Phát triển giao thông nông thôn: Phải vừa sức dân
Cả nước đã xây dựng mới trên 47.000km đường và 15.474 cầu, cải tạo nâng cấp sửa chữa trên 103.000km đường và 11.500 cầu, tính đến nay đã bê tông hóa 222.246 km đường GTNT. Nhờ đó, đến giờ đã có 25% số xã được công nhận hoàn thành tiêu chí GTNT.
Huy động nguồn lực cần phù hợp với đặc thù của từng vùng |
Tổng các nguồn vốn Nhà nước, đóng góp của nhân dân và xã hội hóa cho xây dựng, bảo trì GTNT đạt 186.194 tỷ đồng. Trong đó, đáng chú ý là nguồn vốn đóng góp từ nhân dân đạt tới hơn 27.000 tỷ đồng, chiếm trên 15%.
Tuy nhiên, theo đánh giá của Thứ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Văn Thể, bên cạnh đó vẫn còn tồn tại khó khăn. Nhất là vốn thiếu rất lớn so với nhu cầu để hoàn thành các mục tiêu về tiêu chí GTNT trong chương trình xây dựng nông thôn mới (NTM). Ước tính kinh phí để hoàn thành các tiêu chí trên cần 200.000 tỷ đồng (trên 40.000 tỷ đồng/năm). Chưa kể xây dựng cầu để nối các huyện, xã chưa có đường đến trung tâm.
Phó chủ tịch UBND tỉnh Cà Mau, ông Dương Tiến Dũng cho biết, do hạn chế về nguồn vốn, nên hầu hết các cầu chỉ đầu tư với chiều rộng mặt cầu 2 m và triển khai trong giai đoạn 2009 – 2010, nên không phù hợp với quy mô kỹ thuật đường GTNT phục vụ chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM.
Trong khi đó, theo ông Dương Tiến Dũng, hầu hết các nhà thi công là DN nhỏ, chưa có nhiều kinh nghiệm trong thi công cầu, dẫn đến có một số công trình chưa đảm bảo kỹ thuật cần phải sửa chữa, nhân lực và phương tiện thi công ít phải đảm nhận xây dựng nhiều cầu, tiến độ thi công chậm, kéo dài. Một số nhà thầu chưa quan tâm đến công tác quản lý chất lượng, sử dụng vật tư không đúng chủng loại, thi công không đúng thiết kế, kỹ thuật.
Đại diện Sở GTVT tỉnh Đồng Tháp đã thẳng thắn cho rằng, tỉnh này tuy có sự phát triển mạnh mẽ trong công tác xây dựng, phát triển GTNT và thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM, song cơ sở hạ tầng GTNT vẫn còn những tồn tại và thách thức, do hệ thống đường nông thôn chưa theo kịp với tốc độ phát triển và tiềm lực của tỉnh.
Cụ thể, vị đại diện này dẫn chứng, đó là tiêu chuẩn kỹ thuật và chất lượng còn thấp, bề rộng mặt đường hẹp, chủ yếu là đường chỉ có 1 làn xe, hạn chế tầm nhìn, an toàn giao thông vẫn còn nhiều bất cập như thiếu hệ thống biển báo, tình trạng hành lang an toàn giao thông đường bộ bị lấn chiếm, tải trọng thấp, chưa đồng bộ giữa hệ thống cầu và đường. Hiện còn trên 700 cầu và hơn 1.000km tạm cần phải được nâng cấp và xây mới.
Đồng thời, việc phát triển GTNT hiện nay có một khó khăn là những địa phương có nguồn thu tốt thì mức hỗ trợ của chính quyền thường cao trong khi ở những địa phương khó khăn, cần đẩy mạnh phát triển GTNT thì lại có nguồn thu thấp nên mức hỗ trợ cũng hạn chế. Tuy nhiên, vẫn phải huy động nội lực hiện Bộ GTVT đang xây dựng các đề án phát triển cầu đường nông thôn tại 50 tỉnh có đồng bào dân tộc, vùng khó khăn bằng nhiều hình thức như: ODA, từ thiện, huy động từ quỹ xã hội...
Phó Thủ tướng Chính phủ Vũ Văn Ninh nhấn mạnh, việc phát triển GTNT, huy động nguồn lực cần phù hợp với đặc thù của từng vùng, nhất là các vùng khó khăn. Việc huy động cũng không nên quá sức dân. Đối với vùng nghèo thì vốn ngân sách phải là chủ yếu.
“Huy động dân đóng góp vốn vào xây dựng GTNT phải vừa sức dân, chú ý đối với vùng nghèo và người nghèo, vùng nghèo thì vốn ngân sách hỗ trợ phải là chủ yếu, thậm chí hỗ trợ từ 90 - 100% vốn”, Phó Thủ tướng chỉ đạo.
Đặc biệt, Phó Thủ tướng cũng chia sẻ: “Tôi biết vừa rồi có nơi còn huy động sự đóng góp của cả người nghèo. Nhưng để đạt được mục tiêu xây dựng GTNT, chính quyền đã “bắt” cả người nghèo phải góp tiền. Thậm chí khi họ không có tiền, chính quyền địa phương còn trực tiếp trừ vào những khoản hỗ trợ người nghèo của Chính phủ.
Như vậy là không được, vì xây dựng GTNT là cần thiết, nhưng người ta nghèo thì lấy đâu mà đóng góp. Điều đó vô cùng phản cảm. Và Chính phủ nghiêm cấm việc huy động người nghèo đóng góp để xây dựng NTM”.
Về phương hướng đến 2020, Phó thủ tướng cho rằng, khối lượng công việc vẫn còn rất lớn bởi nếu theo tiêu chí về NTM thì cũng phải cần thêm 25% số xã đạt tiêu chí về giao thông theo các tiêu chuẩn xây dựng NTM. Số còn lại chắc chắn sẽ khó khăn hơn vì nguồn lực tại những nơi này còn hạn chế, đi lại khó khăn.
Vì thế quan trọng nhất vẫn là làm sao để huy động được các nguồn lực đầu tư. Để thực hiện việc này chắc chắn không thể không có nguồn lực từ ngân sách. Bên cạnh đó cần huy động từ các chương trình mục tiêu quốc gia, các nguồn vốn khác như: ODA, tài trợ, các nguồn vốn nước ngoài…