳ trong việc làm bánh Tết không phải là chuyện riêng của dì tôi. Tôi nhận thấy, người dân xứ Đoài chuẩn bị cho cái Tết của gia đình từ rất sớm, đặc biệt là việc làm các loại bánh. Thế hệ những người già như dì tôi, sống qua nhiều thăng trầm khốn khó, giữ nếp phải chuẩn bị Tết từ sớm như một thói quen đã hằn sâu. Còn bây giờ, dù mọi thứ đã sẵn, nhưng cái nếp chuẩn bị sẵn gạo, đỗ, lá… để gói các loại bánh Tết vẫn được những người phụ nữ xứ Đoài chuẩn bị từ rất sớm.
Bánh chưng là loại bánh không thể thiếu trong Tết cổ truyền của người Việt. Người xứ Đoài cũng coi bánh chưng là loại bánh quan trọng nhất. Nhà nào Tết đến dù giàu hay nghèo đều gói bánh chưng. Quãng 27, 28 Tết, đi dọc những con đường làng, từ Hữu Bằng sang Chàng Sơn đều dễ dàng bắt gặp những nồi bánh chưng đang sôi ùng ục. Cạnh đó, mấy cụ già và đám trẻ con ngồi quây quần trông nồi bánh, mùi bánh chưng, mùi ngô nướng khoai nướng quyện vào nhau ngào ngạt… Trong làn gió bấc cuối năm, lại thêm chút mưa bụi như rắc phấn, bắt gặp những bếp lửa ấm ven đường, thấy Tết quê bao giờ cũng thật thân thuộc và ấm áp…
Tết nay đã khác nhiều so với Tết xưa. Nhưng trong những hân hoan tưng bừng của hôm nay, vẫn có những hoài nhớ về một dĩ vãng thơm nồng, vang vọng. Âu cũng là điều có thể hiểu, nhất là trong lòng của những người con quanh năm phải sống xa làng…