Những thách thức đối với Thủ tướng Manmohan Singh

Thủ tướng Ấn Độ Manmohan Singh sẽ phải đối mặt với rất nhiều thách thức về kinh tế với việc kiêm nhiệm chức vụ Bộ trưởng Tài chính sau khi ông Pranab Mukherjee từ chức hồi tháng 6 vừa qua để ra ứng cử Tổng thống.

Sau khi gánh vác trách nhiệm với việc tốc độ tăng trưởng kinh tế chậm lại và lạm phát liên tục tăng cao kể từ năm 2009, cựu Bộ trưởng Tài chính Mukherjee được kỳ vọng sẽ đắc cử tổng thống, một vị trí có uy tín cao nhưng mang tính lễ nghi nhiều hơn, trong cuộc bầu cử diễn ra ngày 19/7.

Với việc ông Mukherjee đắc cử tổng thống thì Thủ tướng Manmohan Singh, kiến trúc sư của cuộc cải cách năm 1991 đưa Ấn Độ đến con đường phát triển kinh tế nhanh chóng, sẽ phải đảm nhiệm chức vụ Bộ trưởng Tài chính. Điều này khiến cho cộng đồng doanh nghiệp hy vọng rằng ông Singh sẽ một lần nữa thúc đẩy công cuộc cải cách vốn bị trì trệ lâu nay nhằm giải quyết những thách thức kinh tế nghiêm trọng của nước này.

Tăng trưởng của Ấn Độ trong năm tài chính 2011 - 2012 chỉ đạt 6,5%, thấp nhất trong vòng 9 năm qua

Tuy nhiên, khi mà chỉ chưa đầy 2 năm nữa là đến cuộc bầu cử quốc hội, các nhà phân tích cho rằng ông Singh sẽ phải đối mặt với sự phản đối gay gắt từ chính Đảng Quốc đại của mình cũng như từ các đồng minh trong việc tiến hành công cuộc cải cách, mặc dù tăng trưởng kinh tế của Ấn Độ đang đứng ở mức thấp nhất trong vòng 9 năm qua.

Hartosh Singh Bal, Biên tập viên chính trị của tạp chí Open Magazine - tạp chí hàng đầu về các vấn đề thời sự - nhận định: "Điều đó là không đơn giản như việc một người nhường đường cho người khác. Sẽ không có quyết định rõ ràng là cuộc cải cách sẽ đi đến đâu. Đó chỉ là sự tròng trành từ một chính sách dân túy này sang một chính sách dân túy khác mà không hề được thực hiện". Kể từ khi Đảng Quốc đại trở lại nắm quyền vào năm 2004, ông Mukherjee đã tham gia điều hành các mối quan hệ phức tạp của bà Gandhi với các đối tác liên minh. Đây là một công việc mà theo các nhà phân tích là không thích hợp với một người ăn nói nhẹ nhàng như ông Singh.

Nền kinh tế Ấn Độ đang trải qua thời kỳ kinh tế trì trệ, với tăng trưởng kinh tế chậm và lạm phát tăng cao liên tục. Sản lượng của các ngành sản xuất từ lương thực đến điện, hàng công nghiệp đều không đáp ứng được nhu cầu tăng cao do vô số những khâu sản xuất bị đình trệ của nền kinh tế. Tăng trưởng kinh tế giảm xuống mức 5,3% trong quý I/2012, kéo mức tăng trưởng trong tài khóa 2011-2012 kết thúc vào tháng 3 xuống 6,5%, mức thấp nhất trong vòng 9 năm qua.

Ông E. Sridharan, chuyên gia của Trường Đại học Pennsylvania, cho rằng phần lớn những cải cách cần thiết sẽ làm ảnh hưởng tới những khu vực bầu cử lớn ở Ấn Độ và có lẽ Đảng Quốc đại sẽ khó có thể để cho ông Singh, người vốn có nền tảng chính trị yếu, thực hiện các bước đi như thế. "Đảng Quốc đại phải được thuyết phục rằng đó là một chiến lược có tầm quan trọng sống còn đối với cuộc tổng tuyển cử. Rất nhiều người cho rằng: “Nếu ông ấy tiến hành những việc này, thì ông ấy sẽ làm chúng ta thất bại trong cuộc bầu cử”, ông Sridharan nói.

