Phát triển doanh nghiệp: Kết quả còn cách xa mục tiêu
Đó là thông tin đáng chú ý được Bộ Kế hoạch và Đầu tư đưa ra tại hội thảo góp ý dự thảo Báo cáo tổng kết 5 năm tình hình thực hiện Nghị quyết số 35 và xây dựng dự thảo Nghị định thay thế Nghị định số 39/2018/NĐ-CP quy định chi tiết một số điều của Luật Hỗ trợ DNNVV.
Chính sách đồng bộ nhưng kết quả vẫn chưa tốt
Thứ trưởng Bộ KH&ĐT Trần Duy Đông nhìn lại Nghị quyết số 35/NQ-CP được ban hành ngay từ đầu nhiệm kỳ của Chính phủ giai đoạn 2016-2020, đã phản ánh tinh thần đổi mới mạnh mẽ và hành động quyết liệt của Chính phủ mới, coi DN là động lực của phát triển kinh tế với những nguyên tắc như DN có quyền tự do kinh doanh trong những ngành, nghề mà pháp luật không cấm; Nhà nước lấy DN là đối tượng phục vụ; Nhà nước có chính sách đặc thù hỗ trợ DNNVV, DN khởi nghiệp, DN đổi mới sáng tạo. Đồng thời, cũng có nguyên tắc mang quan điểm rất mới, được cộng đồng DN đánh giá cao, như không hình sự hóa quan hệ kinh tế, dân sự.
Đặt mục tiêu phát triển DN có quy mô lớn, có vai trò dẫn dắt nền kinh tế |
Bên cạnh đó, trong giai đoạn này, công tác hỗ trợ DNNVV cũng được chú trọng. Luật Hỗ trợ DNNVV ra đời không chỉ là đạo luật đầu tiên ở nước ta về hỗ trợ DNNVV mà hơn thế là đồng bộ các chính sách, chương trình hỗ trợ DNNVV trên cơ sở hỗ trợ có chọn lọc; phù hợp mục tiêu, định hướng phát triển, lợi thế cạnh tranh và nguồn lực của đất nước trong từng thời kỳ. Hiện nay 5/5 Nghị định hướng dẫn thi hành Luật đã được ban hành đầy đủ.
Các chính sách này đã góp phần đưa tốc độ tăng DN bình quân giai đoạn 2016-2019 là 14,4%, tăng khoảng 80% so với bình quân giai đoạn 2011-2015; tỷ lệ đóng góp của khu vực kinh tế ngoài nhà nước trong tổng mức đầu tư toàn xã hội liên tục tăng, từ 36,7% năm 2015 lên 46% năm 2019.
Tuy nhiên, Thứ trưởng Trần Duy Đông cũng chỉ ra thực tế là một số mục tiêu về phát triển DN trong giai đoạn 2016-2020 đã không đạt được, xuất phát từ những nguyên nhân chủ quan và khách quan. Điển hình là mục tiêu 1 triệu DN hoạt động vào năm 2020; hoặc mục tiêu khu vực DN tư nhân Việt Nam đóng góp 48-49% GDP cũng không thực hiện được.
Bà Trịnh Thị Hương - Trưởng phòng Tổng hợp chính sách, Cục Phát triển DN, Bộ KH&ĐT cho biết, để đạt được con số 1 triệu DN hoạt động năm 2020 thì tăng trưởng DN giai đoạn vừa qua phải đạt trên 17%, trong khi tăng trưởng hiện nay mới chỉ hơn 10%. Bên cạnh đó, số DN giải thể, ngừng hoạt động cũng tăng mạnh trong thời gian qua do ảnh hưởng của dịch Covid-19. Đồng thời nhiều chính sách hỗ trợ DN chưa được hiệu quả.
