PPP: Chưa rõ quyền lợi, khó hút vốn ngoại
Việc nâng tầm Quyết định 71/2010/QĐ-TTg (ban hành Quy chế thí điểm đầu tư theo hình thức đối tác công tư - PPP) thành một Nghị định riêng về PPP là nhằm tăng cường thu hút nguồn lực tư nhân, đặc biệt là vốn đầu tư nước ngoài, trong bối cảnh mỗi năm Việt Nam cần khoảng 30 tỷ USD cho phát triển cơ sở hạ tầng, theo Ngân hàng Thế giới, nhưng khả năng đáp ứng của Nhà nước còn nhiều hạn chế.
Tuy nhiên, các định chế tài chính và chuyên gia vẫn chưa thấy hài lòng với các nội dung dự kiến thay đổi, đặc biệt liên quan đến vai trò DNNN.
Ảnh minh họa
“Chưa có một nghị định hoàn chỉnh mà chỉ có một nghị định dở dang, thà chúng ta không có thì hơn”, LS. Stanley Boots, cố vấn cao cấp Công ty luật Hogan Lovells nhận xét gay gắt. Rõ ràng, các văn bản pháp luật nêu trên được xây dựng nhằm tạo ra một sân chơi để thu hút nhiều hơn các NĐT tư nhân, huy động nguồn lực tài chính từ khu vực nước ngoài.
Nhưng, trong cuộc đua tranh hút vốn ngoại này, Việt Nam có thể khó theo kịp các nước đối thủ, nếu không sửa đổi một số điều khoản mở cửa cho dòng vốn này, theo ông Tomoyuki Kimura, Giám đốc quốc gia ADB tại Việt Nam. Bởi, vai trò của DNNN khi tham gia PPP cần phải được cân nhắc, khi rủi ro vẫn nằm ở khu vực DNNN khiến khu vực tư nhân không thể tham gia các dự án này.
Theo các chuyên gia, để có một nghị định về PPP có thể triển khai thành công sau này, cần phải phân định rõ khu vực công, khu vực tư. Trong đó, hạn chế hợp lý sự tham gia của DNNN. Cụ thể là: Hạn chế DNNN nhận được hỗ trợ trực tiếp hoặc gián tiếp từ Chính phủ; Đặt ra hạn chế đối với phần vốn chủ sở hữu tối đa mà DNNN có thể tham gia dự án. “Đây là một vấn đề nóng, làm sao để DNNN được đối xử ngang bằng với khu vực tư nhân”, LS. Stanley Boots nêu ý kiến.
Theo lộ trình từ nay đến 2015, Việt Nam sẽ tiến hành cải cách mạnh mẽ, theo hướng sẽ thu gọn lại DNNN, phát triển mạnh khối DN tư nhân. Nghị định về PPP đang xây dựng sẽ là một khung khổ pháp lý để DN tư nhân tham gia vào đầu tư hạ tầng.
Song, phía Bộ Kế hoạch và Đầu tư cũng thẳng thắn nhìn nhận, việc hạn chế hợp lý tham gia của DNNN còn là câu chuyện dài. Ví như với Bộ Giao thông - Vận tải, hàng loạt dự án giao thông hiện đang do DNNN thực hiện. Nếu hạn chế sự tham gia của các DN này thì họ sẽ ra sao? Nhưng nếu để DNNN tham gia thì lại làm mất tính chất của Nghị định là hướng tới thúc đẩy đầu tư tư nhân.
Hình thức PPP là huy động vốn của tư nhân tham gia, nên về mặt nguyên tắc, việc DNNN tham gia với tỷ trọng quá lớn là không phù hợp. Để xử lý vấn đề này, để giải quyết mâu thuẫn giữa thực tế và lý luận, có thể trước mắt phải chấp nhận duy trì tình trạng tham gia lớn của DNNN ở những dự án đang hoạt động hoặc đang dở dang, còn về lâu dài cần hạn chế. “Cái đang làm dở là làm nốt, nhưng lâu dài là không”, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Bùi Quang Vinh khẳng định.
Đại diện Cơ quan Hợp tác quốc tế Nhật Bản (JICA) lưu ý, dự án đầu tư là sự cân đối giữa tính minh bạch và NĐT, vì vậy cần có một cơ chế cho đề xuất dự án đầu tư. Bởi, trong các giai đoạn ban đầu rất cần có cơ chế để huy động sự tham gia của NĐT quốc tế vào dự án PPP. Sau khi triển khai xong thí điểm thì có thể chuyển sang giải pháp khác cho đến khi đạt ngưỡng lý tưởng. “Từ chính sách đến thực thi là một con đường dài, nhiều khi chính sách tốt chưa chắc thực thi đã tốt. Nhưng đúng là rất cần một khung khổ tốt”, Bộ trưởng Bùi Quang Vinh đồng tình.
LS. Stanley Boots: Cần xác định tác động của PPP lên nợ công Cần làm rõ vai trò của cơ quan Nhà nước, Bộ Kế hoạch và Đầu tư và Bộ Tài chính trong việc xác định tác động của các chi phí PPP lên nợ công. Xem xét hình thành một quỹ về nghĩa vụ nợ phát sinh trong tương lai để có thể hỗ trợ giải quyết ngân sách cho phần tham gia của Nhà nước dài hạn. PPP nhìn chung sẽ làm gia tăng nợ của Nhà nước, điều này cần giám sát độc lập để kiểm soát các cam kết của Nhà nước. |
Ngọc Linh