Khay đựng công văn đến của Bộ Tài chính đầy những vấn đề cải cách chờ được giải quyết. Các công ty nước ngoài đang chờ đợi để được phép tăng giới hạn vốn đầu tư nước ngoài (FDI) trong các lĩnh vực bảo hiểm, hàng không và bán lẻ - những bước đi sẽ mang đến nguồn vốn lớn hơn cho Ấn Độ khi mà luồng vốn FDI vào nước này trong quý I năm nay đã giảm mạnh xuống còn 1,4 tỷ USD, so với 5 tỷ USD cùng kỳ năm ngoái. Chẳng hạn, việc cải cách luật mua bán đất được xem như là một bước đi cần thiết nhằm khởi động tiến độ của các dự án có quy mô lớn, như xây dựng các nhà máy năng lượng, các nhà máy sản xuất và phát triển công nghiệp nặng. Những quyết định liên quan đến việc nâng mức giá vốn được trợ cấp nhiều của dầu diesel và cắt giảm trợ cấp đối với các sản phẩm phân bón cũng rất cần thiết nhằm giảm thâm hụt ngân sách, ước tính sẽ chiếm 8,4% GDP của Ấn Độ trong năm nay. Phạm vi cho ông Singh thử sức về những vấn đề nhạy cảm, chẳng hạn như giá xăng dầu, cũng sẽ bị hạn chế bởi thời tiết gió mùa tồi tệ khiến cho nhu cầu về dầu diesel tăng cao do người nông dân buộc phải sử dụng bơm nhiều hơn để bơm nước cho cây trồng.

Bất chấp những thách thức này, bà Rohini Malkani - Nhà kinh tế trưởng phụ trách Ấn Độ của Citibank vẫn tin tưởng rằng, ông Singh có thể làm cho các nhà đầu tư phấn chấn hơn bằng cách giải quyết những vấn đề ít nhạy cảm hơn như thiếu than đốt, xóa bỏ tình trạng không rõ ràng về chính sách thuế và thực hiện các biện pháp để ngăn chặn việc rò rỉ những thông tin tài chính. "Có rất nhiều những biện pháp... nếu thực hiện được có thể làm cho môi trường đầu tư hấp dẫn hơn", bà Malkani nói.

Các nhà phân tích cũng gợi ý, Chính phủ Ấn Độ có thể bắt đầu mở cửa thị trường bán lẻ để thu hút FDI bằng các sắc lệnh hành chính. Đảng Quốc đại đã từng cam kết mở cửa ngành bán lẻ cho các nhà đầu tư nước ngoài vào năm ngoái, tuy nhiên sau đó đã thay đổi quyết định do sự phản đối quyết liệt từ phe đối lập và một số đồng minh.

Tuy vậy, đầu tư nước ngoài vào lĩnh vực bán lẻ có vẻ như nhận được sự ủng hộ rộng rãi trong đó có tầng lớp trung lưu ở nước này bất chấp sự phản đối của hàng triệu chủ các cửa hàng nhỏ và những người môi giới có thế lực điều hành việc buôn bán hàng nông sản.

Nhưng những thách thức vẫn còn đó. Tổng thống Mỹ Barack Obama hồi tuần trước đã nói với truyền thông Ấn Độ rằng "có vẻ như đã có sự đồng lòng rộng rãi ở Ấn Độ là đã đến thời điểm thích hợp cho một làn sóng cải cách kinh tế mới". Các chuyên gia cho rằng, đề nghị của ông Obama nhằm cho phép mở rộng đầu tư nước ngoài vào ngành bán lẻ - một bước đi sẽ mang lại lợi ích cho các công ty như Walmart - có thể khiến cho Chính phủ Ấn Độ thậm chí càng thấy miễn cưỡng hơn trong tiến trình mở cửa thị trường này.

Huy Hiệp