Cần hỗ trợ thực chất hơn
Ông Nguyễn Cường - Giám đốc Sở KH&ĐT tỉnh Bắc Giang cho biết, sau khi Nghị quyết ra đời, tỉnh đã triển khai xây dựng chương trình hành động và phân công, giao nhiệm vụ cụ thể cho các sở, ban, ngành. Sau 5 năm thực hiện, những mục tiêu đề ra cơ bản hoàn thành và đạt được một số kết quả quan trọng. Đơn cử như thủ tục hành chính có liên quan đến hoạt động của DN được rà soát cắt giảm từ 25-30% và yêu cầu các sở, ngành có sáng kiến về cải cách hành chính. Tỉnh tổ chức nhiều cuộc thi và được nhiều DN trẻ tham gia với nhiều ý tưởng trong khởi nghiệp sáng tạo, thông qua đó đã dành nguồn lực để hỗ trợ DN thực hiện ý tưởng. Tỉnh cũng chỉ đạo các sở, ngành công khai minh bạch các tài liệu có liên quan đến DN, đồng thời tập trung giảm chi phí cho DN, đảm bảo lợi ích hợp pháp cho DN.
Tuy nhiên, ông Cường cũng thừa nhận, bên cạnh những kết quả đạt được vẫn còn hạn chế như số DN tạm ngừng, giải thể, không kê khai thuế... chiếm tỷ lệ cao. Về quyền bình đẳng, DN tư nhân chưa được đối xử công bằng so với DN FDI hoặc DN có nguồn gốc cổ phần hóa từ DN nhà nước.
Bà Phạm Thị Ngọc Thuỷ - chuyên gia tư vấn Dự án thúc đẩy cải cách và nâng cao năng lực kết nối của DNNVV cũng cho rằng, sau 5 năm thực hiện Nghị quyết 35, môi trường kinh doanh của Việt Nam có rất nhiều cải thiện. Với 5 nhiệm vụ của Nghị quyết thì đa phần các địa phương đều triển khai và đạt được. Tuy nhiên thời gian tới, cộng đồng DN đều mong muốn các chính sách có sự đột phá, mang tính chiến lược và hỗ trợ DN một cách thực chất.
Do vậy, kiến nghị sửa đổi, bổ sung quy định về hỗ trợ phát triển nguồn nhân lực; tăng định mức hỗ trợ đối với đào tạo trực tiếp, bổ sung tỷ lệ hỗ trợ đối với DNNVV do phụ nữ làm chủ; bổ sung quy định về đào tạo trực tuyến, đào tạo cho cán bộ hỗ trợ DNNVV; bổ sung quy định về cơ chế cung cấp thông tin cho DNNVV; sửa đổi, bổ sung quy định về chính sách tư vấn và mạng lưới tư vấn viên.
Ông Trần Anh Tuấn - Sở KH&ĐT TP. Hồ Chí Minh cũng đề xuất, trong thời gian tới, cần hỗ trợ nhiều hơn cho DN, nhất là DNNVV; trong đó tập trung hỗ trợ DN nắm bắt cơ hội từ Hiệp định EVFTA, đẩy mạnh xúc tiến thương mại; đặc biệt là hỗ trợ DN tiếp cận các nguồn vốn, đào tạo, lao động có tay nghề và chuyên gia.
Bộ KH&ĐT cũng đã đưa ra các khuyến nghị nhiệm vụ, giải pháp hỗ trợ và phát triển DN giai đoạn 2021-2025, tầm nhìn 2030 tại dự thảo Báo cáo tổng kết 5 năm thực hiện Nghị quyết số 35. Theo đó, trung bình giai đoạn 2021-2030 tốc độ tăng số DN hoạt động khoảng 15%/năm; nâng tỷ lệ DN vừa và lớn chiếm khoảng 5-6% trong tổng số DN vào năm 2025, phấn đấu đạt 8% vào năm 2030; tăng trưởng bình quân lao động 2021-2030 đạt khoảng 25-30%, tăng trưởng bình quân mức đóng góp vào ngân sách nhà nước đạt khoảng 23-25%/năm. Có 15 DN khu vực tư nhân có vốn hoá trên 1 tỷ USD vào năm 2020 và 20 DN khu vực tư nhân có vốn hoá trên 1 tỷ USD vào năm 2030.
Để đạt được mục tiêu đề ra, Bộ KH&ĐT đưa ra 6 nhóm giải pháp. Trong đó, gồm hỗ trợ DN sau tác động của dịch Covid-19; phát triển DN có quy mô lớn, có vai trò dẫn dắt trong một số ngành, tạo cực tăng trưởng mới cho nền kinh tế; thúc đẩy nghiên cứu phát triển, đổi mới sáng tạo trong DN; phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao cho DN; tăng cường liên kết DN, tham gia chuỗi giá trị; nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước đối với công tác phát triển DN.