Tận dụng cơ hội, tạo nền cho phát triển bền vững hơn
Ông Lê Duy Bình |
Ông dự báo tăng trưởng quý I này như thế nào, đặc biệt sau việc xảy ra làn sóng Covid-19 thứ ba khiến nhiều quan ngại xuất hiện?
Hiện dịch đã được khống chế, các hoạt động sản xuất kinh doanh đã được khôi phục nên tôi nghĩ tình hình sẽ khả quan hơn, không còn quá lo ngại như thời điểm cận Tết vừa qua. Tháng Tết (tháng 2) bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố, trong đó vừa vì số ngày sản xuất trong tháng ít hơn; vừa do dịch bệnh bùng phát đã ảnh hưởng đến tâm lý tiêu dùng và đến nhiều lĩnh vực như lễ hội, vui chơi giải trí, du lịch trong và sau Tết… Tháng 3 này, dịch bệnh được khống chế nên kỳ vọng tình hình sẽ cải thiện lên nhiều, tăng trưởng GDP quý I có thể sẽ khả quan hơn so với dự kiến trước đây mà Bộ Kế hoạch - Đầu tư đưa ra khi làn sóng dịch lần 3 bùng phát.
Một trong những yếu tố quan trọng góp phần vào tăng trưởng là sức cầu. Ông nhìn nhận thế nào về vấn đề này từ thực tế gần 3 tháng qua?
Cầu gồm hai phần: Cầu từ bên ngoài và cầu nội địa. Về cầu bên ngoài đối với hàng hóa của Việt Nam thì số liệu 2 tháng đầu năm đã cho thấy sự phục hồi và dự báo sẽ tiếp tục tăng tốt. Nhất là khi vắc-xin đang được triển khai mạnh mẽ tại các nước thị trường lớn và một số dự báo gần đây đều nâng mạnh tăng trưởng của các nền kinh tế lớn như Mỹ, EU. Nếu diễn biến tích cực như vậy thì chắc chắn cầu với hàng hóa Việt Nam sẽ tăng tốt, qua đó thúc đẩy sản xuất.
Trong nước, các số liệu cũng cho thấy sức cầu nội địa đã tăng trong 2 tháng đầu năm, và dự báo tiếp tục cải thiện trong tháng 3 này cũng như những tháng tiếp theo nếu dịch bệnh được kiểm soát tốt. Như vậy cả về mặt số liệu thống kê và dự báo đều cho thấy sự phục hồi của sức cầu. Với xu thế hiện nay thì tổng cầu chắc chắn vẫn sẽ tăng, nhưng tốc độ tăng thế nào và mức độ tăng có bền vững không thì vẫn cần phải theo dõi. Đặc biệt là khả năng chi tiêu và mức thu nhập khả dụng của người dân trong nước năm nay sẽ như thế nào, liệu cầu trong nước có tăng tương ứng với mức độ tăng của cầu từ bên ngoài hay không?.
Tôi cho rằng, nhiều khả năng tốc độ tăng của cầu trong nước sẽ không bằng cầu từ nước ngoài. Nên điều quan trọng trong thời gian tới là cần nâng khả năng tiêu dùng của người dân trong nước. Bởi nếu xu thế này tiếp diễn (tốc độ tăng cầu trong nước không bằng cầu từ nước ngoài), Việt Nam sẽ vẫn phụ thuộc nhiều vào xuất khẩu và đây là một thách thức đã được chỉ ra lâu nay. Tất nhiên, giải quyết vấn đề này cần thời gian chứ không thể nhanh chóng trong 1-2 năm là làm được, như Trung Quốc đã đặt ra vấn đề này từ nhiều năm nay mà đến nay vẫn chưa giải quyết được.
Còn động lực đầu tư công sẽ như thế nào trong năm nay theo ông?
Chắc chắn năm nay sẽ nỗ lực giải ngân đầu tư công. Nhưng một nền kinh tế nếu phụ thuộc quá nhiều vào đầu tư công cũng không tốt và quan trọng hơn là cần làm sao tạo ra hiệu ứng đòn bẩy để thu hút được đầu tư tư nhân. Đầu tư công chỉ nên được sử dụng lượng lớn vào một thời điểm nào đó để bù đắp cho thiếu hụt của đầu tư tư nhân trong bối cảnh tác động của dịch bệnh. Còn nếu dựa vào đầu tư công quá nhiều dẫn đến những hiệu ứng tiêu cực có thể xảy ra, như hiện tượng chèn lấn đầu tư tư nhân.
Quan trọng nhất là cần xây dựng một cấu trúc và tỷ lệ đầu tư công phù hợp trong tổng đầu tư chung và sử dụng hiệu quả hơn, tạo ra những hiệu ứng tốt hơn về thu hút đầu tư tư nhân, đầu tư nước ngoài cho những lĩnh vực thiết yếu cho nền kinh tế. Tư duy theo cách đó, đầu tư công sẽ hỗ trợ tốt hơn cho sự phát triển trong năm nay cũng như trong trung và dài hạn. Riêng với các dự án đầu tư công lớn mang tính trọng điểm đã khởi công cuối năm 2020 và dự kiến thực hiện trong năm nay thì điều tôi kỳ vọng nhất là những dự án đó sẽ được thực hiện theo đúng tiến độ, kế hoạch đề ra.
Sản xuất đang phục hồi tích cực sau khi dịch bệnh được khống chế |
Bên cạnh các thách thức trên, còn yếu tố nào khác có thể tác động đến tăng trưởng kinh tế trong năm nay cũng như trung hạn?
Nguy cơ bùng phát dịch Covid-19 vẫn luôn trực chờ hay vấn đề vắc-xin phòng dịch. Cùng với hàng loạt giải pháp đã tiến hành, vắc-xin là yếu tố hỗ trợ quan trọng cho quá trình kiểm soát và khống chế dịch bệnh Covid-19 một cách bền vững hơn. Nếu chậm triển khai vắc-xin thì sẽ phần nào ảnh hưởng đến tốc độ phục hồi kinh tế trong năm nay và cả trong trung hạn.
Ngoài dịch bệnh còn những thách thức khác nữa, trong đó có những nguy cơ mà chúng tôi gọi là “rủi ro vuột mất cơ hội”. Ví dụ, Covid là thời điểm rất tốt để thúc đẩy kinh tế số mạnh mẽ mà nếu không tận dụng được thì sẽ qua đi. Hay đây cũng là thời điểm, cơ hội rất tốt để chúng ta để đẩy mạnh tham gia và xác định vị thế trong các chuỗi cung ứng toàn cầu.
Không nên quá hào hứng hay cho rằng Việt Nam đã ở nấc thang cao hơn trong chuỗi giá trị toàn cầu khi liên tiếp có những thông tin về việc các DN đa quốc gia chuyển đến để sản xuất các sản phẩm có giá trị rất cao như các dòng điện thoại cao cấp… Bởi đơn giản là những tin tức như vậy dù là rất tích cực nhưng không nói được rằng, Việt Nam đã ở vị trí tốt hơn trong chuỗi giá trị khi chúng ta vẫn chỉ ở khâu lắp ráp, làm bao bì… Vì vậy, cần xác định trong chuỗi đó, vị trí của Việt Nam đang ở đâu, Nhà nước và các DN nội cần làm gì để tham gia và có chỗ đứng vững chắc trong các chuỗi đó… Tôi cho rằng, những thách thức như vậy có thể không tác động quá lớn hay ngay lập tức với nền kinh tế trong năm nay nhưng trong trung và dài hạn chắc chắn là thách thức lớn phải vượt qua để giúp nâng cao sức cạnh tranh, vượt qua được nhóm nước có thu nhập trung bình.
Nhìn về triển vọng năm nay, ông có tin tưởng mục tiêu tăng trưởng 6,5% sẽ đạt được?
Mục tiêu 6,5% là khó khăn nhưng không phải không thể đạt được, dù còn nhiều thách thức. Chúng ta đã kiểm soát được làn sóng dịch Covid lần 3 nên những quan ngại về tác động dịch bệnh đã giảm đi. Hơn nữa, với sức cầu như hiện tại, cùng với đó là kinh tế vĩ mô được duy trì tương đối ổn định, kiểm soát được lạm phát đang có dấu hiện gia tăng thì việc đạt được tăng trưởng như mục tiêu đặt ra là có khả năng.
Nhưng tôi cho rằng, quan trọng hơn là cần làm sao đặt được nền móng cho sự phát triển bền vững hơn trong những năm tới. Chính vì thế không nên đơn thuần chỉ nhìn vào tăng trưởng quý này bao nhiêu, quý sau bao nhiêu mà cần tìm ra và giải quyết thực chất các thách thức, vấn đề còn tồn tại. Điều này sẽ quan trọng hơn cho tăng trưởng và phát triển trong dài hạn.
Xin cảm ơn ông!